ישׂראל, מיטל־מיזרח

ווער וועט זײַן דער געווינער?

So Who's Going to Win?

פֿון עמיל קאַלין

די כוואַליעס פֿון שמוץ, די אומצאָליקע זידלערײַען, שקרים און מואיסקייטן וועלן פֿאַרגעסן ווערן באַלד אויפֿן צווייטן טאָג נאָך די וואַלן, בשעת די נײַע מאַפּע פֿון דער ישׂראל־פּאָליטיק וועט אָנגעצייכנט ווערן.

די איצטיקע קאַמפּאַניע האָט זיך אויסגעטיילט, דער עיקר דערמיט, וואָס עס גייט די רייד וועגן דעם לינקן לאַגער, און מיט אַ באַזונדערער ברוטאַליטעט און פּערזענלעכע אַטאַקן אויף ביבי נתניהו און זײַן פֿרוי.

שטעלט זיך די פֿראַגע: צי האָט טאַקע אָט די שיטה אונטערגעגראָבן די לעגיטימקייט פֿון אַ פּערזאָן און געבראַכט צו דעם רעזולטאַט, וואָס מ׳האָט דערוואַרט? דער ענטפֿער איז — „ניין‟! אָט די סטראַטעגיע, אַראָפּגעבראַכט פֿון אַמעריקע, איז נישט געווען בכּוח אַריבערציִען די „רעכטע שטימען‟ פֿון דער גאַס. „דער ציוניסטישער לאַגער‟ ציט צו זיך צו, קודם־כּל, די שטיצער פֿון מר״צ, וואָס קומען צו אים צו מיט דער האָפֿענונג פּטור צו ווערן פֿון דער רעכטער רעגירונג.

איין בליק אויף די אויספֿרעגן איז גענוג, כּדי צו באַשטעטיקן אָט דעם פֿאַקט: די מאַנדאַטן וואָס מר״צ קריגט, זענען מערקווערדיק געפֿאַלן; אַזוי ווײַט, אַז די פּאַרטיי געפֿינט זיך אין אַ געפֿאַר נישט אַרײַנצוגיין אין דער קומענדיקער כּנסת.

נאָך צוויי פּאַרטייען ראַנגלען זיך מיט דעם העכערן פּראָצענט וויילער, וואָס שענקען דעם אַרײַנגיי־בילעט אין דער כּנסת — פֿיר מאַנדאַטן: ליבערמאַנס רעכטע, רוסיש-געשטימטע פּאַרטיי — „ישׂראל ביתנו‟, און אלי ישיס נײַע ווײַט-רעכטע פּאַרטיי — „יחד‟. אָט די דרײַ פּאַרטייען (בתוכם „ליכּוד‟) שפּיגלען אָפּ די באַזונדערע און גאָר אינטערעסאַנטע שטראָמען אין דער ישׂראלדיקער געזעלשאַפֿט:

אויבערפֿלעכלעך גערעדט, לײַדט מר״צ פֿון דער פֿאַראייניקונג צווישן דער „אַרבעט פּאַרטיי‟ און ליבֿניס פּאַרטייעלע, וואָס שעפּט אויס אירע וויילער. ס׳איז אָבער נאָר אַ האַלבער אמת; מר״צ האָט זיך נישט באַנײַט, האָט נישט געביטן די רשימה פֿון קאַנדידאַטן פֿאַר דער כּנסת און איר קאַמפּאַניע רופֿט אַרויס אַ גענעץ. זי שטעלט זיך אַרויס ווי די אמת־לינקע באַוועגונג, ווי די וואָס וועלן „אָפּהיטן‟ הערצאָגן, ער זאָל זיך, חלילה, נישט בייגן אויף רעכטס.

זייערע אָנזאָגן ווענדן זיך צו זייער אַ באַגרענעצטן עולם, די האַרטע ניס, וואָס וועלן אין יעדן פֿאַל שטימען פֿאַר זיי. זיי וועלן זיך ראַנגלען כּל-זמן זיי וועלן ווײַטער אָפּהיטן זייער פֿריִערדיקע, שוין כּמעט אויסגעוועפּטע גענעראַל־ליניע, און זיך נישט אָפּזוכן קיין נײַע וועגן און שטעגן. מע דאַרף דאָ אויכעט דערמאָנען דעם פֿאַרס פֿון פֿאַראייניקן זיך מיט דער אַראַבישער פּאַרטיי, וואָס האָט, געוויס, נישט צוצוגעבן איר כּבֿוד: מר”ץ האָט זיך געווענדט צו דער פֿאַראייניקטער רשימה אונטערצושרײַבן אַן אָפּמאַך פֿון רעשטן — אַ הסכּם, וואָס קען צוגעבן צו איינער פֿון די פּאַרטייען אַ מאַנדאַט — און די אַראַבישע פּאַרטיי האָט איר אָפּגעזאָגט, ווײַל מר״צ האָט נישט אַרויסגעוויזן גענוג ערנסטקייט אָדער זי איז צו ציוניסטיש פֿאַר זיי. די פּרשה האָט אַרויסגעשטעלט מר”צ צו זײַן נאַיִוו און שוואַך.

די ישׂראלדיקע וויילער האָבן אויסגעמיטן „ישׂראל ביתנו‟ צוליב דער קאָרופּציע, אין וועלכער די פּאָליציי באַשולדיקט אירע דעפּוטאַטן, שוין נישט צום ערשטן מאָל. דאָס הייסט, אַז די ישׂראלים, אין קעגנזאַץ צו די אַמאָליקע צײַטן פֿון שרון, בן-אליעזר, משה דײן און אַנדערע, זענען נישט טאָלעראַנט צו קאָרופּציע.

צווייטנס, איז דאָס אַזוי-גערופֿענע רוסישע קול אויסגעגאַנגען: מעגלעך, אַז דער עלטערער דור שטימט נאָך מיט די „רוסישע‟ פּאַרטייען, אָבער די יונגע לײַט האָבן זיך שוין אינטעגרירט פּאָליטיש אין ישׂראל און זיי נייטיקן זיך שוין נישט אין אַן אייגענער היים.

די ישׂראלדיקע „ליבעראַלן‟ האָבן געהאַלטן אין איין קלאָגן זיך, באַשולדיקנדיק די „רוסישע‟ אינעם האַלטן זיך „רעכט‟, אין דעם רײַסן קריעה איבער דער דעמאָקראַטיע, און אָט, מיט פֿופֿצן־צוואַנציק יאָר שפּעטער איז דער שד פּלוצעם ערגעץ אַהינגעקומען. ליבערמאַן מוז זיך פֿאַרקערעווען אין אַן אַנדער ריכטונג, אויב ער וויל ווײַטער שפּילן אַ ראָלע אויף דער פּאָליטישער אַרענע.

„יחד‟, אלי ישיס פּאַרטיי, איז זייער אַן אינטערעסאַנטע דערשײַנונג, צוליב צוויי סיבות: עס האָט זיך געשאַפֿן, צום ערשטן מאָל, אַ פּאַרטיי וואָס אירע מיטגלידער זענען אי חרדים, אי מיזרחניקעס. די פּאַרטיי טראָגט נישט קיין האַרבע חרדישער באַפֿאַרבונג. זי ווענדט זיך אי צו די סאַמע ווײַט רעכטע וויילער, וואָס בענעט איז צו לינק פֿאַר זייער געשמאַק, זיי זאָלן זײַן פֿרום אָדער פֿרײַ. לראיה — האָט אלי ישי אויפֿגעטראָטן אויף דער גרויסער דעמאָנסטראַציע פֿון די רעכטע אין תּל-אָבֿיבֿ; אַ זאַך, וואָס קיין שום חרדישע פּאַרטיי וועט זיך נישט דערלויבן.

צום ערשטן מאָל איז דער מאָנאָפּאָל פֿון די צוויי חרדישע פּאַרטייען אײַנגעבראַכן געוואָרן. אמת, עס זענען שוין געווען חרדישע פּאַרטייען, וואָס האָבן זיך פֿאַרמאָסטן דאָס צו טאָן, נאָר אָן אַן איבעריקן דערפֿאָלג. ישיס פּאַרטיי איז די ערשטע, וואָס האָט ערנסטע שאַנסן אַרײַנצוגיין אין דער כּנסת.

די קומענדיקע רעגירונג וועט זײַן אָפּהענגיק פֿון דער צאָל מאַנדאַטן, וואָס ס׳וועט קריגן (אָדער נישט קריגן) יעדע איינע פֿון אָט די דרײַ פּאַרטייען.