אַ פֿאַך מיט אַ „גאָטספֿונק‟

A Profession Requiring a Godly Gift

Yehuda Blum

פֿון מיכאל פֿעלזענבאַום

Published September 11, 2015, issue of October 02, 2015.

כ’װעל אָנהײבן פֿון דער װײַטן. װען איך האָב זיך באַפֿרײַט פֿון דער מיליטער־טורמע און מע האָט מיך אַרױסגעשמיסן פֿון דער אַרמײ, האָב איך ממשיך געװען מיט מײַנע טעאַטער־לימודים און גלײַך זיך פֿאַרליבט אין אַ יונגער פֿרױ אַ סטודענטקע, אַן אוצר מיט אַ זעלטענער לױטערער נשמה. צו די אַלע מעלות איז זי געװען אַ טאָכטער פֿון אַ באַקאַנטן קינאָ־רעזשיסאָר, און אַ דאַנק איר טאַטנס הױכער „פּאָלאָזשעניע‟ פֿלעגן מיר באַזוכן אַלע „פֿאַרמאַכטע‟ פּרעמיערעס פֿון די פֿילמען, און צװישן זײ אױך אַזעלכע, װעלכע די קאָמוניסטישע צענזור האָט פֿאַרבאָטן צו ווײַזן פֿאַרן ברײטן עולם. אײנער פֿון אַזעלכע פֿילמען איז געװען אַנדרײ טאַרקאָװסקיס „אַנדרײ רובליאָװ‟ — אַ געניאַלער פֿילם, װעלכער האָט אין יענע יאָרן אַרױסגערופֿן אַ שטומע אַנטציקונג בײַ דער שעפֿערישער אינטעליגענץ אױף אַלע קאָנטינענטן.

דער לעצטער, אַכטער עפּיזאָד פֿונעם פֿילם דערצײלט װעגן אַ בחורל אַ הולטײַ, באָריסקע (דימינוטיװ פֿון באָריס), אַ זון פֿון אַ גלאָקן־גיסער, װעלכער איז אומגעקומען בעת אַ טאָטערישער אינװאַזיע. דער רוסישער גרױספֿירשט בױט אַ קלױסטער און זוכט אַ מײַסטער, אַ קינסטלער, װאָס זאָל אױסגיסן אַ גרױסן גלאָק; אָבער קײן אײן מײַסטער איז נישט געבליבן בײַם לעבן. דאָס בחורל באָריסקע, װעלכער האָט ניט קײן אַנונג אין גלאָקן־גיסערײַ, און טאַקע באין־ברירה, כּדי צו ראַטעװען זיך דאָס לעבן, פֿאַרזיכערט ער דעם גרױספֿירשט, אַז ער קען דעם סוד פֿון גלאָקן־גיסערײַ, און נעמט זיך אונטער אױסצוגיסן דעם גרױסן גלאָק. מיט דער הילף פֿון אַ פּאָר הונדערט אָפּגעריסענע פּױערים־באָסיאַקעס האָט ער עס טאַקע מקײם געװען.

און אָט, דעם גלאָק, װאָס די װעלט האָט נאָך אַזאַ ניט געזען, האָט מען אױפֿגעהאָנגען אױפֿן גלאָקן־טורעם. זײַן שטים איז שײן און רײן, מע הערט אים פֿון איין עק װעלט ביזן אַנדערן עק װעלט, און דאָס בחורל באָריסקע זיצט אױף דער ערד און יאָמערט צום הימל: גאָטעניו, פֿאַרגיב מיר מײַן חוצפּה… כ’האָב אַלעמען אָפּגענאַרט… כ’האָב קײן מאָל אין מײַן לעבן ניט געגאָסן קײן גלעקער…

װאָס קען מען דאָ זאָגן?… אַזאַ מין געשעעניש רופֿן די ייִדן אָן „השגחה־עליונה‟. איך רעד װעגן די פּלוצעמדיקע איבערנאַטירלעכע פֿעיִקײטן פֿון דעם בחורל באָריסקע. איך װײס ניט גענױ, צי טאַרקאָװסקי האָט געהאַט בדעה די פּאַראַלעל מיטן תּנכישן יוסף הצדיק, װעלכער האָט אין משך פֿון אײן נאַכט זיך אױסגעלערנט זיבעציק שפּראַכן, נאָר די צװײ זאַכן — דאָס קינסטלערישע גיסערײַ און דאָס קינסטלערישע װאָרט — זײַנען אין מײַן האַרץ ניט אַנדערש װי צװײ זײַטן פֿון אײן גאָלדענער מטבע — קונסט. און כּדי אַ קונסטװערק זאָל װערן אַן אמת קונסטװערק, איז נײטיק נאָר אײן קלײניקײט — השגחה־עליונה.