אַ נאַכט מיט פֿײַוויש פֿינקעל

A Night with Fyvush Finkel

פֿײַוויש פֿינקעל זינגט אַ ליד פֿון „פֿידלער אויפֿן דאַך‟ בעת זײַן אויפֿטרעט אינעם „מעטראָפּאָליטאַן־רום‟
Jordan Kutzik
פֿײַוויש פֿינקעל זינגט אַ ליד פֿון „פֿידלער אויפֿן דאַך‟ בעת זײַן אויפֿטרעט אינעם „מעטראָפּאָליטאַן־רום‟

פֿון דזשאָרדין קוציק

Published March 13, 2016, issue of April 01, 2016.

(די 3 טע זײַט פֿון 3)

„מע האָט אַלצדינג איבערגעמאַכט, אויסגעפּוצט, און מע האָט געבראַכט אַן אַנדער מין פֿאַרווײַלער פֿאַר דעם עולם. ס׳האָט אָבער ניט געטויגט. די אַלטע לײַט און די אימיגראַנטן האָבן אויפֿגעהערט צו קומען און די יונגע מענטשן זענען ניט געקומען בכלל, ווײַל ס׳רובֿ האָבן ניט געהאַט גענוג געלט, און די וואָס האָבן יאָ געהאַט, האָבן געפֿונען אַנדערע ערטער, וווּ זיי האָבן געקענט פֿאַרברענגען‟. בקיצור, האָט פֿײַוויש דערקלערט, זיי האָבן חרובֿ־געמאַכט זייער נישע.

אונדזער שמועס איז פּלוצעם איבערגעריסן געוואָרן צוליב דעם, וואָס עס זענען אויפֿגעטראָטן פֿײַווישס זין, די מוזיקער איִען און עליאָט, צוזאַמען מיט זייער קאַפּעליע. די ברידער פֿינקעל זענען ביידע אויסערגעוויינטלעכע מוזיקער; עליאָט שפּילט פּיאַנע און איִען: קסילאָפֿאָן.

„קסילאָפֿאָן?‟ פֿרעגט איר זיך מסתּמא. יאָ, ער שפּילט ניט בלויז קסילאָפֿאָן, נאָר ווערט פֿאַררעכנט ווי איינער פֿון די בעסטע קסילאָפֿאָן־שפּילער אויף דער וועלט. ביז זייער אויפֿטריט האָב איך בכלל ניט געוווּסט, אַז מע קען שאַפֿן ערנסטע מוזיק פֿאַר אַזאַ אינסטרומענט. אָבער די ברידער פֿינקעל האָבן פֿאָרגעשטעלט גאָר אַ פּרעכטיקע פּאָפּורי פֿון דזשאָרדזש גערשווינס ווערק. זייער נוסח פֿון „זומערצײַט‟ פֿונעם מוזיקל „פּאָרגי און בעס‟, מיט איִענס קסילאָפֿאָן־סאָלאָ, איז געווען איינע פֿון די סאַמע אימפּאָנירנדיקסטע מוזיקאַלישע פֿאָרשטעלונגען, וואָס איך האָב אַ מאָל געהערט.

נאָך דער הפֿסקה איז אויפֿגעטראָטן דער שטערן פֿונעם אָוונט אַליין. פֿײַוויש, באַגלייט פֿון זײַנע זין און זייער קאַפּעליע, האָט פֿאָרגעשטעלט אַ ריי לידער פֿון זײַן לאַנגער קאַריערע. צווישן די לידער האָט ער געמאַכט „סטענד־אָפּ‟ און דערציילט אַ ריי וויצן. ווי עס איז טיפּיש פֿאַר זײַן סטיל פֿון הומאָר, האָט ער אָפּגעלאַכט פֿון זיך אַליין, אָדער בעסער געזאָגט, פֿון אַ מין „אַלטער־עגאָ‟ פֿון זיך אַליין. אין איין לאַנגן מאָנאָלאָג האָט ער דערקלערט דעם עולם, אַז זײַן שווער האָט לכתּחילה ניט דערלאָזט, אַז ער זאָל חתונה האָבן מיט זײַן פֿרוי צוליב דעם, וואָס ער איז געווען אַן אַקטיאָר. סוף־כּל־סוף האָט פֿײַוויש אײַנגערעדט דעם שווער צו קומען אויף אַ פֿאָרשטעלונג, ער זאָל אים כאָטש זען בײַ דער אַרבעט.

„איך האָב געהאָרעוועט, געטאַנצט, געזונגען, געוויינט, געלאַכט, געטאָן אַלצדינג, כּדי צו באַווײַזן מײַנע פֿעיִקייטן‟, האָט ער דערקלערט מיט אַ שמייכל. „נאָך דער פֿאָרשטעלונג איז צוגעקומען צו מיר מײַן שווער און האָט געזאָגט, אַז איך מעג יאָ חתונה האָבן מיט זײַן טאָכטער.

׳פֿאַר וואָס?׳ האָב איך אים געפֿרעגט.

׳ווײַל קיין אַקטיאָר ביסטו דווקא ניט!׳‟

אַ גאָר אַבסורדן וויץ האָט ער דערציילט וועגן שדכנות: אַ שדכן קומט צו אַ בחור און דערציילט אים וועגן אַלע מעלות פֿון אַ געוויס מיידל. זי קען גוט קאָכן, זי קען גוט ראַמען, זי איז גוט מיט קינדער און קען אַפֿילו גוט לימודי־קודש און קען אים צוהעלפֿן בײַם לערנען גמרא.

„עס גייען מיר בכלל ניט אָן די אַלע זאַכן‟, האָט דער בחור דערקלערט דעם שדכן. „איך וויל נאָר וויסן, צי זי איז אַ קנאַק אין בעט?‟

„נו‟, האָט געענטפֿערט דער שדכן. „געוויסע זאָגן, אַז יאָ, געוויסע זאָגן, אַז ניין‟.

פֿאַרשטייט זיך, אַז אַלע אין זאַל האָבן זיך געקאַטשעט פֿאַר געלעכטער.

בײַם שלוס פֿונעם ספּעקטאַקל האָט פֿינקעל געזונגען דאָס ליד „לחיים‟ פֿון „פֿידלער אויפֿן דאַך‟. דער עולם איז דערנאָך צוגעקומען צו אים בײַם אַרויסגאַנג, וווּ ער האָט מיט גרויס געדולד געלאָזט זיך פֿאָטאָגראַפֿירן מיט צענדליקער פֿון זײַנע אָנהענגער און אונטערגעשריבן פֿאַר זיי זײַן בילד.

„לחיים‟ פֿײַוויש. ביז 120.