ייִדיש־סאַלאָן אין מיאַמי־ביטש

A Yiddish Salon on Miami Beach

ד״ר אָשר מילבאַוער פֿירט אָן מיטן ייִדיש־סאַלאָן אינעם „בעצי האָטעל‟
ד״ר אָשר מילבאַוער פֿירט אָן מיטן ייִדיש־סאַלאָן אינעם „בעצי האָטעל‟

פֿון מרים שמולעוויטש־האָפֿמאַן

Published August 12, 2016, issue of August 29, 2016.

ייִדיש לעבט מיט נסים ונפֿלאות. עס זײַנען טאַקע פֿאַראַן אַ פּאָר פֿונקען דאָ אין פֿלאָרידע. אינעם לוקסוס־האָטעל „בעצי‟, אויף מיאַמי־ביטש, פֿירט אָן מיט אַ ייִדיש־סאַלאָן ד״ר אָשר מילבאַוער, דירעקטאָר און פּראָפֿעסאָר פֿון דער „גלות־שטודיעס פּראָגראַם‟ אין דער ענגלישער אָפּטיילונג פֿונעם פֿלאָרידער אינטערנאַלציאָנאַלן אוניווערסיטעט. ער רעדט אַ פֿליסיקן ייִדיש און ווייסט גענוי די וויכטיקייט פֿון איר המשך. ער רופֿט ייִדיש „אונדזער גלות־שפּראַך‟.

אשר מילבאַוער איז אַ זשוואַווע, לעבעדיק נפֿש, אונדזערס אַ ייִד, פֿול מיט ענטוזיאַזם און אָנגעהעריקייט צום ייִדישן פֿאָלק. איך און אָשר פֿאַרמאָגן אַ סך געמיינזאַמס, איך בין געבוירן אין סיביר, ער — אין ווײַס־רוסלאַנד אונטער דער סאָוועטישער מאַכט, מיט אַ קיימא־לן יאָר שפּעטער פֿון מיר. ער שטאַמט פֿון אַ ייִדיש־רעדנדיקער שטוב.

די מעשׂה איז אַזאַ: דער ייִדיש־סאַלאָן טרעפֿט זיך איין מאָל אין חודש אין מיאַמי־ביטש, צען אַ זייגער אין דער פֿרי, און דאָס מאָל האָבן זיי באַשלאָסן אײַנצולאַדן אַ מאַמע און זון — איך מיט מײַן זון, אַבֿרהמל — צו דערלאַנגען די אמתע ייִדישע סחורה אויף מאַמע־לשון. אונדזער פּראָגראַם איז באַשטאַנען פֿון איבערגעבן אַ לעבעדיקן גרוס פֿון דעם וואָס ס׳טוט זיך אין דער וועלט פֿון ייִדיש און אונדזער ייִדיש וועלטל.

מײַן אַבֿרהמל (אַבֿי) האָט דערציילט פֿון דער ערשטער פּיעסע, וווּ ער איז אויפֿגעטראָטן צו פֿיר יאָר אין שלום־עליכם שול 21 אויף ביינברידזש עוועניו אין דער בראָנקס, אין אַ מוזיקאַלישער קינדער־פּיעסע „אַלף אבֿרהמל‟, וואָס איך און מײַן גוטע פֿרײַנדינע ביילע שעכטער־גאָטעסמאַן, ע״ה האָבן פֿאַרפֿאַסט מיט יאָרן צוריק. די שול האָט אַנטהאַלט אַן ערך הונדערט קינדער. איך איך בין געווען די קינדערגאָרטן־לערערין; בלומע לעדערהענדלער ע״ה האָט געלערנט די מיטעלע קלאַסן, און משה גאָלדשטיין — די העכערע, מיטן אונטערשייד וואָס כּמעט אַלע אונדזערע קינדער האָבן גערעדט אַ פֿליסיקן ייִדיש, אפֿילו צווישן זיך. במשך פֿון דעם ייִדיש סאַלאָן האָט מײַן אברהמל אויסגעשפּילט גאַנצע סצענקעס פֿון „אַ־אַבֿרהמל‟.

איך האָב דערציילט, אַז איך האָב געאַרבעט פֿאַרן „פֿאָרווערטס‟ איבער דרײַסיק יאָר; ווי אויך אינעם ייִדישן טעאַטער און אינעם ייִדיש־קורס איבער 25 יאָר אין קאָלומביע אוניווערסיטעט, און איבערגעזעצט באַרימטע קינדער־ווערק פֿון „דאָקטער סוס‟; ניל סײַמאָנס „די גאָלדענע יאַטן‟ און און מעל ברוקסעס „די פּראָדוצענטן‟.

דערווײַל האָט אבֿרהמל פֿאַרווײַלט דעם עולם מיטן טעאַטראַלן רעפּערטואַר וואָס איך האָבֿ געשריבן דורך די יאָרן, ביז מיר זײַנען צוגעקומען צו מײַן באַקאַנטשאַפֿט מיטן וועלט־באַרימטן אימפּרעסאַריאָ דזשאָסעף פּאַפּ (יאָסעלע פּאַפּיראָווסקי). דאָ האָט אַבֿרהמל רעציטירט אויסצוגן פֿון שעקספּירס ווערק אויף ייִדיש לויט מײַנע איבערזעצונגען, ווײַל דזשאָו פּאַפּ האָט געחלומט צו שטעלן שעקספּירס אַ פּיעסע אין זײַן „פּאַבליק טעאַטער‟ אויף ייִדיש. אַבֿרהמל האָט געזונגען, רעציטירט, דערציילט עפּיזאָדן פֿון אונדזער לעבן, און איך האָב זיך מחיה געווען צו זען ווי דער עולם איז אַנטציקט.