ווי פֿאַרשטאַרקט מען אַ קינדס אינטערעס צו ייִדישקייט?

Keeping Kids Jewishly Connected


פֿון רייזע טורנער

Published August 03, 2014, issue of August 29, 2014.

(די 4 טע זײַט פֿון 4)

צו די אַלע פּײַנלעכע סתּירות דאַרף איך צוגעבן נאָך איינע: פֿון איין זײַט, שאַפֿן די ישׂראלדיקע ייִדן אַ נײַעם, בעצם וועלטלעכן אופֿן, ווי אַזוי צו זײַן אַ ייִד. גלײַכצײַטיק, טענהן די אַמעריקאַנער ייִדן, אַז ייִדישקייט איז נאָר אַ רעליגיע, און נישט קיין אידענטיטעט, כּדי זיך צוצופּאַסן צו דער וועלטלעכער (באַהאַלטענערהייט — קריסטלעכער) אַמעריקאַנער געזעלשאַפֿט. און בשעת־מעשׂה באַקלאָגט מען זיך, ווײַל די יונגע אַמעריקאַנער ייִדן אידענטיפֿיצירן זיך ניט מיט ייִדישקייט!

ווי פֿריִער געזאָגט, מיין איך, אַז די אַמעריקאַנער ייִדישע קהילה האַלט בײַם ברעג פֿון אַ בײַט, און זי ווייסט, אַז אָט דער בײַט דאַרף זיך מסתּמא אָנהייבן פֿון דער דערציִונג־סיסטעם. איך שטעל זיך פֿאָר, אַז אפֿשר וואָלט אַן אַנדער מין דערציִונג, וואָס זאָל נישט געבויט ווערן אויף אָט דער לאַנגער רשימה סתּירות, דערפֿירן צו אַ נײַעם באַנעם לגבי מדינת־ישׂראל צווישן די אַמעריקאַנער ייִדן. צי מע וויל יאָ, צי נישט, וועט דער אופֿן, ווי אַזוי די אַמעריקאַנער ייִדישע קהילה וועט באַנעמען מדינת-ישׂראל, האָבן זייער אַ וויכטיקע השפּעה אויף דעם, וואָס ס׳וועט פֿאָרקומען אין מיטעלן מיזרח.

אַז מע רעדט וועגן קינדער־דערציִונג, איז פֿאַרשטענדלעך: מע רעדט וועגן אַן ענין פֿון דורות. ס’איז נישט עפּעס אַזוינס, וואָס קען זיך בײַטן, צי עפּעס, וואָס קען בײַטן די קהילה אין איין מעת־לעת, און ס׳וועט נישט העלפֿן קיין פֿײַער־הפֿסקה צווישן מדינת־ישׂראל און „כאַמאַס‟. אָבער פֿאָרט דאַרף מען אַרבעטן אויף די וואָרצלען פֿונעם מצבֿ, און נישט נאָר אויף די צווײַגן און בלעטער. איך בלײַב איבערצײַגט, אַז דאָס איבערמאַכן דעם לערנפּלאַן פֿאַר קינדער איז דער בעסטער אופֿן (אָדער כאָטש מײַן אופֿן) צו אַרבעטן איבער די וואָרצלען. דער שליסל צום לערנפּלאַן איז די געשיכטע; און דער שליסל צו דער געשיכטע — די ייִדישע שפּראַך.

דערפֿאַר בין איך דאָ אין ייִוואָ, זיך אויסצולערנען וויפֿל איך קען נאָר. פֿון צײַט צו צײַט ציט דאָס האַרץ צו עבֿרית און צו אַראַביש, און עס ווילט זיך לייענען אַ שלל אַרטיקלען וועגן דער הײַנטיקער פּאָליטיק. אָבער דערווײַל באַמי איך זיך צוגרייטן צו ביסלעך צו אַרבעטן איבער די וואָרצלען. דורך דעם ווער איך אַליין אַ צווײַג פֿון דעם גאַנצן בוים ייִדנטום, וואָס פּרוּווט אין די־אָ שווערע צײַטן זיך צו געבן אַן עצה, ווי פֿון בראשית אָן.