רוחניות

„אויסדרעסירן‟ דאָס קינד בעת דעם אָפּשערעניש

With That Very First Cut, the Child Is Tamed

פֿון עליסאַ שטרויס (Forward)

ווען מײַן זון איז געווען דריטהאַלבן יאָר אַלט, האָב איך מיט אים דורכגעמאַכט אַ גאַנצע ריי איבערלעבענישן. צום שטאַרקסטן, האָט אָבער אויף מיר געווירקט זײַן אָפּשערעניש. ווען איך האָב צום ערשטן מאָל אָפּגעשוירן מײַן זון, האָב איך זיך געפֿילט אינגאַנצן צעטומלט.

מײַן קליינער זון איז אומגעגאַנגען מיט ווילד־צעשויבערטע האָר, און פּלוצעם האָט אונדזער אַרמענער שערער, אַ בעלן צו שמועסן אויף כּלערליי טעמעס, געבראַכט מײַן זונס קאָפּ צו אַ שיינער אָרדענונג. מײַן „ווילדע חיה‟ איז „דרעסירט‟ געוואָרן. דאָס האָט מיך שטאַרק פֿאַרחידושט. ווען דער שערער האָט מיר פֿאָרגעלייגט איבערצולאָזן אַ לאָק פֿון מײַן קינדס האָר, האָב איך זיך אָפּגעזאָגט, ווײַל די ענדערונג פֿונעם ייִנגלס אויסזען האָט מיך ממש געפּלעפֿט.

ביז דעמאָלט, האָב איך נישט געוואָלט אָפּשערן מײַן קליינעם זון. כ׳האָט געטראַכט, אַז ער איז נאָך נישט גרייט דערצו. ווען זײַנע האָר האָבן זיך אַלץ מער פֿאַרוואַנדלט אין אַ ווילדן מישמאַש, האָבן איך באַשלאָסן עס צו טאָן. פֿאַרשיידענע מענטשן האָבן אָנגעהויבן טענהן, פֿאַרוואָס גייט מײַן קינד אַרום מיט אַזאַ צעשויבערטן קאָפּ? ממילא, האָב איך באַשלאָסן צו ברענגען אים צום באַקאַנטן שערער.

אין דער תּורה שטייט געשריבן, אַז ווען מע פֿאַרפֿלאַנצט אַ פֿרוכטבוים, טאָר מען נישט עסן זײַנע פּירות במשך פֿון די ערשטע יאָר. פֿונעם דאָזיקן פּסוק נעמט זיך דער באַקאַנטער ייִדישער מינהג, לויט וועלכן מע שערט אָפּ די האָר בײַם ייִנגל, ווען ער דערגרייכט דעם דרײַ־יאָריקן עלטער. אַ סך טראַדיציאָנעלע ייִדן פֿאַרבעטן זייערע קרובֿים און חבֿרים אויף דער גרויסער שׂימחה; דעם ערשטן אָפּשער מאַכט מען אויפֿן שטערן, וווּ דער צוקונפֿטיקער בר־מיצווה־בחורל וועט לייגן תּפֿילין.

אין אַ טייל קהילות ווײַזט מען דעם אָפּגעשוירענעם קינד די אותיות פֿונעם ייִדישן אַלף־בית, באַשמירט מיט האָניק; ווען דאָס ייִנגל לעקט דעם האָניק אָפּ פֿון יעדן אות, פֿאַרשטייט ער, אַז די „תּורה איז אַ זיסע סחורה‟. ווען איך האָב באַשלאָסן אָפּצושטערן די האָר בײַ מײַן זון, האָב איך געוווּסט וועגן די דאָזיקע מינהגים, האָב איך נישט געטראַכט צופֿיל וועגן דעם. הגם אַזעלכע טראַדיציעס קלינגען טאַקע פּאָעטיש און סימבאָליש, בין איך ווײַט פֿון די קרײַזן, וווּ מע פֿאַרוואַנדלט דאָס אָפּשערעניש אין אַ גאַנצער פּרעלודיע צו דער בר־מיצווה. אין איין זונטיק, האָבן מיר פּשוט באַשלאָסן מיט מײַן מאַן אָפּצושערן אונדזער קינד.

ווען מיר האָבן עס טאַקע געטאָן, האָב איך אָבער פּלוצעם דערפֿילט אַ מאָדנע געפֿיל פֿון עגמת־נפֿש. כ׳האָב זיך פֿאַרטראַכט, אַז אין אַ סך מענטשלעכע קולטורן איז פֿאַרשפּרייט דאָס גלויבן, אַז אין די האָר שטעקט אַ געוויסער מעכטיקער כּוח. נישט נאָר בײַ ייִדן איז פֿאַראַן אַזאַ מינהג. די מוסולמענער, הינדוסן און כינעזער האָבן אַן אייגענע ווערסיע פֿונעם ערשטן אָפּשער. אַ סך — מעגלעך, ס׳רובֿ — וועלטלעכע אַמעריקאַנער היטן אָפּ אַן אָפּגעשניטענעם לאָק, ווי אַן אָנדענק נאָכן ערשטן באַזוך פֿון זייער קינד צום שערער.

אַחוץ דעם, זענען אין פֿאַרשיידענע רעליגיעס פֿאַראַן ספּעציעלע ריטואַלן פֿאַר דערוואַקסענע, וואָס האָבן צו טאָן מיט די האָר. די בודיסטישע מאָנאַכן גאָלן זייערע האָר אָפּ; די ייִדישע, מוסולמענישע און אַ טייל קריסטלעכע פֿרויען טראָגן אַ פֿאַטשיילע; די ייִדישע מענער טראָגן אַ באָרד און פּאות. די באַציִונג צו די האָר ווערט באַטראַכט ווי אַ סימן פֿון אינערלעכער דיסציפּלין.

זיגמונד פֿרויד האָט געשריבן, אַז די האָר סימבאָליזירן אונדזערע באַהאַלטענע אינסטינקטן, און די פֿריזור אָדער האָר־צודעקעניש — דעם קאָנטראָל פֿון אונדזערע עלטערן אָדער פֿון אונדזער אייגענעם „סופּער־עגאָ‟. דאַכט זיך אָבער מיר, אַז כ׳האָב דערפֿילט אַ שטאַרקן עגמת־נפֿש צוליב דעם, וואָס איך האָב נישט געלאָזט מײַן זון אַרומצולויפֿן אַ ביסל מער ווי אַ ווילדע חיה. ער איז נישט געוועט גרייט צו ווערן אַן אונטערטאַן פֿון אונדזער פֿאַרקריפּלטער דערוואַקסענער ציוויליזאַציע. הלוואַי, וואָלט ער ווײַטער אַרומגעלאָפֿן מיט ווילד־צעשויבערטע האָר!

ס׳זעט אויס, אַז נישט אַלע מינהגים מוזן האָבן אַ ראַציאָנעלן לאָגישן טעם. ווען איך וואָלט צוגעוואַרט ביז מײַן זונס דריטן געבוירן־טאָג, וואָלט איך געקאָנט דורכפֿירן אַ טראַדיציאָנעלן אָפּשער־ריטואַל. דעמאָלט, וואָלט איך געקאָנט דערפֿילן, ווי אַזוי אַן אַלטער ייִדישער מינהג שטימט טאַקע מיט מײַנע טיפֿע פֿרוידיאַנישע אינסטינקטן.