„קאָמפּולסיוו עסן‟ און צווישן־דורותדיקע חורבן־טראַוומע

Binge Eating and Intergenerational Holocaust Trauma

ד״׳ר אלון חן, דער הויפּט־פֿאָרשער פֿון דער שטודיע (רעכטס) און די רעקלאַמע פֿונעם „ווײַצמאַן־אינסטיטוט‟ אין שײַכות מיט דער פֿאָרשאַרבעט
Courtesy of Weizmann Institute of Science
ד״׳ר אלון חן, דער הויפּט־פֿאָרשער פֿון דער שטודיע (רעכטס) און די רעקלאַמע פֿונעם „ווײַצמאַן־אינסטיטוט‟ אין שײַכות מיט דער פֿאָרשאַרבעט

פֿון רחל פֿעלד

Published June 27, 2017, issue of June 29, 2017.

אַ קייט DNA איז ענלעך צום פּראָגראַמוואַרג פֿון אַ קאָמפּיוטער; זי איז דער פּלאַן פֿאַר די קאָמפּליצירטע אַלגאָריטעמס וואָס די קעמערלעך (צעלן) פֿונעם קערפּער פֿירן דורך. אַזוי ווי בײַ אַ קאָמפּיוטער־פּראָגראַם, קען אַ גרײַז — עפּעס אויסגעמעקט אָדער על־פּי־טעות אַרײַנגעלייגט — אין דער קייט גורם זײַן, אַז די קעמערלעך זאָלן אפֿשר ניט ריכטיק פֿונקציאָנירן. DNA אַרבעט אָבער ניט אַליין. אַזוי ווי אַ מענטש דאַרף אָנצינדן דעם קאָמפּיוטער כּדי די פּראָגראַמען זאָלן זיך אויפֿוועקן, ווערן די גענעס אָפֿט מאָל אָנגעצונדן און פֿאַרלאָשן פֿונעם סבֿיבֿה־מצבֿ. אַזאַ פֿענאָמען הייסט די „עפּיגענעטיק”.

בײַם „ווײַצמאַן־אינסטיטוט” אין רחבֿות, ישׂראל, האָט אַ גרופּע פֿאָרשער, וואָס שטודירט די נעווראָביאָלאָגיע פֿון סטרעס, לעצטנס אַרויסגעגעבן אַ נײַע פֿאָרש־אַרבעט וואָס לייגט פֿיר, אַז די אַנטוויקלונג פֿון געוויסע פּסיכיאַטרישע פּראָבלעמען איז אפֿשר שוין פֿון פֿריִער פּראָגראַמירט אין אונדז נאָך אין דער מוטער־טראַקט. די פֿאָרשער האַלטן, אַז דאָס געשעט, כּדי צוצוגרייטן דאָס קינד אויף אַ שווערן סבֿיבֿה־מצבֿ. די שטודיע, וואָס איז דעם ערשטן יולי פּובליקירט געוואָרן אינעם באַקאַנטן זשורנאַל Cell, איז די ערשטע וואָס דעמאָנסטרירט אַ מעכאַניסטישע פֿאַרבינדונג צווישן דער עפּיגענעטיק און די פּסיכיאַטרישע פּראָבלעמען וואָס האָבן אַ שײַכות מיטן סטרעס. די נײַע שטודיע קען אפֿשר זײַן ספּעציעל וויכטיק פֿאַר ייִדן.

די וויסנשאַפֿטלער האָבן זיך פֿאַראינטערעסטירט אין דער פֿראַגע: אויב אַ פֿרוי פֿילט אַ סך סטרעס בשעת זי טראָגט, פֿאַרגרעסערט עס די מעגלעכקייט, אַז דאָס קינד וועט אַנטוויקלען די „בינדזש־עסן קראַנקייט” (Binge Eating Disorder), אַ פּסיכיאַטרישע פּראָבלעם וואָס דערפֿירט צו דעם, אַז מע זאָל אַרײַננעמען צו פֿיל קאַלאָרישע עסן מיט אַ מאָל?

„כאָטש מע האָט שוין געוווּסט אַז די פּסיכיאַטרישע פּראָבלעמען מיטן עסן זײַנען פֿאַרבונדן מיטן סטרעס, ווייסט מען גאָרנישט וועגן דעם פּראָצעס ווי אַזוי דאָס קומט פֿאָר,” האָט ד׳׳ר אלון חן, דער הויפּט־פֿאָרשער פֿון דער שטודיע געזאָגט דעם „פֿאָרווערטס”. „צום ערשטן מאָל האָבן מיר געפֿונען אַ מעכאַניסטישע פֿאַרבינדונג צווישן דעם סטרעס בשעתן טראָגן און דער מעגלעכקייט, אַז דאָס קינד וועט האָבן פּסיכיאַטרישע פּראָבלעמען מיטן עסן.”

לויט דעם אַמעריקאַנער „מלוכישן געזונט־אינסטיטוט” (The National Institute of Health) איז די קראַנקייט צום מערסטנס פֿאַרשפּרייט אין די מערבֿדיקע לענדער. אין די פֿאַראײניקטע שטאַטן לײַדן מער ווי 3% פֿרויען און 2% מענער פֿון דער פּראָבלעם.

די עפֿעקטן פֿון דער קראַנקייט קענען זײַן געפֿערלעך: די וואָס זײַנען באַווירקט דורך איר האָבן אַ גרעסערן שאַנס צו ווערן איבערוואָגיק און, דערפֿאַר, צו לײַדן פֿון צוקערקרענק, הויכן כאָלעסטעראָל, און פּראָבלעמען מיטן האַרץ. דערווײַל איז דאָ נאָר איין מעדיקאַמענט קעגן דער דאָזיקער קראַנקייט וואָס די FDA האָט באַשטעטיקט זײַן זיכערקײט. ער איז אָבער זייער טײַער, און בײַ מענטשן וואָס נעמען אים אײַן כּסדר, פֿאַרלירט דער מעדיקאַמענט זײַן עפֿעקטיווקייט.

כאָטש די פּסיכאָטעראַפּיע און אויכעט די מעדיקאַמענטן וואָס מע נעמט פֿאַר דעפּרעסיע און עפּילעפּסיע קענען העלפֿן מיט דער קראַנקייט, זײַנען זיי נאָך אַלץ זייער ווײַט פֿון אידעאַל. און צוליב דעם וואָס די עפֿעקטן פֿון דער קראַנקייט דויערן לאַנגע יאָרן, איז עס ניט קלאָר, אַז די געזונט־פֿאַרזיכערונג־פֿירמעס וועלן באַצאָלן פֿאַר זיי.

אינעם עקספּערימענט וואָס ווערט באַשריבן אין דער פֿאָרש־אַרבעט האָבן די וויסנשאַפֿטלער געגעבן די מײַז אַ מעדיקאַמענט וואָס שאַפֿט בײַ זיי מער קאָרטיקאָסטעראָן (Corticosterone), אַ האָרמאָן וואָס דער מוח פּראָדוצירט ווי אַ רעאַקציע צום סטרעס. בשעתן טראָגן, אַז עס פֿאַרגרעסערט זיך דער ניוואָ פֿון „קאָרטיקאָסטעראָן”, באַקומט דער וולד ווייניקער נער־שטאָפֿן דורך דער פּלאַצענטע. וואָס שייך עוואָלוציע איז אַזאַ מעכאַניזם נוצלעך; אַזוי אַרום פּראָגראַמירט די מאַמע איר וולד, ער זאָל פֿאַרפּאַמעלעכן דעם מעטאַבאָליזם, און במילא זײַן גרייט אויף אַ סבֿיבֿה אין וועלכער ס׳איז נישטאָ קיין סך וואָס צו עסן. אָבער וואָס פּאַסירט טאָמער ווערט דער וולד געבוירן אין אַ סבֿיבה וואָס איז פֿול מיט קאַלאָרישע עסן?

דער רעזולטאַט איז געווען קלאָר. אַז די מײַז פֿון די מאַמעס וואָס זײַנען אויסגעשטעלט געוואָרן צום סטרעס ווערן צוגעטיילט אַ „מערבֿדיקע דיעטע”, דאָס הייסט — פֿול מיט קאַלאָריעס — האָבן זיי געליטן פֿון דער „בינדזש־עסן”־קראַנקייט.

די פֿאָרשער האָבן דערנאָך איבערגעחזרט דעם עקספּערימענט אָבער דאָס מאָל האָבן זיי באַקוקט דעם מוח פֿון די וולדן. ווען זיי האָבן אָבסערווירט דעם היפּאָטאַלאַמוס — דער טייל פֿונעם מוח, וואָס קאָנטראָלירט די מעטאַבאָלישע פּראָצעסן און ווי אַזוי דער מוח רעאַגירט צום סטרעס — האָבן זיי באַמערקט אַז דער שוואַנגער־סטרעס האָט פֿאַרלאָשן ס׳רובֿ פֿון אַ גרופּע גענעס וואָס הייסט „מעטל־טראַנספֿעראַסעס” (methyltransferases). יענע גענעס זײַנען וויכטיק פֿאַר די נאָרמאַלע קאָגניטיווע פֿונקציעס, — למשל, דעם אופֿן ווי אַזוי מע רעאַגירט צום סטרעס.

„מיר האָבן געפֿונען זייער אַן אינטערעסאַנטע זאַך,” האָט חן געזאָגט. „אַז מיר האָבן אָבסערווירט דעם מוח פֿון יעדן וולד, האָבן מיר אַנטדעקט גרויסע אונטערשיידן צווישן די מײַזעלעך פֿון די מאַמעס בײַ וועמען דער סטרעס־מעכאַניזם איז יאָ געווען אַקטיוויזירט, און די פֿון די מאַמעס בײַ וועמען — ניט. בײַ די דערוואַקסענע מײַז פֿאַרשווינדן זיך אָט די אונטערשיידן. אַז די מײַז מאַכן אָבער דורך אַ שווערע איבערלעבונג, באַווײַזן זיך ווידער אַ מאָל די אונטערשיידן. דאָס הייסט אַז אַן עפּיגענעטישער „מאַרקער”, אַנשאָט אַ גענעטישער, האָט זיך באַוויזן בשעתן טראָגן, ווײַל ס׳איז נישטאָ קיין ענדערונג אין די גענעס גופֿא.”

פֿאַר חן איז די אַנטדעקונג ניט געווען די סאַמע חידושדיקסטע. אַז די פֿאָרשער האָבן געגעבן די מײַז מיט דער קראַנקייט אַ דיעטע וואָס איז פֿול מיט נער־שטאָפֿן, אַזוי ווי די וויטאַמינען B12 and B6, האָבן די מײַז אויפֿגעהערט צו לײַדן פֿון דער קראַנקייט.

„מיר האָבן געקענט אויסמײַדן, אַז די קראַנקייט זאָל זיך באַווײַזן — פּשוט דורכן געבן זיי אַ באַלאַנסירטע דיעטע,” האָט חן געזאָגט.

ער גלייבט אַז מענטשן האָבן אַן ענלעכן מעכאַניזם, כּדי איבערצוגעבן „אינפֿאָרמאַציע‟ וועגן דער סבֿיבֿה צום וולד.

„מענטשן און מײַז טיילן זיך מיט דער זעלבער ביאָלאָגישער גענע, וואָס מיר האָבן באַשריבן,” האָט ער דערקלערט.

בײַ דער ייִדישער באַפֿעלקערונג זײַנען די אַנטדעקונגען אפֿשר ספּעציעל וויכטיק. במשך פֿון די לעצטע פּאָר יאָר האָט מען פֿירגעלייגט אַז דורך די עפּיגענעטישע ענדערונגען קען די טראַוומע פֿונעם חורבן איבערגיין פֿון דור צו דור. אין 2015 האָבן וויסנשאַפֿטלער פֿון „מאַונט־סיני שפּיטאָל” אין ניו־יאָרק זיך פֿאַראינטערעסירט מיט דער פֿראַגע צי עס זײַנען דאָ עפּיגענעטישע אונטערשיידן צווישן די קינדער בײַ וועמען די מאַמע האָט איבערגעלעבט דעם חורבן און די בײַ וועמען די עלטערן האָבן געוווינט מחוץ אײראָפּע במשך פֿון יענער צײַט. אַז זײ האָבן באַקוקט אַ גענע וואָס שפּילט אַ ראָלע אין דער נאָך־טראַוומאַטישער סטרעס־קראַנקייט (PTSD), האָבן זיי באַמערקט, אַז אין דער גרופּע בײַ וועמען די מאַמע האָט איבערגעלעבט דעם חורבן, זײַנען געווען אונטערשיידן אין דער דאָזיקער גענע. בײַ די מענטשן אין יענער גרופּע איז געווען אַ גרעסערע מעגלעכקייט, אַז יענע גענע איז געווען „אָנגעצונדן”.

לויט דער מיינונג פֿון ד״ר משה שיף, אַן עקספּערט אינעם פֿעלד פֿון דער עפּיגענעטיק בײַ „מאַקגיל־אוניווערסיטעט”, זענען די רעזולטאַטן פֿון חן און זײַנע מיטאַרבעטער אַ סימן, אַז די טראַנסמיסיע פֿון דער חורבן־טראַמווע איז אפֿשר פֿאָרגעקומען בשעתן טראָגן אָדער אין די פֿריִיקע קינדער יאָרן.

שטעלט זיך די פֿראַגע: אויב די טראַמווע איז פֿאָרגעקומען פֿאַרן טראָגן, ווי אַזוי קען זי איבערגעגעבן ווערן צום קומענדיקן דור? שיף גלייבט אַז די אויפֿפֿירונג פֿון דער מאַמען אַקטיוויזירט אפֿשר די סטרעס־האָרמאָנען וועלכע צינדן אָן און פֿאַרלעשן די גענעס וואָס קאָנטראָלירן די טראַמווע.

דערווײַל דאַרף מען נאָך אָלץ אויספֿאָרשן, צי מע קען היילן פּסיכיאַטרישע קראַנקייטן וואָס זײַנען פֿאַרבונדן מיטן סטרעס, אַזוי ווי די פּראָבלעמען מיטן עסן אָדער „נאָך־טראַוומאַטישן” סטרעס, פּשוט דורכן בײַטן די דיעטע? חן זאָגט אַז ס׳איז „שווער זיך פֿאָרצושטעלן, אָבער עס לייגט זיך אויפֿן שׂכל, אַז כאָטש אַ טייל פֿון דער עפּיגענעטשער ׳חתימה׳ — דאָס הייסט, די ענדערונגען וואָס זײַנען פֿאָרגעקומען צוליב דער סבֿיבֿה — „קען אפֿשר געביטן ווערן דורך דער דיעטע.”