אויפֿן פּאָסט־סאָוועטישן „לימוד‟ אין אַמעריקע

Russian-American Experience at Limmud FSU

יואל מאַטוועיעוו דערציילט אויף דער „לימוד‟־קאָנפֿערענץ וועגן קבלה און קאָמפּיוטערײַ
Dawn Matveev
יואל מאַטוועיעוו דערציילט אויף דער „לימוד‟־קאָנפֿערענץ וועגן קבלה און קאָמפּיוטערײַ

פֿון יואל מאַטוועיעוו

Published April 08, 2015, issue of May 01, 2015.

די ייִדישע קאָנפֿערענץ „לימוד‟ איז געגרינדעט געוואָרן אין ענגלאַנד, אינעם יאָר 1980. במשך פֿון דער צײַט, האָט די איניציאַטיוו זיך צעוואַקסן און האָט זיך פֿאַרוואַנדלט אין אַ ריזיקער אינטערנאַציאָנלער נעץ פֿון בילדונג־אונטערנעמונגען. זי ציט צו טויזנטער פֿאַראינטערעסירטע, דער עיקר, יונגע־לײַט אין זייערע 20ער און 30ער, צו די יערלעכע צוזאַמענטרעפֿן, וואָס ווערן דורכגעפֿירט אין 34 לענדער, אַרײַנגערעכנט האָנג־קאָנג, פּערו, אינדיע און מאָנטענעגראָ. די אָרגאַניזאַטאָרן באַטאָנען, אַז די קאָנפֿערענצן זענען נישט פֿאַרבונדן מיט קיין קאָנקרעטער ייִדישער דענאָמינאַציע און זענען אָפֿן פֿאַר יעדן מענטש, וואָס אינטערעסירט זיך מיט ייִדישע טעמעס.

די אָרגאַניזאַציע Limmud FSU איז געגרינדעט געוואָרן אינעם יאָר 2006, אויפֿן סמך פֿונעם בריטישן מאָדעל, מיטן פֿאָקוס אויף רוסיש־רעדנדיקע ייִדן פֿונעם געוועזענעם ראַטן־פֿאַרבאַנד, ווי אויך זייערע קינדער און אייניקלעך. דער סטיל פֿונעם דאָזיקן צווײַג פֿון „לימוד‟ שיידט זיך ממשותדיק אונטער פֿון דער אַלגעמיינער מערבֿדיקער קאָנפֿערענץ־נעץ. אַ באַזונדערער טראָפּ ווערט געשטעלט אויף דער סאָוועטישער געשיכטע, אַנטיסעמיטיזם אינעם ראַטן־פֿאַרבאַנד און אַנדערע טעמעס, וואָס האָבן אַ שײַכות צום ייִדישן לעבן אין די געוועזענע סאָוועטישע רעפּובליקן. דער רוסישער פֿליגל פֿונעם „לימוד‟ ווערט ווײַטער צעטיילט אויף אַ ריי פּראָיעקטן; די אונטערנעמונגען ווערן דורכגעפֿירט אין ווײַסרוסלאַנד, אוקראַיִנע, ישׂראל, קאַנאַדע, ניו־יאָרק און, אַוודאי, רוסלאַנד — דער עיקר, אין מאָסקווע און פּעטערבורג.

הײַיאָר, האָט מען מיך פּלוצעם פֿאַרבעטן אויפֿצוטרעטן אויף דעם אַמעריקאַנער צווײַג פֿונעם פּאָסט־סאָוועטישן „לימוד‟. די קאָנפֿערענץ איז פֿאָרגעקומען פֿונעם 27סטן ביזן 29סטן מאַרץ אין דער שטאָט פּאַרסיפּאַני, שטאַט ניו־דזשערזי, אינעם אָרטיקן האָטעל „שעראַטאָן‟. מיכאל דאָרפֿמאַן, דער באַקאַנטער רוסיש־שפּראַכיקער ייִדישער פּובליציסט, האָט פֿאָרגעלייגט מײַן קאַנדידאַטור ווי אַ מעגלעכן פֿאָרטרעגער. דאָרפֿמאַן אַליין האָט זיך געקליבן צו רעפּרעזענטירט דאָרטן זײַן פֿילם אויף ייִדיש וועגן זײַן טאַטן. מיט עטלעכע חדשים צוריק, האָט דער „פֿאָרווערטס‟ שוין דערציילט וועגן זײַן קינאָ־שאַפֿונג, וואָס טראָגט דעם נאָמען „באָריס דאָרפֿמאַן: אַ מענטש‟.

די אָרגאַניזאַטאָרן האָבן געדונגען אויטאָבוסן בײַ דער פֿרומער פֿירמע „מאָנסי־טריילס‟. אַ פֿרומער שאָפֿער מיט פּאות האָט אַ פֿאַרחידושטער געקוקט אויף דעם פֿאַרזאַמלטן עולם: וועלטלעכע, פֿרומע, ייִנגלעך, מיידלעך, על־פּי־רובֿ רעדנדיק טאַקע אויף רוסיש, האָבן זיך געלאָזט פּראַווען שבת אין אַ גרויסן האָטעל, וועלכער געפֿינט זיך טאַקע נישט ווײַט פֿון מאָנסי. אויף טשיקאַוועס, וואָלט בײַ מיר גענומען אַ שעה זיך צו דערקלײַבן צום באַקאַנטן חסידישן שטעטל.

ווען איך און מײַן פֿרוי האָבן זיך אַרײַנגעזעצט אינעם אויטאָבוס, האָבן מיר דערהערט דווקא ייִדיש. דוד פֿישמאַן, אַ באַקאַנטער פּראָפֿעסאָר פֿון ייִדישער געשיכטע בײַם „ייִדישן טעאָלאָגישן סעמינאַר‟, האָט געשמועסט מיט זײַן פֿרוי, עליסאַ בן־פּורת, אַ פּראָפֿעסאָרין פֿון קווינס־קאָלעדזש. ביידע זענען זיי אויפֿגעטראָטן אויף דער קאָנפֿערענץ. שפּעטער, האָב איך געטראָפֿן אויף דער קאָנפֿערענץ נאָך אַ צאָל ייִדיש־רעדער.