פּרשת עקבֿ, תּשע״ז

Weekly Torah Portion: Eikev, 5777

Yehuda Blum

פֿון יואל מאַטוועיעוו

Published August 10, 2017, issue of August 25, 2017.

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

אינעם נאָמען פֿון אונדזער פּרשה שטעקט נאָך אַן אַנדער, גאָר אַ טיפֿער אינערלעכער באַדײַט, פֿאַרבונדן אין אַ געוויסער מאָס מיט רש״יס פּשט. די הײַנטיקע תּקופֿה הייסט עקבֿתא־דמשיחא — „משיחס פּיאַטע‟. מיר בלײַבן נאָך אַלץ אין גלות, אָבער שפּירן שוין די טריט פֿון דער קומענדיקער גאולה. די צדיקים פֿון די פֿאַרגאַנגענע פּאָר דורות דערקלערן, אַז מיטן פּאָליטישן מצבֿ אין ארץ־ישׂראל האָט עס גאָרנישט צו טאָן. פּונקט פֿאַרקערט: משיחס טריט פֿילן זיך שטאַרקער, ווען דער גלות ווערט באַזונדערס פֿינצטער.

אויפֿן ערשטן בליק, לעבן מיר הײַנט דווקא אין אַ לײַכטער גליקלעכער תּקופֿה. אַרום דער וועלט האָבן ייִדן גלײַכע בירגערלעכע רעכט. מע בויט ריזיקע קהילה־צענטערס. די כּשרות־השגחה איז געוואָרן אַ גרויסער קוואַל פֿון גלאָבאַלע עסקים. בײַ ס׳רובֿ אַמעריקאַנער ייִדן קלינגען די אַלטע מעשׂיות וועגן אויסגעהונגערטע, גערודפֿטע און היימלאָזע ייִדישע קבצנים כּמעט ווי פֿאַנטאַסטישע דערציילונגען. אַמאָל פֿלעגט מען פּראַווען שׂימחות מיט אַ קליינעם עולם אין אַ הויף — הײַנט דינגט מען פֿאַר בר־מיצוות און חתונות גאַנצע פּאַלאַצן.

די חסידישע צדיקים וואָרענען אָבער, אַז דער מאַטעריאַליסטישער צוגאַנג צום לעבן איז דווקא דער טיפֿסטער גלות. די מיצוות גופֿא ווערן הײַנט כּסדר פֿאַרוואַנדלט אין אַ תּירוץ צו פֿאַרנעמען זיך מיט גשמיותדיקע עסקים אַנשטאָט רוחניותדיקע עבֿודות. כּדי צו קויפֿן אַ נײַעם שטרײַמל אָדער אַ פֿרוי־רינגל מיט אַ בריליאַנט מוז מען דאָך פֿאַרדינען אָדער באָרגן אַ גרויסע סומע געלט. ס׳איז כּדאַי צו באַמערקן, אַז אין דעם פֿאַל גייט אַפֿילו נישט די רייד וועגן „קליינע מיצוות‟, וואָס דער עולם „צעטרעט‟. דאָס טראָגן אַ שטרײַמל און טײַערע יום־טובֿדיקע באַצירונגען איז, צום מערסטן, אַן אָרטיקע קהילה־טראַדיציע. עס באַקומט זיך, אַז אונדזער פּרשה ווערט אָפּגעטײַטשט קרימלעך; עס שטייט דאָך געשריבן, אַז צו קלייניקייטן מוז מען זיך באַציִען ערנסט. אַזאַ צוגאַנג קאָן אָבער ברענגען צום פֿאַרקערטן עפֿעקט: ווען מע פֿאָקוסירט זיך אויף ספֿקדיקע קלייניקייטן, קאָן מען „צעטרעטן‟ עכטע גרויסע מיצוות.

אין משיחס תּקופֿה, וועלן די מיצוות באַנומען ווערן ווי ריין־רוחניותדיקע דבֿקות־מיטלען אָדער, ווי עס באַטאָנען אַ סך מקובלים און צדיקים, בכלל בטל ווערן צי באַקומען אין גאַנצן אַן אַנדער פּנים. די גײַסטיק סענסיטיווע מענטשן שפּירן שוין די טריט פֿון דער קומענדיקער גאולה און פֿאַרשטייען, אַז דער מאַטעריאַליסטישער צוגאַנג צום לעבן און דאָס טשעפּען זיך צו קלייניקייטן קומט אין סתּירה מיטן גאולה־גײַסט. אַ טייל מענטשן זענען דעריבער נישט צופֿרידן, ווען דער עולם פֿאַרזעט אַזעלכע רוחניותדיקע ענינים, ווי דאָס דאַוונען בכּוונה מיט התלהבֿות, מעדיטאַציעס, קבלה־לערנען, דירעקטע דערפֿאַרונג פֿון רוחניות, זוכענישן פֿון פּערזענלעכע מיסטישע וועגן. דעם גאַנג פֿון „משיחס פּיאַטעס‟ זוכן זיי אין ריין רוחניות. אַדרבה, דער מאַטעריאַליסטיש געשטימטער עולם איגנאָרירט אַזעלכע ענינים און באַטראַכט זיי ווי „קליינע‟ אָדער — פֿאַרקערט — מיט אַ חשד ווי „צו הויכע‟, נישט פֿאַר אונדזערער קעפּ און הערצער. עקבֿ תּשמעון‟ — באַטאָנען די רוחניותדיק געשטימטע מענטשן — דווקא צו אַזעלכע גײַסטיקע אַספּעקטן פֿון דער תּורה, איז צו מערסטן וויכטיק זיך צוצוהערן. מע זאָל נישט מיינען, אַז קבלה־ענינים און כּוונות זענען בלויז „קלייניקייטן‟ אָדער מאַרגינאַלע עבֿודות פֿאַר גרויסע צדיקים.

אין אַ געוויסער מאָס, איז דער חשד באַרעכטיקט. הרבֿ שמואל אַלכּסנדראָוו, גאָר אַן אינטערעסאַנטער חב״ד־דענקער, באַמערקט, אַז עס זענען פֿאַראַן „ערדישע‟ ייִדן, וואָס פֿאָקוסירן זיך אויף די הלכה־פּרטים, און עס זענען פֿאַראַן „פֿײַערדיקע‟ נשמות, וואָס האַלטן אין איין פֿליִען, איגנאָרירנדיק צומאָל דעם גשמיותדיקן אַספּעקט פֿון דער תּורה. אַוודאי, וואָלט מען געדאַרפֿט, אין פּרינציפּ, אַנטוויקלען אין זיך ביידע עלעמענטן.

פֿונדעסטוועגן, דאַרף מען פֿאַרשטיין און אָפּשאַצן דעם „פֿײַערדיקן‟ מין מענטשן, אויב אַפֿילו זיי פֿירן אַ לאַוו־דווקא הלכהדיק לעבן. ביידע מינים נשמות שטרעבן אויסצופֿירן אַ געוויסן אַספּעקט פֿון דער תּורה, וואָס דער ברייטער עולם פֿאַרקוקט. צוליב דעם חילוק צווישן די היפּוכדיקע פּסיכאָלאָגישע טיפּן, גייט מען אין היפּוכדיקע ריכטונגען. הגם דאָס „פֿליִען‟ אין הימל אַנשטאָט צו היטן די פּשוטע הלכות איז זיכער נישט ריכטיק, איז דאָס איגנאָרירן דעם רוחניותדיקן תּוכן פֿון די מיצוות בעצם פּונקט אַזוי גראָב און שלעכט.

ווען עס וועט טאַקע קומען די גאולה, וועלן מיר זען, ווי אַזוי די היפּוכדיקע נשמה־שטרעבונגען קאָנען קאָמבינרט ווערן אויף אַ האַרמאָנישן אופֿן. דערווײַל מוז יעדער יחיד נעמען דעם דערמאָנטן פּירוש־רש״י פֿאַר זיך אין באַטראַכט, שטרעבנדיק צו אַנטוויקלען אויף וויפֿל מע קען אי דעם „פֿײַערדיק‟, אי דעם „ערדישן‟ עלעמענט. דעם צווייטן מענטש, אויב אַפֿילו ער „פֿליט אַרום‟ ווי אַ פֿרײַער פֿויגל, מוז מען אָבער דן לכּף־זכות זײַן.