אַ „צדיק נסתּר‟ פֿון ייִדיש

A "Hidden Saint" of Yiddish

יאַנקל־פּרץ בלום פֿירט אַ ייִדיש־קלאַס אויף דער “ייִדיש־פֿאַרם”
יאַנקל־פּרץ בלום פֿירט אַ ייִדיש־קלאַס אויף דער “ייִדיש־פֿאַרם”

פֿון לייזער בורקאָ

Published March 10, 2015, issue of April 03, 2015.

פֿרומע ייִדן גלייבן, אַז צווישן אונדז לעבן ל״וו צדיקים נסתּרים — 36 באַהאַלטענע צדיקים, וואָס אין זייער זכות איז אונדזער לעבן אויף דער וועלט באַרעכטיקט פֿאַרן רבונו־של־עולם. פֿון דעם קען דרינגען, אַז דער גורל פֿון דער וועלט ווענדט זיך פֿון אַ רעלאַטיוו קליינער צאָל מענטשן, און אַז יעדער איינער קען טעאָרעטיש זיך אַנטפּלעקן ווי אַ באַהאַלטענער צדיק, וואָס האָט אַ ממשותדיקע השפּעה אויף דער געשיכטע.

נו, אונדזער ייִדיש־וועלטל איז היפּש קלענער פֿון דער גרויסער וועלט אַרום איר, דעריבער קען די צאָל ייִדיש־צדיקים זײַן קלענער ווי 36. זיי קענען זיך אויך ניט אַזוי גרינג אויסבאַהאַלטן, ווײַל די גאַנצע ייִדישיסטישע באַפֿעלקערונג, וואָס מע זעט אויף די אונטערנעמונגען (די חסידישע ייִדישיסטן באַהאַלטן זיך בעסער), איז סך־הכּל עטלעכע הונדערט מענטשן. מאַכט זיך אַ מאָל, אַז אַ צדיק נסתּר אונדזערער אַנטפּלעקט זיך און מע קען אים דערקענען, איידער ער ציט זיך צוריק, כּדי ווײַטער צו פּראַווען התבודדות.

אַזוי איז געשען זונטיק דעם ערשטן מאַרץ, ווען אונדזער פֿרײַנד יאַנקל־פּרץ בלום האָט פֿאַרבעטן אַ קליינע חבֿרה, יחידי־סגולה, אויף אַ סיום בײַ זיך אין דער היים. בלום וווינט אין קראַון־הײַטס, עטלעכע בלאָק פֿונעם חב״דסקער בית־המקדש אויף 770 איסטערן־פּאַרקוויי. ווען אַ פֿרומער ייִד מאַכט אַ סיום — ספּעציעל אין קראַון־הײַטס — האָט ער געוויינטלעך פֿאַרענדיקט צו לערנען אַ מסכתּא אָדער אַ סדר משניות אָדער נאָך אַ ספֿר אַזאַ. אָבער בלום האָט אונדז פֿאַרבעטן אויף אַן אַנדער מין סיום, אַ ייִדישיסטישן — מסתּמא דער ערשטער פֿון דעם סאָרט, וואָס איז ווען עס איז פֿאָרגעקומען.

קודם־כּל, האָט בלום געוואָלט מיט אונדזער צונויפֿקומעניש אָפּמערקן אַ וויכטיקן אָפּשניט אין זײַן לעבן: ער האָט ניט לאַנג צוריק באַקומען זײַן מאַגיסטער־דיפּלאָם אין לינגוויסטיק פֿונעם ניו־יאָרקער שטאָטישן אוניווערסיטעט. ער האָט פֿאַרענדיקט אַ טעזיס, וואָס גיט פּראַקטישע עצות, ווי אַזוי צו לייזן די פּראָבלעם פֿונעם ייִדישן OCR („אָפּטישע כאַראַקטער־דערקענונג‟), דאָס הייסט, דערמעגלעכן דעם קאָמפּיוטער צו דערקענען און צו לייענען ייִדישע אותיות פֿון אַ בילד. עס זײַנען פֿאַראַן וויכטיקע פּראָיעקטן צו שאַפֿן אַ גוטע ייִדישע OCR־טעכנאָלאָגיע, סײַ בײַם ייִדישן ביכער־צענטער, סײַ בײַם ייִדישיסט און קאָמפּיוטער־וויסנשאַפֿטלער רפֿאל פֿינקל; אָבער זייער אַרבעט איז נאָך ניט פֿאַרטיק, און דערווײַל האָבן מיר בלויז די סקאַנירטע טעקסטן בײַ „גוגל ביכער‟ און HebrewBooks.org, וואָס דער קאָמפּיוטער קען זיי לייענען נאָר טיילווײַז, מיט זייער אַ סך טעותן.

מיט אַ פּאָר יאָר צוריק האָט פֿינקל באַאַרבעט די בילדער פֿון די זײַטן פֿונעם „גרויסן ווערטערבוך פֿון דער ייִדישער שפּראַך‟ און דערמעגלעכט, מע זאָל קענען זוכן אַלע ווערטער אין די פֿאַראַנענע בענד.

//www.cs.uky.edu/~raphael/yiddish/searchGroys.cgi

לעצטנס, האָט ער אויך באַאַרבעט אַלע ווערק פֿון שלום־עליכם, און אויך צוגעצויגן אַ צאָל העלפֿער, וואָס לייענען קאָרעקטור אויף פֿינקלס וועבזײַטל — ווײַל זײַן פּראָגראַם מאכט פֿאָרט אַ פּאָר טעותן.

//www.cs.uky.edu/~raphael/yiddish/searchSholem.cgi