אַפֿריקאַנער-אַמעריקאַנער „ראַפּ‟ און אַנטיסעמיטיזם

Rap, African-Americans, and Anti-Semitism

דער ייִדישער מוזיק-געשעפֿט-פֿירער דזשערי העלער (רעכטס), מיטן „ראַפּ‟-מוזיקער איזי אי
דער ייִדישער מוזיק-געשעפֿט-פֿירער דזשערי העלער (רעכטס), מיטן „ראַפּ‟-מוזיקער איזי אי

פֿון עדי מהלאל

Published September 03, 2015, issue of September 18, 2015.

„ס׳איז אַן ענין פֿון צעטייל-און-הערש,
ווײַל מע האָט געלאָזט אַ ייִד זיך אַרײַנרײַסן אין מײַן חבֿרה. […]
פּטור ווערן פֿון דעם טײַוול איז זייער פּשוט, שיסט אויס אַ קויל אין זײַן טעמפּל,
ווײַל עס קען נישט זײַן אייביק אַ ’שוואַרצע חבֿרה‘
מיט אַ ווײַסן ייִד, וואָס באַלעבאַטעוועט מיט אײַך.‟

די דאָזיקע קאָנטראָווערסאַלע שורות געהערן צום זייער געלונגענעם אַמעריקאַנער ראַפּ-מוזיקער אײַס קיוב, אין זײַן ליד „אָן וואַזעלין‟, פֿון 1991. דאָס גאַנצע ליד איז אָנגעשריבן געוואָרן ווי אַ טייל פֿון דער גרויסער פּלוגתּא צווישן קיוב און די אַנדערע מיטגלידער פֿון קיובס געוועזענער גרופּע N. W. A. דער געשעפֿטס-פֿירער פֿון דער גרופּע האָט געהייסן דזשערי העלער (געבוירן אין 1940), אַן אַמעריקאַנער ייִד פֿון קאַליפֿאָרניע, וואָס האָט געאַרבעט אין די מוזיק-געשעפֿטן זינט די 1970ער יאָרן. הע­לער ווערט גערעכנט ווי איינער פֿון די הויפּט-פֿיגורן, וועלכער האָט געהאָלפֿן אויפֿצושטעלן דעם מוזיקאַלן זשאַנער „גענגסטער-ראַפּ‟, וואָס שטאַמט פֿון די אַפֿריקאַנער-אַמעריקאַנער געטאָס אין קאַליפֿאָרניע, און האָט רעאַליסטיש באַשריבן דאָס לעבן פֿון אָרעמקייט, גוואַלד און פֿאַרברעכערישקייט.

די געשיכטע פֿון דער גרופּע N. W. A ווערט איצטער געשילדערט אינעם נײַעם דראַמע-פֿילם „גלײַך פֿון קאָמפּטאָן‟ (Straight Outta Compton), וואָס איז געוואָרן אַן אומדערוואַרטער רעקאָרד־שלאָגער פֿון די קינאָ-קאַסעס אין אַמעריקע. N. W. A איז געגרינדעט געוואָרן אינמיטן די 1980ער יאָרן און איז געוואָרן אַ סענסאַציע מיט אירע פּראָטעסט-לידער קעגן דער ברוטאַלער אויפֿפֿירונג פֿון דער פּאָליציי אין זייערע געגנטן; אַ טעמע, וואָס האָט עד-היום ווײַט נישט פֿאַרלוירן איר אַקטועלקייט.

אײַס קיוב, וואָס האָט געהאַט אָנגעשריבן אַ סך טעקסטן פֿאַר דער גרופּע, האָט זי פֿאַרלאָזט אין 1989 צוליב געלט-מחלוקתן. אין דער סצע­נע, וווּ די אַנדערע מיטגלידער זעצן זיך אויס צו הערן „אָן וואַזעלין‟, מאַכט דווקא העלערס געשטאַלט (אויסגעצייכנט געשפּילט דורך פּאָל דזשיאַמאַטי) דעם גרעסטן טאַראַראַם איבערן ליד. העלער, און שפּעטער אויך עטלעכע ייִדישע אָרגאַניזאַציעס, האָבן באַשולדיקט קיובן אין אַנטי­סע­מיטיזם. גלײַך נאָך דעם, גיט הע­לער עפּעס צו, וואָס לויט מײַן מיי­נונג, האָבן ס׳רובֿ צוקוקער פּשוט נישט באַמערקט: העלער סטראַשעט מיט כּעס, אַז ער וועט זיך ווענדן צו זײַנע חבֿרים אין JDL, זיי זאָלן שוין באַ­האַנדלען דעם ענין.

אויסער דער איינציקער דער­מאָ­נונג פֿון די ראָשי-תּיבֿות JDL, ווערט ווײַטער גאָרנישט נישט געזאָגט וועגן דעם ענין. שטעלט זיך די פֿראַגע, וויפֿל מענטשן ווייסן הײַנט צו טאָג, וואָס העלער איז אויסן מיט „JDL‟, אָן קיין שום דערקלערונג?

די וואָס הערן עס צום ערשטן מאָל, מיינען בכלל, אַז ס׳רעדט זיך וועגן ADL (די אַנטי־דעפֿאָמאַציע ליגע), און נישט וועגן מאיר כּהנס גרופּע „ייִדישע פֿאַרטיידיקונג־ליגע‟ (Jewish Defense League), וואָס איז גע­גרינדט געוואָרן אין 1968 אין ניו-יאָרק. די JDL ווערט דעפֿינירט לויט דעם SPLC (Southern Poverty Law Center) ווי „אַ ראַדיקאַלע אָרגאַ­ני­זאַציע, וואָס פּריידיקט אַ סאָרט גע­וואַלד־מעשׂים קעגן דעם אַנטי-אַראַ­בישן ייִדישן נאַציאָנאַליזם… די גרופּע האָט איניציִיִרט אומצאָליקע טעראָ­ריסטישע אַטאַקן אין די פֿאַראייניקטע שטאַטן און אין אויס­לאַנד, און האָט זיך פֿאַרנומען מיט אינטענסיווע באַ­לעס­טיקונגען קעגן פֿרעמדע דיפּלאָמאַטן, מוסולמענער, ייִדישע אַקאַדעמיקער, קהילה־פֿירערס, און אָנגעשטעלטע.‟

די זאַך איז, אַז מע פֿלעגט, ווי גע­זאָגט, אָפֿט באַשולדיקן אײַס קיובן אין אַנטיסעמיטיזם, צוליב דעם דערמאָנטן ליד, און צוליב זײַן דעמאָלטיקער פֿאַרבינדונג מיט דער „נאַציע פֿון איסלאַם‟. אָבער וואָס לגבי העלערס פֿאַרבינדונג מיט אַזאַ מין מיאוסער ייִדישער טעראָריסטישער גרופּע ווי די „ייִדישע פֿאַרטיידיקונג־ליגע‟?

אין אַ פּאָר אינטערוויוען האָט קיוב לגמרי פֿאַרלייקנט, אַז ער איז אַן אַנטיסעמיט. אויף אַן אינטערוויו פֿון 1993, למשל, זאָגט ער: „איך רעד וועגן שוואַרצע מענטשן, וואָס טוען שלעכטס, איז וואָס? צי בין איך אַן אַנטי-שוואַרצער איצט?‟ אינעם פֿילם, ענטפֿערט קיובס געשטאַלט (גוט געשפּילט דורך זײַן זון, וואָס איז זייער ענלעך צום טאַטן) אויף אָט דער פֿראַגע אַזוי: „איך האָב גאָר­נישט קעגן ייִדן, שוין גיכער קעגן דזשערי העלער.‟ קיוב האָט העלערן און אַן אַנדער מיטגליד (דער פֿאַר­שטאָרבענער ראַפּ-זינגער איזי אי) באַשולדיקט אין שווינדלערײַ, ווײַל זיי האָבן אים נישט באַצאָלט פֿאַר זײַן אַרבעט.

צי טראָגט די הצלחה פֿון „גלײַך פֿון קאָמפּטאָן‟ עפּעס אַ באַטײַט לגבי די באַציִונגען צווישן אַפֿריקאַנער-אַמעריקאַנער און ייִדן? עס זעט אויס, אַז כּל-זמן די אַמעריקאַנער ייִדן וועלן זיך נישט שטעלן אויף דער פּראָגרעסיווער זײַט און שטיצן די באַרעכטיקטע סאָציאַלע קאַמפֿן פֿון די אַפֿריקאַנער-אַמעריקאַנער, וועלן די באַציִונגען זיך נישט פֿאַרבעסערן.

אײַס קיוב האָט דאָך זינט יענע יאָרן שוין אַ סך מאָל מיטגעאַרבעט מיט ייִדן, און איינער פֿון די פּראָדוצירער פֿון „גלײַך פֿון קאָמפּטאָן‟, צוזאַמען מיט קיובן, הייסט סקאָט בערנסטין. אָבער גענוג… יעדער שׂונא-ישׂראל ווייסט דאָך, אַז די ייִדן הערשן איבער האָליוווּד…