אַ נאַכט מיט פֿײַוויש פֿינקעל

A Night with Fyvush Finkel

פֿײַוויש פֿינקעל זינגט אַ ליד פֿון „פֿידלער אויפֿן דאַך‟ בעת זײַן אויפֿטרעט אינעם „מעטראָפּאָליטאַן־רום‟
Jordan Kutzik
פֿײַוויש פֿינקעל זינגט אַ ליד פֿון „פֿידלער אויפֿן דאַך‟ בעת זײַן אויפֿטרעט אינעם „מעטראָפּאָליטאַן־רום‟

פֿון דזשאָרדין קוציק

Published March 13, 2016, issue of April 01, 2016.

עס טרעפֿט זיך אַ מאָל, אַז אַ מענטש זאָל לעבן אַזוי לאַנג, אַז ער בלײַבט דער סאַמע־לעצטער עדות פֿון אַ היסטאָרישער תּקופֿה. מע רעדט אַ סך וועגן די לעצטע וועטעראַנען פֿון מלחמות און די לעצטע איבערלעבער פֿון פֿאַרשידענע קאַטאַסטראָפֿעס, אָבער ניט גענוג וועגן די לעצטע, וואָס האָבן אָנטייל גענומען אין מער פֿרייעלעכע מאָמענטן פֿון דער געשיכטע. עס דאַכט זיך מיר, אַז אויף דער ייִדישער גאַס איז אונדז געבליבן פּונקט אַזאַ „לעצטער מאָהיקאַנער‟: פֿײַוויש פֿינקעל, דער לעצטער שטערן פֿון דער גאָלדענער תּקופֿה פֿונעם ניו־יאָריקער ייִדישן טעאַטער.

פֿײַוויש פֿינקעל איז געבוירן געוואָרן אין 1922 אין ברוקלין. זײַן לעגאַלער נאָמען איז „פֿיליפּ‟ אָבער ער האָט אַדאָפּטירט דעם צונאָמען פֿײַוויש מיט העכער 80 יאָר צוריק, ווען ער האָט אָנגעהויבן שפּילן אויף דער ייִדישער בינע צו נײַן יאָר. אין קעגנזאַץ צו אַ סך קינדער פֿון ייִדישע אימיגראַנטן, וואָס האָבן אָנגעהויבן זייער קאַריערע אויף דער ייִדישער בינע, איז פֿינקעל לאַנג געבליבן געטרײַ זײַנע וואָרצלען און האָט געשפּילט כּמעט 35 יאָר אויסשליסלעך אינעם ייִדישן טעאַטער. אין 1965 איז ער אַריבער אויף „בראָדוויי‟, שפּילנדיק די ראָלע פֿון „מרדכי דער קרעטשמער‟ אין „פֿידלער אויפֿן דאַך‟ ביז 1972.

נאָך אַ ריי אַנדערע פֿאָרשטעלונגען אויף דער בינע איז ער געוואָרן אַ שטערן אויף דער טעלעוויזיע אין אַזעלכע פּראָגראַמען ווי „שטאַכעטנע פּלויטן‟ (Picket Fences) און „באָסטאָן־פּאָבליק‟ (Boston Public); און ווי אַ גאַסט — אויף אומצאָליקע פּראָגראַמען, אַזוי ווי די קרימינאַלע דראַמע „געזעץ און אָרדענונג‟ (Law and Order) און אַפֿילו די אַנימירטע קאָמעדיע „די סימסאָנס‟. אויף ייִדיש האָט ער געשפּילט צום לעצטן מאָל אין דער ראָלע פֿון אַ דיבוק אינעם פֿילם „אַן ערנסטער מענטש‟ פֿון די ברידער כּהן.

איִען פֿינקעל שפּילט אויפֿן קסילאָפֿאָן אינעם „מעטראָפּאָליטאַן־רום‟
Jordan Kutzik
איִען פֿינקעל שפּילט אויפֿן קסילאָפֿאָן אינעם „מעטראָפּאָליטאַן־רום‟

צוליב די אומצאָליקע ראָלעס וואָס ער האָט געשפּילט בעת זײַן קאַריערע, איז אים קיינמאָל ניט קלאָר, פֿון וועלכער שפּיל אָדער פּראָגראַם מע דערקענט אים. דאָס האָב איך זיך דערוווּסט, ווען איך בין געגאַנגען אים זען אינעם „מעטראָפּאָליטאַן־רום‟ אין מאַנהעטן, וווּ ער איז לעצטנס אויפֿגעטראָטן מיט אַ פּראָגראַם פֿון לידער און וויצן צוזאַמען מיט זײַנע זין איִען און עליאָט. דער „מעטראָפּאָליטאַן־רום‟ איז זייער אַן אינטים אָרט מיט אַ סך טישן אײַנגעקוועטשט פֿאָרנט פֿון אַ קליינער בינע. ווען איך בין געקומען צו מײַן זיץ־אָרט, האָב איך געפֿונען, אַז מע האָט מיך צופֿעליק געגעבן אַן אָרט לעבן דעם שטערן אַליין.