אַ לויב פֿאַר די נישט־ייִדישע ייִדישיסטן

In Praise of Non-Jewish Yiddishists

Yehuda Blum

פֿון שׂרה־רחל שעכטער

Published May 18, 2016, issue of May 27, 2016.

נאָך דעם װי די טאַלאַנטירטע ייִדיש־לערערין, זינגערין און קולטור־טוערין דאָראָטעאַ גרעװע איז די װאָך אַװעק פֿון דער װעלט, האָט מיך שטאַרק גערירט צו זען, דורך „פֿייסבוק‟, װיפֿל מענטשן איבער דער וועלט, צווישן זיי — יאָרן־לאַנגע ייִדישיסטן, האָבן אויסגעדריקט צער װעגן איר פּטירה.

דאָראָטעאַ איז געװען נישט בלויז אַ געניטע לערערין פֿון דער ייִדישער שפּראַך, נאָר אַליין אַ ייִדישיסט, וואָס האָט תּמיד גערעדט בלויז מאַמע־לשון סײַ מיט אירע סטודענטן, סײַ מיט אַנדערע ייִדיש־קענער. זי איז עטלעכע מאָל געקומען אויף דער ייִדיש־וואָך פֿון יוגנטרוף, וווּ זי האָט געדולדיק אויסגעהערט אַפֿילו די שוואַכסטע ייִדיש־קענער, בעת מ׳איז געזעסן אַרום טיש בײַ די מאָלצײַטן אין עסצימער.

ווי אַניקאַ הילמאַן האָט געשריבן אין איר נעקראָלאָג, האָט דאָראָטעאַ זיך אויך שטאַרק אָפּגעגעבן מיטן עלטערן דור ייִדישע שרײַבער. זי האָט זיך אָפֿט דורכגעשריבן און באַזוכט מאַשע ראָלניקײַטאַ אין פּעטערבורג און יחיאל שרײַבמאַן אין מאָלדאָווע, און איז תּמיד אײַנגעשטאַנען בײַ מישע לעוו ווען זי איז געווען אין רחובֿות, ישׂראל. זי און אַניקאַ האָבן אויך צונויפֿגעשטעלט אַ פֿילם פֿון אינטערוויוען מיט ייִדישע שרײַבער און קולטור־טוער אין ישׂראל.

ווען דאָראָטעאַ וואָלט געווען אַ קינד פֿון ייִדיש־רעדנדיקע עלטערן, אָדער ווען אירע אָבֿות וואָלטן געשטאַמט פֿון די אַשכּנזישע שטעטלעך אין מיזרח־אייראָפּע — דיינו, דאָס אַליין וואָלט שוין געווען אַ גרויסער אויפֿטו. אָבער דאָראָטעאַ איז אויפֿגעוואַקסן בײַ אַ קריסטלעכער משפּחה אין ברעמען, דײַטשלאַנד, און האָט ווי אַ יונגע סטודענטקע אַנטדעקט ייִדיש פֿאָלקסגעזאַנג. די לידער האָבן זי אַזוי פֿאַרכּישופֿט, אַז זי האָט באַשלאָסן זיך אויסצולערנען די ייִדישע שפּראַך, און האָט דערנאָך איר גאַנץ לעבן איבערגעגעבן דעם ייִדיש־לערערײַ און ייִדישער מוזיק.

בײַ אונדז ייִדן, וואָס פֿילן זיך אַמאָל אומעטיק וועגן דעם מצבֿ פֿון ייִדיש הײַנטצוטאָג, איז נישט בלויז אַ טרייסט, נאָר ממש אַ הנאָה, ווען מענטשן פֿון אַנדערע פֿעלקער און רעליגיעס נעמען זיך אָן אונדזער קריוודע, ווי זיי וואָלטן אונדז געוואָלט דערמאָנען: „גיט נאָר אַ קוק וואָס פֿאַר אַן אוצר ליגט דאָ בײַ אײַך אין גאָרטן!‟