װאָס װעט זײַן די צוקונפֿט פֿאַר אונדז, ייִדן, אין פֿראַנקרײַך?

What Does the Future Hold For Us, Jews, in France?

אַ באַוואָפֿנטער סאָלדאַט פּאַטרולירט אַ ייִדישע שיל אין מאַרע, דער ייִדישער קוואַרטאַל פֿון פּאַריז, דעם 12טן יאַנואַר
Getty Images
אַ באַוואָפֿנטער סאָלדאַט פּאַטרולירט אַ ייִדישע שיל אין מאַרע, דער ייִדישער קוואַרטאַל פֿון פּאַריז, דעם 12טן יאַנואַר

פֿון מאַשע פֿאָגעל*

Published January 28, 2015, issue of February 23, 2015.

(די 4 טע זײַט פֿון 4)

אַ סך ייִדן אין פֿראַנקרײַך גלייבן, אַז laïcité — די וועלטלעכקייט, דאַרף מען אָפּהיטן און פֿאַרשטאַרקן. אַנדערע גלייבן פֿאַרקערט, אַז די וועלטלעכקייט, אַזױ װי מע פֿאַרשטײט זי אין פֿראַנקרײַך — אַן אױסשליסונג פֿון רעליגיע פֿון אַלע שטאַטישע ערטער — איז פֿאַר די ייִדן אַ פּראָבלעם, ווײַל אין אַלגעמײן זענען זיי זײער פֿרום, אָדער פֿאַרברענטע נאַציאָנאַליסטן.

סאַראַ טערקײם, אַ יונגע פּסיכאָאַנאַליטיקערין, איז נישט פֿרום און נישט געשטימט נאַציאָנאַליסטיש. פֿון דעסטוועגן, האַלט זי, אַז די ייִדן אין פֿראַנקרײַך האָבן אַ טעות. „זײער ליבשאַפֿט פֿאַר דער פֿראַנצױזישער סיסטעם האָט זיי אָפּגעקאָסט זייער טײַער. איך האַלט, אַז די פֿראַנצױזישע laïcité ברענגט אונדז נאָר פּראָבלעמען. נײן, נישט מעגלעך איז אַלץ צו געבן די ייִדן ווי בירגער, און גאָרנישט — ווי אַ פֿאָלק. ייִדן מוזן באַשטימען זײערע אײגענע דלתּ אַמות. אין דעם זין אַרבעט די אַמעריקאַנער סיסטעם אַ סך בעסער.“

יעדנפֿאַלס, װעט די פֿאַרבעסערונג פֿון אונדזער געזעלשאַפֿט אָפּקאָסטן אַ סך מי און כּוח. „דערפֿאַר מוזן מיר — זאָגט חיים קאָרסיאַ — באַשליסן צו האָפֿן, און נישט צו פֿאַרלירן אונדזער שׂכל אין שרעק און פּחד. ס’איז שװער צופֿרידן צו זײַן אין שװערע צײַטן, נאָר דװקא דאַן מוזן מיר זיך אָנשטרענגען.“

באמת, שװער צו זײַן אַ צופֿרידענער ייִד.

מאַשע פֿאָגעל איז אַ פֿראַנצױזיש־ייִדישע זשורנאַליסטקע. זי גיט זיך אָפּ מיט דער קעגנװאַרט פֿון רעליגיעס. אַ געבױרענע אין 1983, לעבט זי און אַרבעט אין פּאַריז. דאָס איז איר ערשטער אַרטיקל אין ייִדיש פֿאַרן „פֿאָרווערטס‟.