קהילה, ייִדיש־וועלט

„אָט אַזוי!‟ — אין טאָראָנטאָ

"Ot Azoy!" in Toronto

פֿון אַלכּסנדר הערשטיין

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

„צו רעדן וועגן יעדער שפּראַך איז שווער, ווײַל כּל־זמן די שפּראַך לעבט, בײַט זי זיך כּסדר‟, — זאָגט ב. סאַנדלער אין זײַן עקסקלוסיוון אינטערוויו דער צײַטונג „רוסישער עקספּרעס‟. „ייִדיש איז זייער אַ פֿילעוודיקע שפּראַך, זאַפּט אין זיך אײַן נײַע באַגריפֿן, און איז אָפֿט צו נײַע פּערספּעקטיוון; דער הײַנטיקער ייִדיש טראָגט אין זיך אַ שלל מיט ווערטער, וואָס האָבן פֿריִער בכלל נישט עקזיסטירט. אַ דאַנק דער קאָמפּיוטערײַ, קאָנען אַפֿילו די מענטשן, וואָס קענען נאָר די מינדלעכע שפּראַך, דורכן ׳גוגל׳ טראַנסליטערירן דעם טעקסט און אים פֿרײַ לייענען. דאָס הייסט, אַז די טעכנאָלאָגיע דערמעגלעכט די שפּראַך צו אַנטוויקלען. צי דאַרף מען דאָ רעדן וועגן עפּעס אַן אונטערגאַנג?! דעם ׳פֿאָרווערטס׳ לייענט מען אין איבער 30 לענדער איבער דער וועלט. ייִדיש איז דאָך ווי אַ לעבעדיק ריטשקעלע — מע שטעלט אויף אַ וואַנט אויפֿן וועג, געפֿינט עס פֿאַר זיך אַ שפּאַרונע, און רינט ווײַטער.‟

דער אויפֿטריט פֿונעם באַקאַנטן ייִדישן טוער אין אוקראַיִנע, יוסף זיסעלס, האָט זיך פֿאַרוואַנדלט אין אַ לעבעדיקער דיסקוסיע אַרום דער הײַנטיקער אוקראַיִנע; ווי אויך וועגן אַנדערע ייִדישע קהילות אויפֿן שטח פֿונעם געוועזענעם ראַטן־פֿאַרבאַנד.

וועגן דעם, ווער עס לערנט הײַנט ייִדיש און די ייִדישע קולטור, האָט שאַרפֿזיניק דערציילט אַניע שטערנשיץ, פּראָפֿעסאָרין פֿונעם טאָראָנטאָר אוניווערסיטעט. אַניע דערציילט: „איך ציטיר מײַנע סטודענטן פֿון באַכריין, מאָנאַקאָ, באַנגלאָדעש אַן אַלט ייִדיש שפּריכווערטל: ׳ווען בײַ ייִדן אויפֿן טיש איז נישטאָ קיין פֿיש, עסט מען הערינג׳, און איך זע זייערע פֿאַרוווּנדעטע אויגן — וואָס הייסט, נישטאָ קיין פֿיש?! קיין אָרעמע ייִדן זײַנען דאָך נישטאָ! איצט, שטעלט זיך פֿאָר, וויפֿל שיכטן פֿון דער ייִדישער געשיכטע דאַרף מען איבערקערן, כּדי צו דערקלערן, וואָס דאָס מיינט.‟

אין דער מוזיקאַלישער פּראָגראַם פֿונעם פֿעסטיוואַל האָט זיך אַנטפּלעקט אַ גאַנצע גאַלעריע פֿון טאַלאַנטן, מיט וועלכע עס איז אַזוי רײַך אונדזער קהילה. עס זײַנען אַרויס אויף דער בינע, ווי מע זאָגט, פֿון קליין ביז גרויס, מענטשן פֿון פֿאַרשידענע פּראָפֿעסיעס; דער אַנסאַמבל פֿון ייִדישער מוזיק, „שׂימחה‟ (אָנגעפֿירט פֿון לעאָניד הומעניוק); די באַקאַנטע זינגער: אַלעקסאַנדר סקריפּטשענקאָ, דער דועט „ווײַסער ראָיאַל‟ (מיכאל אָווסישטשער און טאַטיאַנע דרייזיס); לעאָניד כאַסלאַווסקי מיטן זון יניבֿ, אָלגאַ זינגערמאַן און יולי טשעניק און אַנדערע.

צום פֿעסטיוואַל איז ספּעציעל פֿאַרבעטן געוואָרן די באַקאַנטע זינגערין סוועטלאַנאַ פּאָרטניאַנסקאַיאַ, און דער דזשעז־פּינאַניסט ראָבי באָטאָש; דער דועט „יאַש‟: וויטאַ שטיוועלמאַן און די פֿידלערין אַלעקסאַנדראַ בערליאַנד.

ווי ס׳האָט באַטאָנט וויטאַ שטיוועלמאַן בײַם שליסן דעם פֿעסטיוואַל „אָט אַזוי!‟, איז אפֿשר דאָס וויכטיקסטע אין דער אונטערנעמונג, אַז די מענטשן האָבן פֿאַרבראַכט די צוויי טעג אין אַן אַטמאָספֿער פֿון אַ יום־טובֿ; אַז ס׳האָט יעדן אַ גלעט געטאָן דער וואַרעמער שטראַל פֿון מאַמע־לשון…