מײַן באַליבטסטע ירושה־זאַך: מײַן משפּחהס סאַמאָװאַר

Favorite Heirloom: My Family's Samovar

פֿון פֿייגע־מינדל בת אפֿרים־נחמן ושׂרה־טויבע

Published May 03, 2018.

SCROLL DOWN FOR ENGLISH

מיט עטלעכע חדשים צוריק האָבן מיר געבעטן אונדזערע לייענער — סײַ פֿונעם ייִדישן פֿאָרווערטס, סײַ פֿונעם ענגלישן — איר זאָלט אונדז צושיקן אַ פֿאָטאָגראַפֿיע און באַשרײַבונג פֿון אײַער באַליבטסטער ירושה־זאַך. דער אָפּרוף איז געווען אַן ענטוזיאַסטישער. אָנהייבנדיק די ערשטע וואָך אין מײַ, דעם חודש געווידמעט דער ייִדישער אַמעריקאַנער קולטור־ירושה, שטעלן מיר יעדן טאָג אַרויף איינע פֿון די ירושה־מעשׂיות.

דורך די אַלע חפֿצים וועט איר זיך אַ ביסל דערוויסן וועגן די אינטערעסאַנטע משפּחה־געשיכטעס פֿון אונדזערע לייענער, און במילא זיך באַקענען מיט געוויסע אַספּעקטן פֿון דער ייִדישער קולטור־געשיכטע פֿון אַ מער פּערזענלעכן קוקווינקל.

מײַן משפּחהס סאַמאָוואַר

פֿייגע־מינדל בת אפֿרים־נחמן ושׂרה־טויבע (דורהאַם, צפֿון־קאַראָלײַנע)

דעם סאַמאָוואַר האָט געניצט מײַן מאַמעס משפּחה, די אָסטראָפֿס, פֿון אוקראַיִנע, כּדי צו דערלאַנגען הייסע טיי שבת, בײַם אָנהייב פֿון 20סטן יאָרהונדערט ביז די 1920ער.

מע האָט אונדז דערציילט פֿאַרשידענע זאַכן וועגן דעם סאַמאָוואַר: ווי מע פֿלעג, למשל, מאַכן אַן „עסענץ‟ דורכן צונויפֿגיסן אַ ביסעלע פֿון דער שטאַרקער טיי וואָס האָט זיך געפֿונען אויפֿן „קוימען‟ פֿון סאַמאָוואַר, מיטן אָנגעהייצטן וואַסער; ווי מע האָט געניצט אַ ברודערס אַלטן שטיוול פֿאַר אַ בלאָזזאַק; ווי מע האָט געזופּט די טיי האַלטנדיק אַ קלעצל צוקער צווישן די ציין און ווי די באָבע האָט פֿון צײַט צו צײַט איבערגעגעבן דעם מעשענעם טשײַניק אַ שמיד, ער זאָל איבערמאַכן דאָס אָפּגעריבענע צין.

כאָטש מע ניצט שוין מער נישט דעם סאַמאָוואַר, איז ער גלײַך ווי מײַן אייגענע מעשענע הגדה, צו דערצײלן מײַנע קינדער און קינדסקינדער וועגן אַ דור וואָס איך האָב נישט געקענט, פֿון אַן אָרט כּמעט צו ווײַט אַוועק עס זאָל עס קענען ריכטיק אָפּמאָלן. לויט דער משפּחהס מינהג האָט מען אָפּגעפּוצט דעם סאַמאָוואַר לכּבֿוד יום־טובֿ, כאָטש מיט דער צײַט האָט מען אים געניצט בלויז שבת.

דער סאַמאָוואַר האָט, אַגבֿ, עטלעכע אייגנאַרטיקע שטריכן: קליינע הילצערנע קליאַמקעס וואָס האָבן געדינט ווי הענטלעך פֿאַרן דעקל — אַ פּנים, אַן ענדערונג צוגעגעבן דאָ אין אַמעריקע. דאָס אַליין וואָלט נישט געווען אַזוי אינטערעסאַנט, נאָר וואָס דען? ביידע קליאַמקעס זענען געמאַכט געוואָרן פֿון דער זעלבער שפּולקע וואָס מע האָט געניצט מיט 100 יאָר צוריק צו האַלטן דעם פֿאָדעם. דער זיידע יאַנקל האָט זיך טאַקע באַזעצט אינעם איסט־סײַד בײַם אָנהייב פֿון 20סטן יאָרהונדערט וווּ ער איז געוואָרן אַ שנײַדער.

כאָטש ס׳איז אַ שטיקל האָרעוואַניע אָפּצופּוצן דעם מעשענעם טשײַניק, טו איך עס גערן ווײַל זײַענדיק אַליין אַ טעפּער, פֿיל איך אין די הענט אַ טיפֿע פֿאַרבינדונג מיט דער באָבע־זיידע וואָס איך האָב קיין מאָל נישט געקענט … און דערבײַ פֿאַרשטיי איך אויך אַז דאָס אויפֿפּאַסן אויפֿן סאַמאָוואַר איז אַליין אַ מיצווה ווײַל אַזוי מערקן מיר אָפּ דעם אָנדענק פֿון די פֿריִערדיקע דורות.

Several months ago we asked you, readers of the Yiddish and English Forward, to send us a photo and description of your favorite heirloom. The response was an enthusiastic one. Beginning the first week of May, Jewish American Heritage Month, we will publish each of these stories daily on our website.

By reading about these family treasures, you will discover some of the fascinating family histories of our readers, as well as their Jewish cultural context from a personal perspective.

If you can read some Yiddish, try reading the Yiddish passage above, which comes with a special feature: every time you click on a word, the English translation appears!
My Family’s Samovar
by Marion Solomon (Durham, NC)

This samovar served my mother’s Ukrainian-born family Ostroff, as a shabbos tea kettle at the turn of the last century, and into the 1920’s. It comes with tales of “making essense” out of the strong concentrate poised atop the chimney and mixing it with the heated water;  a brother’s old boot used as a bellows; drinking the tea with a cube of sugar held between the teeth, and grandma sending the traditional brass “kettle” out to a smith for its lining to be retinned.

No longer in use, this heirloom samovar is my brass haggadah telling of a generation I never knew, and from a place almost too far away to imagine. It was family custom to polish the samovar for the holidays, although in its time it was just a shabbos vessel. Unique to this one: the small wooden knobs that served as lid handles, clearly a new-country mending… unremarkable except that both were fashioned from a single wooden spool of the sort common a hundred years ago for holding thread. Grampa Yankel arrived on the Lower East Side just before the turn of the century, and there he became a tailor.

   

In the arduous ritual of polishing an unwieldy brass kettle, I can feel through the work of my potter’s hands a palpable connection to the grandparents I never knew… and come to understand that the care of our family samovar is a mitzvah of remembrance that speaks to our time as well.