פּרשת ויקראָ, תּשע״ז

Weekly Torah Portion: Vayikro, 5777

Yehuda Blum

פֿון יואל מאַטוועיעוו

Published March 30, 2017, issue of March 29, 2017.

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

לויט אַזאַ צוגאַנג, באַשטייט די מעלה פֿון דער הײַנטיקער פּרשה דווקא אין איר אינערלעכן באַדײַט. הגם מיר ברענגען נישט הײַנט קיין קרבנות און וועלן, מעגלעך, קיינמאָל נישט ברענגען ווידער אין דער צוקונפֿט, ווערט דאָס תּורה־לערנען גופֿא פֿאַררעכנט ווי אַ קרבן. אין דער תּורה טרעפֿן זיך אַ סך ענינים, וואָס פֿונעם מאָדערנעם קוקווינקל קאָנען אויסזען אויסטערליש פֿאַרעלטערט. פֿונדעסטוועגן, בלײַבט יעדער פּרט אין תּורת־משה אייביק וויכטיק אינעם רוחניותדיקן זין. יעדער מין קרבנות רעפּרעזענטירט אַ געוויסן אַספּעקט פֿון דער אינערלעכער עבֿודה; יעדער מענטש קען ברענגען אַ קרבן „מכּם‟, מקריבֿ זײַן זיך אַליין דורך מסירת־נפֿשדיקער תּפֿילות און תּשובֿה.

דער קליינער „אַלף‟ אינעם נאָמען פֿון דער הײַנטיקער פּרשה רעפּרעזענטירט אַ וויכטיקן פּאַראַדאָקס פֿון עבֿודת־השם. וועגן עמלק שטייט געשריבן אין דער תּורה „אַשר קרך בדרך‟ — אַז ער האָט דיך געטראָפֿן אויפֿן וועג. פֿון עמלקס קוקווינקל איז דאָס לעבן הפֿקר און צופֿעליקייט. ווען משה רבינו האָט געוואָלט אַרײַנשרײַבן אין דער תּורה דאָס וואָרט „ויקר‟ אָן דעם „אַלף‟ צוליב זײַן מידת־הענווה, האָט דער אייבערשטער אים פֿאַרראָכטן און דערמאָנט, אַז נישט צופֿעליק איז משה געוואָרן אַ גרויסער נבֿיא, וועלכער האָט געשפּילט די שליסל־ראָלע אינעם אויסלייזן דאָס ייִדישע פֿאָלק מיט גרויסע ניסים פֿון מצרים. דער בעל־שם־טובֿ האָט געזאָגט, אַז אַפֿילו דער קלענסטער פּרט אין דער וועלט פּאַסירט לויט דער געטלעכער השגחה־פּרטית; ווען אַ בלעטל פֿאַלט אַראָפּ פֿון אַ בוים, איז עס אַ טייל פֿונעם געטלעכן פּלאַן, לויט וועלכן פֿון קדמונים אָן איז שוין געווען פֿאָרגעשריבן, ווען, ווי אַזוי און וווּהין דער דאָזיקער בלאַט זאָל פֿאַלן.

פֿון דער צווייטער זײַט, טאָר מען נישט באַטראַכטן די וועלט ווי אַ פֿאַטאַליסטישן מעכאַניזם. דער בלאַט פֿאַלט נישט צופֿעליק פֿונעם בוים דווקא צוליב דעם, וואָס דאָס געטלעכע ליכט באַנײַט די וועלט יעדן מאָמענט פֿון ס׳נײַ און שײַנט אַפֿילו אין די קלענסטע פּרטים פֿון וועלטבאַשאַף. הגם אין יעדער סעקונדע פֿאַלן אויף דער ערד אומצאָליקע בלעטער אַרום דער וועלט, שטעקט אין יעדן פֿון זיי אַן אוניקאַלער פֿינקל פֿון קדושה און אַ באַזונדערער רוחניותדיקער חן.

דער קליינער „אַלף‟ רעפּרעזענטירט דעם איידעלן באַלאַנס צווישן דעם מעכאַנישן פֿאַטאַליזם און דעם טאָטאַלן הפֿקר פֿון עמלק. אויב מע טראַכט זיך אַרײַן, איז פֿאַטאַליזם בעצם ענלעך צום הפֿקר; אויב אונדזער פּערזענלעכע ברירה קאָן גאָרנישט בײַטן אין דער אַרומיקער וועלט, מעגן מיר, חלילה, לעבן אַבי געלעבט און נישט שטרעבן זיך צו דערנענטערן צום אייבערשטן. וואָס זאָלן מיר נישט טאָן, בלײַבט מיר בלויז „שרויפֿלעך‟ אין דער גרויסער וועלט־מאַשין. דער ווילדסטער הפֿקר איז בלויז אַ טייל פֿונעם פֿאָרגעשריבענעם מעכאַנישן פּראָצעס, לויט אַזאַ געפֿערלעכער פֿאַטאַליסטישער שיטה.

דער קליינער „אַלף‟ רעפּרעזענטירט די דינאַמישע נאַטור פֿונעם וועלטבאַשאַף און פֿון אונדזער באַציִונג צום אייבערשטן. גאָרנישט איז צופֿעליק און אַלץ פּאַסירט בהשגחה־פּרטית; אונדזער באַזונדערע פּערזענלעכקייט און בחירה־חפֿשית איז בלויז אַן אילוזיע. פֿונדעסטוועגן, איז עס אַן אילוזיע דווקא צוליב דעם, וואָס דער אייבערשטער באַשאַפֿט די וועלט כּסדר פֿון ס׳נײַ דורך אונדזערע מחשבֿות, דיבורים און מעשׂים. די וועלט איז נישט קיין ווילדער הפֿקר און נישט אַ טויטער מעכאַניזם, נאָר אַ לעבעדיקע שכינה־אַנטפּלעקונג, אין וועלכער דער מענטש שפּילט די שליסל־ראָלע ווי דער באַנײַונג־קוואַל. דער „אַלף‟ אינעם וואָרט „ויקראָ‟ איז אַ קליינער, ווײַל דורך אונדזערע מסירת־נפֿשדיקע קרבנות בעתן דאַוונען און בײַם מקיים זײַן די מיצוות, ברענגען מיר כּסדר דאָס נײַע געטלעכע לעבן אין זיך און אין דער אַרומיקער וועלט.

משה רבינו האָט בכלל געוואָלט אויסמײַדן דעם „אַלף‟; דער רבונו־של־עולם האָט מסכּים געווען, אַז דער אות זאָל בלײַבן אומגעוויינטלעך קליין. די מענטשלעכע בחירה און די געטלעכע השגחה האָבן זיך וווּנדערלעך צונויפֿגעפֿלאָכטן. ווען מיר זאָגן זיך אָפּ פֿון אונדזער „איך‟ און באַטראַכטן זיך ווי קליינע קינדער, וואָס ווייסן גאָרנישט אין פֿאַרגלײַך מיט דער טיפֿער חכמה פֿון דער געטלעכע השגחה אַרום אונדז, איז דער „קליינער אַלף‟ פֿון אונדזער נשמה מסוגל צו לייזן די סתּירה צווישן פֿאָרגעשריבנקייט און פֿרײַהייט.