אַ פֿאַלשער דיאַגנאָז

False Diagnosis

פּערל קרופּעט און חנה שאַכנער
פּערל קרופּעט און חנה שאַכנער

פֿון שׂרה־רחל שעכטער

Published January 10, 2016, issue of February 05, 2016.

פּערל קרופּעט, די לאַנג־יאָריקע געהילף־דירעקטאָרין פֿונעם בילדונג־אָפּטייל בײַם „אַרבעטער־רינג‟, און אַ באַקאַנט פּנים אויף דער ייִדישער גאַס, האָט יאָרן לאַנג געליטן פֿון אַ קרענק, וואָס קיין דאָקטער האָט נישט געוווּסט וואָס דאָס איז.

אָנגעהויבן האָט זיך עס, ווען זי איז געווען אין די 40ער — זי פֿלעגט זייער אָפֿט פֿאַלן. „ס׳איז געווען שרעקלעך, ווײַל איך האָב דערפֿילט ממש ווי עמעצער וואָלט מיך אַראָפּגעוואָרפֿן אויף ד׳רערד, אָבער ווען איך האָב זיך אַרומגעקוקט איז קיינער נישט געווען,‟ האָט פּערל דערציילט דעם „פֿאָרווערטס‟. „מײַן מאַמע פֿלעגט טאַקע זאָגן: ׳אויפֿן גלײַכן וועג פֿאַלט זי׳.‟

צום גליק, האָט פּערל קיין ביינער נישט צעבראָכן, אָבער אירע קני זענען תּמיד געווען פֿאַרדעקט מיט סיניקעס. אַפֿילו גוט־אינפֿאָרמירטע נעווראָלאָגן האָבן גאָרנישט געפֿונען. איינער האָט איר געזאָגט, אַז זי האָט „אַ פֿוילן פֿוס‟, און אַז זי זאָל עס „אויפֿהייבן העכער‟. מיט דער צײַט האָט זי געדאַרפֿט אָנהייבן גיין מיט צוויי „קאַנאַדער קוליעס‟, וואָס שטיצן אונטער דעם גוף אַ סך בעסער ווי געוויינטלעכע קוליעס, פּשוט כּדי נישט צו פֿאַלן ווען זיי גייט.

פּערלס זכּרון איז אויך ערגער געוואָרן. זי האָט דעמאָלט געאַרבעט ווי אַן איבערזעצערין, אָבער בײַם אויסזוכן דעם ענגלישן טײַטש פֿון אַ ייִדיש וואָרט אין ווערטערבוך, האָט זי אין עטלעכע סעקונדעס דעם טײַטש פֿאַרגעסן. זעענדיק, אַז קיין דאָקטער האָט נישט געהאַט קיין דיאַגנאָז, האָט זיך איר געדאַכט, אַז דאָס זענען פּשוט די סימפּטאָמען פֿון עלטער ווערן. איין מאָל, בײַם אויפֿשטיין אין דער פֿרי, האָט זי דערפֿילט אַ מאָדנעם דרוק אין קאָפּ, האָט זי געמאַכט אַ באַשטעלונג צו איר נעווראָלאָגין.

„זי האָט אַרײַנגעקוקט אין מײַנע אויגן, און האָט מיר געהייסן גלײַך פֿאָרן אין שפּיטאָל קריגן אַן MRI,‟ האָט פּערל געזאָגט. די אימאַזשן האָבן באַוויזן, אַז פּערל האָט אַ געשוואָלענעם ווענטריקל אינעם מוח — אַ סימן, אַז די נאָרמאַלע פֿליסיקייטן, וואָס קומען אַרײַן אין קאָפּ, פֿליסן נישט אַרויס גענוג גיך; דעריבער, זאַמלען זיך די פֿליסיקייטן אָן און דריקן שטאַרק אויפֿן מוח. אויף ייִדיש הייסט עס „וואַסערקאָפּ‟, אָבער דער מעדיצינישער טערמין איז hydrocephalus. ווען עס טרעפֿט בײַ עלטערע מענטשן, הייסט עס Normal Pressure Hydrocephalus, אָדער NPH. מע האָט תּיכּף באַשטעלט אַן אָפּעראַציע פֿאַר פּערלען, אײַנצופֿלאַנצן אַ שונט — אַן עלעקטרישער אַפּאַראַט, וואָס דערמעגלעכט די איבעריקע רוקן־פֿליסיקייט צו שטראָמען אין אַן אַנדער טייל פֿון גוף. פֿאַר דער אָפּעראַציע האָט מען פּערלען געמאַכט איין לעצטן טעסט: מע האָט געלאָזט בײַ איר אַרויסקאַפּען די רוקן־פֿליסיקייט (spinal tap, בלע״ז), צו זען אויב דאָס וועט פֿאַרבעסערן די סימפּטאָמען. וכּך־הווה: גלײַך נאָך דער פּראָצעדור האָט זי געקענט אויפֿשטיין, גיין נאָרמאַל, און אַפֿילו איר ראיה איז מיט אַ מאָל שאַרפֿער געוואָרן. פֿאַר וואָס? ווײַל בײַם אַרויסנעמען אַ ביסל פֿון דער פֿליסיקייט, האָט עס במילא אָפּגעשטעלט דעם דרוק אויפֿן מוח, און די סימפּטאָמען זענען פֿאַרשוווּנדן.

ערשט דעמאָלט האָט דער כירורג אײַנגעפֿלאַנצט דעם שונט אין פּערלס מוח, און זי האָט אין גיכן זיך אומגעקערט צו אַ נאָרמאַל לעבן; דער עיקר — זי האָט שוין מער נישט געדאַרפֿט גיין מיט קוליעס.