שמועס וועגן פּסח ווײַזט השפּעה פֿון ייִדיש אויף עבֿריתּ

Dialogue About Passover Shows Yiddish Influence On Hebrew

פֿון לאה סקיבא

Published April 17, 2019.

זינט די ייִדיש־רעדנדיקע מאַסן האָבן אָנגעהויבן באַזעצן ארץ־ישׂראל בײַם אָנהייב פֿון צוואָנציקסטן יאָרהונדערט, האָט די אויפֿגעפֿרישטע העברעיִשע שפּראַך אַרײַנגעוועבט אָן אַ שיעור ייִדישע ווערטער און אויסדרוקן. עד־היום קען מען הערן בײַם טאָגטעגלעכן לשון פֿון די ישׂראלים די השפּעה פֿון ייִדיש.

אַ טייל ישׂראלים רופֿן די אויסדרוקן „סלענג‟ אָבער בײַ מיר איז דאָס אַ דווקא קלאָרער סימן אַז ייִדיש לעבט אין דעם מאָדערנעם העברעיִשן לשון. מע קען דאָס זען און פֿילן אין דעם ווײַטערדיקן העברעיִשן דיאַלאָג וואָס איך האָב אָנגעשריבן ווי אַ מוסטער פֿאַר די סטודענטן אין מײַנע ייִדיש־קלאַסו.

חווה’לה: – שלום־עליכם, איציק!

[חווהלע: – שלום־עליכם, איציק!]

איציק: – מה נשמע, חווהלע?

[איציק: – וואָס הערט זיך, חווהלע?]

חווה’לה: – אוי, אל תשאל! אני נופלת מהרגליים …

[חווהלע: – אוי, בעסער פֿרעג ניט! איך פֿאַל פֿון די פֿיס…]

איציק: – למה? מה יש?

[איציק: – פֿאַר וואָס? וואָס טוט זיך? ]

חווה’לה: – אתה יודע איך אני. כשאני תופסת שוונג לא עוצרת. או-טו-טו זה פסח, ויש לי מאה ואחד פיצ’יפקס להשלים: לעשות קניות, לקנות קצת מציאות למתנות, לקנות הכל לסדר: לגפילטע פיש, לצימעס, הכריין, הקניידלך … תמיד יש בסוף כל מיני שמונצעס חשובים.

[חווהלע: – דו ווייסט ווי איך בין. ווען איך כאַפּ אַ שוווּנג, שטעל איך זיך ניט אָפּ. אָט־אָט איז שוין פּסח, און איך האָב הונדערט און איין פּיטשעווקעס צו פֿאַרענדיקן: אײַנקויפֿן, קויפֿן עטלעכע מציאות אויף מתּנות, קויפֿן אַלץ פֿאַרן סדר: פֿאַר די געפֿילטע פֿיש, פֿאַרן צימעס, דעם כריין, די קניידלעך… אין דער לעצטער מינוט דערמאָנט מען זיך תּמיד אין אַלערליי וויכטיקע שמאָנצעס.]

איציק: – כן, גם אצל רחלע יש כל מיני ריצות. ואת יודעת? בדיוק עכשיו האבא שלה עפעס חולה.

[איציק: – יאָ, אויך בײַ רחלען זענען דאָ כּל־מיני לויפֿענישן. און דו ווייסט? פּונקט איצט איז איר פֿאָטער עפּעס קראַנק.]

חווה’לה: – מה יש לו?

[חווהלע: – וואָס איז מיט אים?]

איציק: – הוא ירד במשקל ונראה כמו לנגר-לוקש. כשראיתי אותו, נעבעך, נהיה לי חושך בעיניים!

[ איציק: – ער איז אַראָפּ עטלעכע קילאָ און זעט אויס ווי אַ לאַנגער לאָקש. ווען איך האָב אים געזען נעבעך, איז מיר שוואַרץ געוואָרן פֿאַר די אויגן.]

חווה’לה: – מסכן, שיהיה בריא! איפה אתם עושים את החג?

[חווהלע: – נעבעך, זאָל ער נאָר זײַן געזונט! וווּ מאַכט איר דעם סדר?]

איציק: – אנחנו עוד לא בדיוק יודעים.

[איציק: – מיר ווייסן נאָך ניט גענוי.]

חווה’לה: – אתם יודעים, למה שלא תקחו את השמאטעס ואת הפקלאות שלכם ותבואו לחגוג איתנו, יהיה שמח!

[חווהלע: – ווייסט איר וואָס, פֿאַר וואָס זאָלט איר ניט מיטנעמען אײַערע שמאַטעס און פּעקלעך און קומען פּראַווען דעם סדר מיט אונדז? עס וועט זײַן פֿריילעך!]

איציק: – לא, מה פתאום? יש לך מספיק עם החברה שלך שיבואו לנדנד לך על הנשמה. מה את צריכה אותנו?

[איציק: – ניין, וואָס עפּעס? דו האָסט גענוג מיט דײַנע חבֿרה, וואָס נעמען בײַ דיר אַרויס די נשמה, וואָס דאַרפֿסטו אונדז?

חווה’לה: – נו, אל תהיה נודניק, אני מזמינה אותכם!

[חווהלע: – נו, זײַ ניט קיין נודניק, איך לאַד אײַך אײַן!]

איציק: – טוב, נראה, חווהלע, להת’!

[איציק: – גוט, מיר וועלן זען, חווהלע, זײַ געזונט! חווה’לה: – צ’או, ואל תשכח מה שדיברנו… [חווהלע: – טשאַוּ, און פֿאַרגעס ניט וואָס מיר האָבן גערעדט…]