אַ באַליבטער שרײַבער מיט אַ שאַפֿע סודות

A Beloved Writer With a Closetful of Secrets

וואָלף יונין מיט זײַן טעכטערל, דינה
Courtesy Dina Mann
וואָלף יונין מיט זײַן טעכטערל, דינה

פֿון שׂרה־רחל שעכטער

Published October 08, 2014, issue of October 24, 2014.

דער ייִדישער פּאָעט וואָלף יונין איז געווען אַן אָנגעזעענע פּערזענלעכקייט אין די ניו־יאָרקער ייִדיש־קרײַזן פֿון די 1930ער יאָרן ביז זײַן טויט אין 1984. ער איז געווען אַ מענטש מיט אַ סך טאַלאַנטן: נישט נאָר האָט ער געשאַפֿן פּאָפּולערע לידער ווי „דער ייִד דער שמיד‟ און „זינג שטיל‟, נאָר ער האָט אויך געזאַמלט כּסדר פֿאָלקלאָר, געפֿירט לינגוויסטישע און וויסנשאַפֿטלעכע רובריקן אינעם „פֿאָרווערטס‟, אָנגעפֿירט מיט טעאַטער־פֿאָרשטעלונגען און געווען אַ פּאָפּולערער ייִדיש־לערער אין ראָטגערס, קאָלומביע און קווינס־קאָלעדזש.

„ער פֿלעגט דערציילן געשיכטעס וועגן מיזרח־אייראָפּע און וועגן די ייִדישע שרײַבער מיט אַזאַ באַגאַבטקייט, אַז די סטודענטן פֿלעגן ממש זיצן פֿאַרכּישופֿט,‟ האָט דערקלערט פּראָפֿעסאָר טאַם בוירד, פּראָפֿעסאָר פֿון רוסישער ליטעראַטור אין קווינס־קאָלעדזש און אַ יאָרן־לאַנגער ליבהאָבער פֿון ייִדיש.

אָבער אין פֿאַרגלײַך מיט ס׳רובֿ ייִדישע שרײַבער און לערער, האָט יונין אויך קולטיווירט אַ גאָרטן, פֿול מיט גרינסן און פֿרוכטביימער, געבאַקן ברויט, געשאַפֿן קונסט, און אַפֿילו געקענט סטאָליערײַ — צונשויפֿגעשטעלט ביכער־שאַפֿעס און אַליין געבויט די וועראַנדע פֿון זײַן הויז, האָט זײַן טאָכטער, דינה מאַן, אַ פּסיכאָטעראַפּעפֿט און יאָרן־לאַנגע טענצערין, דערציילט לעצטנס דעם „פֿאָרווערטס‟ בעת אַן אינטערוויו אין איר דירה אין קווינס, נ״י.

דינה מאַן מיט יאָרן צוריק, בעת איר יאָרן־לאַנגער קאַריערע ווי אַ טענצערין
דינה מאַן מיט יאָרן צוריק, בעת איר יאָרן־לאַנגער קאַריערע ווי אַ טענצערין

דערצו האָט יונין יאָרן לאַנג פֿאַרדינט ווי אַ צאָן־טעכניקער. דאָס האָט אים דערמעגלעכט צו מאַכן פּרנסה, ווײַל בלויז פֿון ייִדיש־שרײַבן און ייִדיש־לערערײַ וואָלט ער מסתּמא נישט געקאָנט אויספֿירן צו פֿאַרמאָגן אַ הויז.

אין זײַן פֿרײַער צײַט פֿלעגט ער גיין אויף שפּאַצירן אין וואַלד און פֿאָרן שעהען לאַנג אויפֿן וועלאָסיפּעד. „מײַן טאַטע האָט שטאַרק ליב געהאַט די נאַטור, ווײַל ער איז דערצויגן געוואָרן אויף אַ פֿאַרם,‟ האָט דינה דערציילט. „ווען איך בין געווען 10 יאָר אַלט, פֿלעגט ער מיך מיטנעמען אויף די וועלאָסיפּעד־עקסקורסיעס, און כ׳בין געווען זייער גליקלעך.‟

יונין האָט געהאַט נאָך אַ מעלה: ער איז געווען שלאַנק, זייער שיין און כאַריזמאַטיש. געלע שווייד־פֿישמאַן, די גרינדערין פֿונעם „אַרכיוו פֿון סעקולערע ייִדישע שולן אין צפֿון־אַמעריקע‟ אין סטאַנפֿאָרד־אוניווערסיטעט, האָט דערציילט דעם „פֿאָרווערטס‟, אַז יונין איז געווען איר ערשטער ייִדיש־לערער, אין 1935, און געמאַכט זייער אַ שטאַרקן אײַנדרוק אויף איר, אַ מיידעלע פֿון צען און אַ האַלב יאָר. „ער איז געווען זייער יונג, מיט בלאָנדע האָר, בלאָע פֿינקלענדיקע אויגן און אַ שיינעם שמייכל. אַלע מיידלעך זענען געווען פֿאַרליבט אין אים,‟ האָט זי געזאָגט.

אָבער ווי דינה דערציילט, האָט יונין אויך געהאַט אַ צווייטע זײַט, וואָס האָט געשאַפֿן צרות אין זײַן פּריוואַטן לעבן. „ער איז געווען זייער ליבעוודיק און גוט־האַרציק, אָבער געווען אויך אַ מענטש מיט סודות,‟ האָט זי געזאָגט. סודות וועגן אַמאָליקע אַלקאָהאָל־פּראָבלעמען, לינקע ליבעס, און וועגן זײַנע קינדער־יאָרן, וועגן וועלכן ער האָט קיין מאָל נישט גערעדט. „ביזן הײַנטיקן טאָג ווייס איך אַפֿילו נישט ווי זײַן טאַטע־מאַמע האָבן געהייסן,‟ האָט זי געזאָגט.