שוין פֿאַרגעסן!

Shawn Ferguson

פֿון מרים שמולעוויטש־האָפֿמאַן

Published October 23, 2015, issue of November 13, 2015.

Yehuda Blum

דער וויץ וואָס האָט שוין אַ באָרד, איז וועגן דעם ייִד, וועלכער איז מיט לאַנגע יאָרן צוריק אָנגעקומען מיט אַ שיף קיין עליס־אײַלענד פֿון יענער זײַט ים, צוזאַמען מיט ייִדישע אימיגראַנטן. האָט מען אים געראַטן צו ענטפֿערן אויף דער פֿראַגע ווי הייסטו? — איזי דזשייקאָבס. און ווי נאָר ער איז צוגעקומען צום אויספֿאָרשער, וועלכער האָט געוואָלט וויסן ווי ער הייסט, איז אים דער „איזי דזשייקאָבס‟ אַרויס פֿון קאָפּ, האָט ער זיך געגעבן אַ טראַסק אין שטערן און אויסגערופֿן: „שוין פֿאַרגעסן!‟ — האָט אים דער אַמעריקאַנער גוי רעגיסטרירט ווי „שאָן פֿערגוסאָן.‟ שוין פֿאַרגעסן. ווי געזאָגט, די מעשׂה האָט שוין אַ באָרד.

די טעג האָב איך געזען אַן אינטערעסאַנטן, פֿראַנצייזישן פֿילם, וווּ מען האָט אויפֿגעדעקט דעם סוד פֿאַר גאַנץ בראָד, אַז די פֿראַנצייזישע היטלעריסטן האָבן געהאָלפֿן צעראַבעווען די קונסט־בילדער פֿון ייִדישע היימען. נאָך מײַן אויסלויבן איר דעם פֿילם, פֿרעגט מיך מײַן באַקאַנטע:

„ווי הייסט דער פֿילם?‟ זאָג איך איר: „כ׳זאָל אַזוי נישט וויסן פֿון קיין צרות ווי כ’געדענק נישט, עפּעס אַ פֿראַנצייזישער נאָמען, כ׳האָב שוין פֿאַרגעסן!‟

דער אמת איז, אַז איך האָב ביז אַהער געהאַט אַ געזונטן זכּרון, כ’מיין, אַז די פֿלאָרידער זון טריקנט אויס מײַנע געהירן. ווי עס זאָל נישט זײַן, „אָלצהיימער‟־קרענק האָט צו טאָן, ווען מ’ווייסט נישט צו וואָס עס טויגן די שליסעלעך און וווּ ס’געפֿינט זיך די קיך. דערציילט מען מיר דאָ די גרויסע פֿלאָרידיאַנער כעלעמער־חכמים אַ וויץ פֿון דרײַ עלטערע ייִדן, וועלכע טרעפֿן זיך אין פּאַרק און פֿאַרגלײַכן זיך מיט זייער זכּרון. זאָגט איין חכם:

„דאַכט זיך מיר, אַז איך ווער עובֿר־בטל.‟

„וואָס איז די מעשׂה?‟ האָבן יענע געוואָלט וויסן.

פֿאַרגלאָצט דער ערשטער חכם די אויגן און מאַכט: „די זאַך איז אַזאַ — איך גיי אַרײַן אין קיך מאַכן זיך פֿרישטיק. עפֿן אויף דעם פֿרידזשידער, און הייב נישט אָן צו וויסן, וואָס איך זוך דאָ. אָבער, קנאַק אויף האָלץ (אַ גוייִשער מיטל צו פֿאַרהיטן זיך פֿון אַן עין־הרע), , קנאַק! קנאַק! קנאַק! געלויבט צו גאָט, איך בין געזונט און שטאַרק.‟