„קבלת־שבת אין וואָלמאַרט‟ — אַ שלאַגער

“Kaboles Shabbos in Walmart” Strikes a Chord

ליבי פּאָלאַק, בעת אַ באַזוך אין ירושלים, 2013
Facebook
ליבי פּאָלאַק, בעת אַ באַזוך אין ירושלים, 2013

פֿון שׂרה־רחל שעכטער

Published April 04, 2014, issue of April 25, 2014.

ווען ליבי פּאָלאַק, אַ 25־יאָריק מיידל, דערצויגן בײַ אַ חסידישער משפּחה אין וויליאַמסבורג, האָט געשטעלט איר ווידעאָ „קבלת־שבת אין וואָלמאַרט‟ אויף „פֿייסבוק‟ מיט צוויי וואָכן צוריק, איז איר איינציקער ציל געווען סתּם צו פֿאַרווײַלן אירע פֿרײַנד.

זינט דעמאָלט האָט דער ווידעאָ, וואָס געפֿינט זיך איצט אויך אויף „יו־טוב‟, שוין צוגעצויגן נאָענט צו 1,000 צוקוקער. אינעם קורצן ווידעאָ, פֿאָרט ליבי אין אַ מאָטאָריזירטן וועגעלע איבער אַ ריזיקן „וואַלמאַרט‟־געשעפֿט, זוכנדיק אײַזקרעם. בשעת־מעשׂה הערט מען ווי זי זינגט, הויך און קלאָר, און אין אַ היימישן אונגערישן ייִדיש, פֿראַגמענטן פֿון באַקאַנטע שבת־לידער, „ווען איך וועל זינגען לכה דודי‟, „שלום־עליכם מלאכי השרת‟, און אַנדערע. דער גאַנצער ווידעאָ דויערט נישט מער ווי אַנדערטהאַלב מינוט, און פּרעטענדירט נישט צו זײַן אַ פּראָפֿעסיאָנעלע אַרבעט.

שטעלט זיך די קשיא: פֿאַר וואָס זאָל דווקא דער ווידעאָ צוציִען נאָענט צו טויזנט צוקוקער? איז דער גרינגער ענטפֿער אַזאַ: ליבי האָט אַ פֿײַנעם חוש פֿאַר קאָמעדיע, און ווייסט ווי אַזוי צו פֿאַרווײַלן דעם עולם. ווען זי פֿאָרט אינעם וועגעלע, איז קלאָר, אַז זי ווייסט נישט ווי עס צו שאָפֿירן, און שטויסט זיך טאַקע אַרײַן אין איינעם פֿון די שיין־אויסגעשטעלטע רייען פּראָדוקטן. איר אומבאַהאָלפֿנקייט, אָדער תּמימותדיקע שלימזלדיקייט רופֿט גלײַך אַרויס אַ שמייכל.

דערצו האָט זי אויך אַ טעאַטראַלן חוש. בעת זי זינגט, מאַכט זי ברייטע הוואיות מיט די הענט, ווי זי וואָלט געמוטיקט דעם עולם מיטצוזינגען מיט איר, כאָטש קיין עולם איז נישטאָ, און דאָס האָט אויך אַ קאָמישן עפֿעקט.

אָבער אַחוץ דעם קאָמישן אַספּעקט פֿון דער ווידעאָ, ווײַזט עס אויך אַרויס דעם וואַקסנדיקן כּוח און שטאָלץ פֿון די אָפּגעפֿאָרענע ייִדן (OTD‘s בלע״ז) פֿון ייִדיש־רעדנדיקע חסידישע היימען. אין די פֿריִערדיקע דורות, ווען אַ חסיד איז אַנטלאָפֿן פֿון דער קהילה, האָט ער עס אַלץ אָפּגעוואָרפֿן: די פֿרומקייט, די שפּראַך, די קולטור… במשך פֿון די לעצטע צען יאָר האָט זיך אָבער אַנטוויקלט אַ נײַער פֿענאָמען: יונגע חסידישע בחורים און מיידלעך הייבן אָן פֿירן אַ פֿרײַ לעבן, אָבער האַלטן אויך אָן געוויסע חסידישע עלעמענטן, ווײַל אָן דעם וואָלט זיך זיי שטאַרק פֿאַרבענקט. אַרי מאַנדעל, למשל — אַ געוועזענער ניקלסבורגער חסיד, וואָס פּראָקלאַמירט שטאָלץ זײַן אַטעיִזם אויף „פֿייסבוק‟ — האָט נאָך אַלץ שטאַרק הנאה פֿון הערן חסידישע זינגער ווי מרדכי בן דוד. אַזוי איז אויך מיט ליבי: זי איז טאַקע מער נישט פֿרום, אָבער זי שעמט זיך נישט צו רעדן, זינגען און זיך וויצלען אויף ייִדיש, און בכלל הנאה צו האָבן פֿון דער קולטור, וואָס די חסידישע וועלט האָט אײַנגעפֿלאַנצט אין איר.