שפּרינגט אַ פֿיש איבערן טיש

Hopping Like A Fish

בלאָטע־שפּרינגערס רוען זיך אָפּ אויף די שטיינער אין גאַמביע
Wiki Commons
בלאָטע־שפּרינגערס רוען זיך אָפּ אויף די שטיינער אין גאַמביע

פֿון יואל מאַטוועיעוו

Published June 18, 2015, issue of July 10, 2015.

דעם 6טן מײַ האָט דער אַמעריקאַנער נאַציאָנאַלער געאָגראַפֿישער זשורנאַל National Geographic פֿאַרעפֿנטלעכט אַן אינטערעסאַנטן אַרטיקל וועגן אַן אַנדער מין פֿיש, וואָס איז טאַקע מסוגל אַרויפֿצוקריכן אויף כּמעט ווערטיקאַלע שטיינערנע ווענט. אַ גרופּע ספּעלעאָלאָגן האָט זיך צום ערשטן מאָל אײַנגעגעבן צו פֿילמירן אַזאַ אומגעוויינטלעכע אויפֿפֿירונג, וואָס אַ געוויסער קליינער מין וועלש האָט אַרויסגעוויזן אין אַן עקוואַדאָרער הייל. אינעם פֿילם ווערט געוויזן, ווי אַזוי דער דאָזיקער פֿיש קריכט אַרויס פֿונעם וואַסער און דראַפּעט זיך גאַנצע דרײַ מעטער אַרויף, קעגן דעם וואַסער־שטראָם, אויף אַ נאַסער וואַנט. דזשיימס אָווען, דער מחבר פֿונעם זשורנאַל־אַרטיקל, אויפֿן סמך פֿונעם טעקסאַסער ספּעלעאָלאָג דזשעפֿרי האָוז, וועלכער האָט אָנגעפֿירט מיט דער עקספּעדיציע, באַמערקט, אַז די אומגעוויינטלעכע פֿיזישע אייגנשאַפֿטן פֿונעם וועלש קאָנען זײַן אַ סימן פֿונעם אָנגייענדיקן עוואָלוציע־פּראָצעס. אין דער הייל ווערט הײַנט, צו ביסלעך, געשאַפֿן אַ נײַער מין פֿיש.

ווי געזאָגט, איז דער וועלש זיכער אַ טרייפֿענער סאָרט פֿיש. ס׳איז כּדאַי צוצוגעבן, אַז אַ סך פֿרומע ייִדן גלייבן, אַז די עצם־טעאָריע פֿון דער ביאָלאָגישער עוואָלוציע איז אין תּוך אַ טרייפֿענע און אַן אַפּיקורסישע, הגם אַ גאַנצע ריי פּראָמינענטע רבנים האָבן דווקא באַטאָנט, אַז אויב דער אייבערשטער האָט באַשאַפֿן אַלע באַשעפֿענישן אין דער וועלט דורך אַ לאַנגן עוואָלוציע־פּראָצעס, איז עס פּונקט אַזאַ נס, ווי דער בוכשטעבלעכער אָפּטײַטש פֿון דער מעשׂה־בראשית. אַדרבה, אין די אַלטע פֿילאָסאָפֿישע און קבלה־ספֿרים שטייט קלאָר געשריבן, אַז די באַשעפֿענישן פֿאַרוואַנדלען זיך אין דער וועלט איינע אין אַ צווייטער דורך אַן עוואָלוציאָנערן אַנטוויקלונג־פּראָצעס.

דער קליינער וועלש, וואָס קריכט אַרויף אויף די ווענט פֿון אַ הייל אין עקוואַדאָר

אין די טראָפּישע ראַיאָנען פֿונעם אינדישן און פּאַציפֿישן אָקעאַן, ווי אויך אויפֿן אַטלאַנטישן ברעג פֿון אַפֿריקע טרעפֿן זיך בערך 40 פֿאַרשיידענע מינים בלאָטע־שפּרינגערס (mudskippers). דאָס איז אַן עכטער אַמפֿיביע־פֿיש מיט שטאַרקע פֿלוספֿעדערן, וואָס זעען אויס כּמעט ווי פֿיסלעך און דערמעגלעכן זיי אַרומצוגיין און אַרויפֿשפּרינגען ביז צוויי פֿוס אַרויף. הגם די בלאָטע־שפּרינגערס זענען פֿיש, פֿאַרברענגען זיי ס׳רובֿ זייער לעבן אויף דער יבשה, הגם זיי מוזן האָבן אַרום זיך אַ פֿײַכטע סבֿיבֿה. אָט־די באַשעפֿענישן זענען טאַקע מסוגל אַרומצושפּרינגען און אַרויפֿקלעטערן אויף גענוג הויכע ביימער. קיין נאָרמאַלע ליסקעס האָבן זיי אָבער נישט און ממילא זענען נישט כּשר. אַ נישט־ספּעציאַליסט קאָן פֿאַררעכענען די בלאָטע־שפּרינגערס פֿאַר אַ מין סאַלאַמאַנדרעס — אַזוי שטאַרק שיידן זיי זיך אונטער פֿון די געוויינטלעכע מינים פֿיש.