רעדע: פֿונעם וואַרשעווער געטאָ ביז וועגאַניזם

Lecture: From the Warsaw Ghetto to Veganism

אַלעקס הערשאַפֿט רעדט פֿאַר סטודענטן פֿון דער „פּאָרטער־שול פֿון סבֿיבֿע־שטודיעס‟ בײַם „תּל־אָבֿיבֿער אוניווערסיטעט‟ אין מײַ 2015.
Wikimedia Commons
אַלעקס הערשאַפֿט רעדט פֿאַר סטודענטן פֿון דער „פּאָרטער־שול פֿון סבֿיבֿע־שטודיעס‟ בײַם „תּל־אָבֿיבֿער אוניווערסיטעט‟ אין מײַ 2015.

פֿון „פֿאָרווערטס‟־רעדאַקציע

Published August 10, 2016, issue of August 29, 2016.

אַז מע טוט אַ טראַכט וועגן באַקאַנטע וועגעטאַריער טראַכט מען געוויינטלעך ניט וועגן די וואַרשעווער ייִדן אָבער צווישן די סאַמע באַקאַנסטע וועגעטאַריער געפֿינען זיך טאַקע צוויי באַקאַנטע ייִדן, וואָס זענען געבוירן געוואָרן אין דער פּוילישער הויפּטשטאָט. דער עשטשער, דער שרײַבער און „נאָבעל‟־לאַורעאַט יצחק באַשעוויס־זינגער, איז זיכער באַקאַנט אונדזערע לייענער אָבער דער צווייטער אַלעקס הערשאַפֿט — איז ניט אַזוי ברייט באַקאַנט אין אונדזערע קרײַזן.

הערשאַפֿט איז געבוירן געוואָרן אין 1934 און האָט געשמאַכט צוויי יאָר אין וואַרשעווער געטאָ. זײַן פֿאָטער יוסף, אַ כעמיסט וואָס האָט געאַרבעט מיט ראַדיאָאַקטיווע כעמיקאַלן צוזאַמען מיטן באַקאַנטן ייִדישן פֿיזיקער יוסף ראָטבלאַט (דער איינציקער וויסנשאַפֿטלער וואָס האָט זיך אָפּגעזאָגט פֿונעם „מאַנהעטענער־פּראָיעקט‟ צוליב עטישע זאָרגן) איז דערמאָרדעט געוואָרן דורך די דײַטשן. דער יונגער אַלעקס איז געבליבן לעבן אויף דער אַרישער זײַט מיט זײַן מאַמע, סאַבינע. נאָך פֿינף יאָר אין אַ פּליטים־לאַגער אין איטאַליע האָט זײַן מאַמע עולה געווען קיין ישׂראל, אָבער אַלעקס האָט באַשלאָסן צו 16 יאָר זיך צו באַזעצן אין אַמעריקע. דאָרטן איז ער געגאַנגען אין זײַנע פֿאָטערס וועגן, ווערנדיק אַ כעמיקער מיט אַ ספּעציאַליטעט אין נוקלעאַרע מאַטעריאַלן.

בעת זײַן צײַט ווי אַ גאַסט־פּראָפֿעסאָר בײַם „טכניון‟ אין חיפֿה איז אַלעקס הערשאַפֿט געוואָרן באַקאַנט ווי אַן אַקטיוויסט לטובֿת די רעכט פֿון אַטעיִסטן און אַנדערע ייִדישע פֿרײַדענקער. ער איז אויך געוואָרן אַ וועגעטאַריער. זײַן נטיה צו אַקטיוויזם האָט ניט אויפֿגעהערט ווען ער איז צוריקגעקומען אין אַמעריקע. ער איז ווײַטער אָנגעגאַנגען מיט זײַן אַקטיוויזם לטובֿת די רעכט פֿון אַטעיִסטן און האָט אָרגאַניזירט כּלערליי מיטינגען צו קעמפֿן פֿאַר נײַע רעגולאַציעס צו פֿאַרהיטן די סבֿיבֿה.

אין 1975 האָט ער באַשלאָסן צו ווערן אַ וועגאַנער און במשך פֿון די לעצטע 40 יאָר איז ער געווען איינער פֿון די פּראָמינענטסטע שטיצער פֿונעם געדאַנק, אַז די בעלי־חיים האָבן רעכט אַזוי ווי מענטשן און אַז מע טאָר זיי דערפֿאַר ניט אויסנוצן פֿאַרן עסן. זײַן הינטערגרונט ווי אַ ייִד פֿון דער שארית־הפּליטה איז ניט געוויינטלעך אויפֿן אויבן־אָן פֿון זײַן אַקטיוויסטישן סדר־היום אָבער במשך פֿון די לעצטע פּאָר יאָר איז ער אויפֿגעטראָטן מיט אַ רעדע, „פֿון וואַרשעווער געטאָ ביז אַ לעבן פֿון רחמנות‟ פֿאַר ייִדישע פּובליקומס.

דינסטיק, דעם 27סטן סעפּטעמבער, וועט ער אויפֿטרעטן בײַם „היברו־יוניאָן־קאָלעדזש‟ אין מאַנהעטן מיט זײַן רעדע וועגן דעם, ווי אַזוי ער איז געוואָרן אַן אַקטיוויסט לטובֿת די רעכט פֿון די בעלי־חיים. דער אָוונט ווערט אײַנגעאָרדנט דורך דער אָרגאַניזאַציע Jewish Veg, וואָס „דערמוטיקט און העלפֿט ייִדן אָנצונעמען אַ דיעטע באַזירט אויפֿן עסן געוויקסן לויט די העכסטע אידעאַלן פֿון ייִדישקייט‟. בײַ דער געלעגנהייט וועט מען סערווירן אַ כּיבוד פֿון, פֿאַרשטייט זיך, וועגאַנישע מאכלים.

כּדי צו באַקומען נאָך אינפֿאָרמאַציע, באַזוכט: https://www.jewishveg.org.