קאָנפֿערענץ פֿון ייִדיש־קולטור 1938—1948

Conference on Yiddish Culture 1938-1948

פֿון גענאַדי עסטרײַך

Published April 28, 2015, issue of May 15, 2015.

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

איך שטעל זיך ניט פֿאַר דעם ציל איבערצוציילן אַלע אָנטיילנעמער און זייערע רעפֿעראַטן. דאָס קען מען זען אין //german.utoronto.ca/symposia-uoft/8th-annual-symposium-department-germanic-languages-literatures-2015-global-yiddish-culture-1938-1948; אָבער עטלעכע וועל איך, פֿון דעסטוועגן, דערמאָנען. למשל, איך האָב זיך אַ סך געלערנט פֿון דעם רעפֿעראַט פֿון רחמיאל פּעלץ. ער איז אַ פּראָפֿעסאָר פֿון סאָציאָלינגוויסטיק אין דרעקסעל־אוניווערסיטעט און פֿירט דאָרטן אָן מיט דער ייִדישער פּראָגראַם. איצט איז ער אָבער אויך אַ גאָסט־פּראָפֿעסאָר אין ייִוואָ.

אַ דאַנק דער פֿאָרשונג, דורכגעפֿירט דורך פּעלצן (אייניקע רעזולטאַטן פֿון וועלכער זײַנען דערמאָנט געוואָרן אין זײַן רעפֿעראַט), באַקענען מיר זיך אַ סך בעסער מיט אוריאל ווײַנרײַך, דעם פֿרי־פֿאַרשטאָרבענעם שפּראַכקענער, וואָס זײַן נאָמען בלײַבט באַקאַנט כּמעט יעדן איינעם, וואָס לערנט ייִדיש. איך, אַ שטייגער, הער ניט אויף צו ניצן ווײַנרײַכס לערנבוך „קאָלעדזש ייִדיש‟, וואָס איז, פֿאַרשטייט זיך, אין אַ היפּשער מאָס פֿאַרעלטערט געוואָרן — זײַן ערשטע אויפֿלאַגע איז דאָך אַרויס אין יאָר 1949.

איך בין טאַקע ניט זיכער, צי דאָס דאָזיקע בוך איז נאָך אַלץ גוט פֿאַר ביזגראַדויִר־סטודענטן, אָבער פֿאַר גראַדויִר־סטודענטן — און איך לערן ייִדיש נאָר אויף אַזאַ ניוואָ — איז עס, בלי־ספֿק, אויסערגעוויינטלעך פּאַסיק. פֿאַר וואָס? ווײַל ס׳איז גלײַכצײַטיק אַ טעקסט, וואָס טראָגט אין זיך אַ שטיקל סאָציאַלער געשיכטע פֿון די 1940ער יאָרן, און איך רעד וועג דעם מיט מײַנע סטודענטן, ווײַל קיין ייִדיש־קלאַס טאָר זיך ניט באַגרענעצן בלויז מיט אַזעלכע זאַכן ווי דאַטיוו און אַקוזאַטיוו.

ניק אַנדערוווּד
Noam Ziona
ניק אַנדערוווּד

אויף אַ גרויסער, שווערער און וויכטיקער אונטערנעמונג האָט זיך פֿאַרמאָסטן יואל בערקאָוויטש, פֿון וויסקאָנסין־אוניווערסיטעט. אַ מומחה אין ייִדישן טעאַטער, פֿאָרשט ער און שרײַבט איצט וועגן די צענדליקער ייִדישע דראַמאַטישע ווערק, וועלכע מע קען קאַטעגאָריזירן ווי חורבן־פּיעסעס. און רבֿקה מאַרגאָליס, פֿון אָטאַווע־אוניווערסיטעט, בלײַבט געטרײַ די קאַנאַדער טעמעס. איר רעפֿעראַט איז געווען וועגן דער קאַנאַדער תּקופֿה פֿון דעם דיכטער און עסיייִסט מלך ראַוויטשן. ס׳איז קלאָר, אַז אַ פֿאַרכאַפּנדיק בוך וועט אַרויסוואַקסן אויך פֿון דער פֿאָרשונג פֿון דוד שניר, פֿון קאָלאָראַדאָ־אוניווערסיטעט. ער באַשעפֿטיקט זיך מיט ייִדיש אין מיזרח־דײַטשלאַנד, ווי אויך אין האָלאַנד.

וואָגיק זײַנען געווען אויך אַנדערע רעפֿעראַטן. איצט וועט מען מוזן זיך זעצן און צוגעבן „פֿלייש‟ צו די קורצע — אויסגערעכנט אויף צוואַנציק מינוט רעדן — טעקסטן, זיי צוגרייטן צום דרוק.