אַנשטאָט פֿאַרדאַמען און ריינוואַשן — לאָמיר איראָניזירן

Let’s Ironize, Instead of Bashing and Whitewashing

רבֿ אליעזר בערלאַנד פּראַוועט
YouTube
רבֿ אליעזר בערלאַנד פּראַוועט

פֿון יואל מאַטוועיעוו

Published September 23, 2014, issue of October 10, 2014.
אַ פּנים־צייכענונג פֿון שאול רעזניק, אַ ליובאַוויטשער חסיד, בײַ דער הקדמה צו זײַן זאַמלונג פֿון טשיקאַווע פּאָרנאָגראַפֿישע איבערזעצונגען פֿון רוסיש אויף העברעיִש
אַ פּנים־צייכענונג פֿון שאול רעזניק, אַ ליובאַוויטשער חסיד, בײַ דער הקדמה צו זײַן זאַמלונג פֿון טשיקאַווע פּאָרנאָגראַפֿישע איבערזעצונגען פֿון רוסיש אויף העברעיִש

דעם 11טן סעפּטעמבער, ווען אין אַמעריקע האָט מען אָפּגעמערקט דעם יאָרטאָג פֿונעם טעראָר־אָנפֿאַלן אויף די צווילינג־טורעמס, איז אין אַמסטערדאַם אַרעסטירט געוואָרן הרבֿ אליעזר בערלאַנד, דער חסידישער ראָש־ישיבֿה פֿון ירושלים, וועלכער האָט זיך במשך פֿון כּמעט צוויי יאָר אויסבאַהאַלטן אין איטאַליע, מאַראָקאָ, זימבאַבווע, דרום־אַפֿריקע און אַ צאָל אַנדערע לענדער, צוליב באַשולדיקונגען אין צווייפֿלהאַפֿטיקע סעקסועלע מעשׂים מיט אַ צאָל פֿרויען. אויפֿן צווייטן טאָג האָט די האָלענדישע פּאָליציי אַרויסגעלאָזט דעם 77־יאָריקן רבֿ אויף קויציע פֿאַר 50 טויזנט אייראָ. בערלאַנד האָט דערקלערט, אַז ער קלײַבט זיך צו בלײַבן אין האָלאַנד.

מיט עטלעכע חדשים צוריק, האָב איך שוין דערציילט אונדזערע לייענער וועגן דעם דאָזיקן פּאַרשוין. פֿאַרוואָס דערמאָנט איך אים ווידער?

הגם אין אַ סך ליובאַוויטשער און בראַצלעווער (ברעסלאָווער) קהילות האָבן די בעל־תּשובֿות „איבערגעכאַפּט די לייצעס‟, ווערן זיי באַטראַכט אין ס׳רובֿ אַנדערע חסידישע גרופּעס ווי אַ מאַרגינאַלער עלעמענט. אויף די ייִדישע סאָציאַלע וועבזײַטן, בפֿרט אין שײַכות צו שידוכים, זענען פּאָפּולער די ענגלישע ראָשי־תּיבֿות FFB און BT, וואָס איז דער טײַטש „פֿרומע פֿון געבורט‟ און „בעל־תּשובֿות‟. אַ סך פֿרומע מענטשן טראַכטן, אַז די בעל־תּשובֿות, בפֿרט אויב זיי שטאַמען פֿון געמישטע משפּחות, געהערן צו אַ צווייט־קלאַסיקער „קאַסטע‟.

צווישן די בעל־תּשובֿות טרעפֿן זיך פּרינציפּיעלע ייִדישיסטן און אַקטיווע ייִדיש־רעדער — אַ צעשויבערטע און צעקריגטע חבֿרה פֿון מאַרגינאַלן־שבמאַרגינאַלן. אַ טייל פֿון זיי נעמען אָן אַלע תּקנות פֿון אַזעלכע גרויסע גרופּעס, ווי די סאַטמאַרער אָדער וויזשניצער חסידים, און באַהאַלטן אויס זייער „אומריינע‟ ביאָגראַפֿיע. אַזאַ צוגאַנג שמעקט אָבער מיט צבֿיעות. אַ טייל אַנדערע בלײַבן אומאָפּהענגיקע פֿרײַנד פֿון די ייִדיש־רעדנדיקע „היימישע‟ חסידים, אָבער ווילן זיך נישט אַרײַנפּאַסן אין קיין קאָנקרעטע גרופּעס. און אַ מערקווירדיקע צאָל פּאַסן זיך יאָ אַרײַן אין אַזעלכע קליינע באַוועגונגען, וואָס באַשטייען אין אַ גרויסער מאָס פֿון בעל־תּשובֿות, ווי נטורי־קרתּא און „לבֿ־טהור‟.

ווי געזאָגט, איז ליובאַוויטש אַ וואַרעמער מקום־מיקלט פֿאַר כּלערליי ייִדן — אָבער נישט קיין אידעאַל פֿאַר די ייִדישיסטן. מיט אַ וואָך צוריק, איז דער מחבר פֿון די שורות געפֿאָרן קיין קראָון־הײַטס, כּדי צו קויפֿן אַ ליובאַוויטשער ווערסיע פֿונעם פֿרויען־סידור „קרבן־מנחה‟ מיט עבֿרי־טײַטש ווי אַ מתּנה אויפֿן געבוירן־טאָג פֿון אַ באַקאַנטער. אין איינער פֿון די ביכער־קראָמען האָט דער בעל־הבית, זײַענדיק אַליין אַ ייִדיש־רעדנדיקער ייִד פֿונעם ראַטן־פֿאַרבאַנד, געענטפֿערט מיט אַ סאַרקאַסטישן טאָן, אַז קיינער דאַרף נישט הײַנט אַזאַ סחורה: „ווער קען הײַנט ייִדיש?‟.