ייִדן און די קאַפּיטאַליסטישע עקאָנאָמיק

Jews and the Capitalist Economy

ייִדישע סוחרים אין וואַרשע אינעם 19טן יאָרהונדערט. בילד פֿון יאַן פֿעליקס פּיוואַרסקי (1794־1859)
Wikimedia Commons
ייִדישע סוחרים אין וואַרשע אינעם 19טן יאָרהונדערט. בילד פֿון יאַן פֿעליקס פּיוואַרסקי (1794־1859)

פֿון מיכאל קרוטיקאָוו

Published July 09, 2017, issue of July 28, 2017.

אין זייער זאַמלבוך „דער אײַנקױף־כּוח”, דערקלערן די רעדאַקטאָרן ד״ר רבֿקה קאָברין און ד״ר אָדם טעלער, אַז דער ענין פֿון ייִדן אין עקענאָמיק איז שוין פֿון לאַנג אַ סענסיטיװע טעמע אין די ייִדישע היסטאָרישע פֿאָרשונגען.

ייִדישע היסטאָריקער האָבן זיך תּמיד געהיט מיטן באַהאַנדלען דעם ייִדישן בײַטראָג אין דער אַנטװיקלונג פֿון דער קאַפּיטאַליסטישער װירטשאַפֿט, און בפֿרט אין אַזעלכע געביטן װי פֿינאַנצן און האַנדל. מען האָט מורא געהאַט צו שטיצן די פֿאַרשפּרײטע אַנטיסעמיטישע סטערעאָטיפּן װעגן ייִדן װי בלוט־זױגער װאָס עקספּלױטירן אָרעמע קריסטן און מוסולמענער. אײגנטלעך שטאַמט די דאָזיקע אַסאָציאַציע צװישן ייִדן און קאַפּיטאַליזם פֿון קאַרל מאַרקסעס באַרימטן אַרטיקל „צו דער ייִדן־פֿראַגע“. מאַרקס איז געווען דער ערשטער, װאָס האָט פֿאָרגעלײגט, אַז מען זאָל שטודירן ניט דעם „שבתדיקן“ נאָר דעם „װאָכעדיקן“ ייִד. זינט דעם האָט מען סײַ געלױבט סײַ קריטיקירט ייִדן פֿאַר זײער אַקטיװן אָנטײל אין דער אַנטװיקלונג פֿון קאַפּיטאַליזם.

ס׳רובֿ ייִדישע היסטאָריקער האָבן זיך געפֿילט אומבאַקװעם מיט אַזאַ אידעאָלאָגיזירטער טעמע. זײ האָבן זיך דעריבער קאָנצענטרירט אױף מער „פּאַרעװע“ טעמעס װי רעליגיע, קולטור און דעם געזעלשאַפֿטלעכן לעבן פֿון דער ייִדישער קהילה. די מאַרקסיסטישע שיטה פֿון דער ייִדישער פֿאָרשונג אין פּױלן און סאָװעטן־פֿאַרבאַנד פֿאַרן חורבן האָט זיך געסטאַרעט צו דערװײַזן, אַז דאָס ייִדישע פֿאָלק איז מערסטנס באַשטאַנען פֿון האָרעפּאַשניקעס, בעת די קלײנע צאָל גבֿירים זײַנען געװען זײערע קלאַסן־שׂונאים.

די צװעלף קאַפּיטלען אינעם זאַמלבוך באַהאַנדלען פֿאַרשידענע פֿאַלן פֿון ייִדישער באַטײליקוננג אין קאַפּיטאַליסטישער װירטשאַפֿט אין דער מאָדערנער תּקופֿה אין פֿאַרשידענע טײלן פֿון דער װעלט זינט מיטלאַלטער.