אַ געיעג נאָך ביכער

A Hunt for Books

JTS

פֿון דזשאָרדין קוציק

Published December 16, 2015, issue of January 08, 2016.

(די 3 טע זײַט פֿון 3)

בעת איך האָב, אַ פֿאַרגאַפֿטער, זיך צוגעקוקט צום געיעג נאָך ספֿרים, האָט עמעצער געשריִען אין זײַן טעלעפֿאָן אויף ייִדיש: „דו דאַרפֿסט קומען. ס׳זענען דאָ ממש טויזנטער ספֿרים און אַ סך אוצרות. די חבֿרה דאָ אינעם ׳סעמינערי׳ פֿאַרשטייען פּשוט ניט, וואָס זיי וואַרפֿן אַרויס. שוטים, ממש‟. איך האָב גערעדט מיטן דאָזיקן חסיד בעת ער האָט אַוועקגעטראָגן ביכער אין אַ ווינקל, צוזאַמען מיט אַ שותּף. אַ מוכר־ספֿרים פֿונעם אַלטן שטייגער, האָט ער מיר, סײַ מיט טרויער און סײַ מיט אַן עקסטאַז פֿון אַן אַטלעט נאָך אַן אומדערוואַרטן נצחון, דערציילט וועגן די פֿאַרשידענע טײַערע ספֿרים, וואָס ער האָט געפֿונען. „איך פֿאַרשטיי עס נישט‟, האָט ער מיר און זײַן שותּף געזאָגט נאָכן דערמאָנען אַ פּאָר פֿון די ספֿרים, וואָס ער האָט געהאַלטן, אַז ער וועט זיי קענען פֿאַרקויפֿן פֿאַר הונדערטער דאָלאַרן יעדן באַנד באַזונדער. „ווי אַזוי קענען זיי דערלאָזן אַזאַ זאַך? צי האָט קיינער ניט בודק געווען די ביכער? צי זענען זיי אַזעלכע עם־הארצים, אַז זיי האָבן זיך טועה געווען און דורכגעלאָזט אַזעלכע אוצרות?‟

נאָך אַ ייִד, אַ מאָדערן־אָרטאָדאָקסישער, איז צוגעקומען צו אונדז און האָט דערקלערט, אַז עס גייט ניט אין עם־הארצות, עס גייט דעם סעמינאַר פּשוט ניט אָן די ווערט פֿון די ביכער. ער האָט דערקלערט, אַז דער הויפּט־דערציִונגס־אַנשטאַלט פֿון דער קאָנסערוואַטיווער באַוועגונג באַקומט צענדליקער מיליאָנען דאָלאָר פֿונעם פֿאַרקויפֿן אַ פּאָר פֿון זייערע אינטערנאַטן און די „לופֿט־רעכט‟ צום קאַמפּוס, און אַז מע באַטראַכט די ביכער ווי אַ טייל פֿון דעם אַלעם.

עס קען טאַקע זײַן, אַז דער סעמינאַר האָט באַשלאָסן, אַז ס׳איז פּשוט ניט ווערט די צײַט און געלט אָנצושטעלן מענטשן צו פֿאַרקויפֿן יעדן באַנד באַזונדער. ס׳איז מיר זייער שווער זיך פֿאָרצושטעלן, אַז דאָס וואָלט געקענט קאָסטן מער געלט ווי דער רווח, וואָס זיי וואָלטן געמאַכט בײַם פֿאַרקויפֿן די ביכער אויף אַ געהעריקן אופֿן. אפֿשר האָב איך אַ טעות. עס גייט אָבער ניט אין דעם. פּערזענלעך, האַלט איך, אַז אַזאַ מין ביכער־יריד איז געווען פּשוט אַן עוולה. אַפֿילו אַז די אַלע ביכער זענען געווען דופּליקאַטן, האָט מען געקענט זיך באַפֿרײַען פֿון די איבעריקע בענד אויף אַ מער בכּבֿודיקן אופֿן.

קודם, וואָלט מען געקענט געבן די סטודענטן אינעם „סעמינאַר‟ די ערשטע געלעגנהייט צו געניסן פֿון די ביכער אַנשטאָט אַ גרופּע מוכרי־ספֿרים און אַנדערע צופֿעליק־געקומענע, וואָס האָבן באַצאָלט פֿאַר דער פּריווילעגיע. צווייטנס, אַז מע פֿאַרקויפֿט שוין די ביכער פֿאַר גראָשנס, וואָלט מען געקענט זיי אַוועקגעבן אַנדערע ייִדישע ביבלאָטעקן אָדער ייִדישע טאָג־שולן.

מער פֿון דעם אַלעם, איז דער גאַנצער ספּעקטאַקל געווען אַן עקלדיקער. צווישן די ביכער, וואָס מע האָט פֿאַרקויפֿט אויפֿן יריד, זענען געווען אַ היפּשע צאָל מיט שטעמפּלען, וואָס האָבן עדות געזאָגט, אַז אַנדערע ביבליאָטעקן און יחידים האָבן געגעבן די ביכער צום „סעמינאַר‟ ווי אַ מתּנה. צווישן אַזעלכע ביכער זענען געווען, למשל, אַ היפּשע צאָל פֿונעם „ייִדישן ביכער־צענטער‟.

בכלל לאָזט עס איבער אַ שלעכטן טעם צו באַטראַכטן, מיט וויפֿל אומכּבֿוד אַ ייִדישע אינסטיטוציע, וואָס דאַרף פֿאַרקעפּעררן די ווערטן פֿונעם „עם־הספֿר‟, האָט באַהאַנדלט אַזעלכע ביכער און ספֿרים, די גײַסטיקע אוצרות פֿון אונדזער פֿאָלק. דער אויספֿאַרקויף איז געווען אַ באַליידיקונג ניט בלויז די סטודענטן פֿונעם „סעמינאַר‟ און די, וואָס האָבן צוגעשאָנקען די חשובֿע אינסטיטוציע ביכער, נאָר אויך די אַלע וואָס האָבן אַמאָל פֿאַרמאָגט די ביכער אין אייראָפּע, סיריע, און אַנדערע מקומות און האָבן געדאַרפֿט זיך צעשיידן מיט זיי צוליב מלחמות, גענאָציד און גירושים.