„ציגעלע־מיגעלע‟ פֿון רות לעווין

Tsigele Migele by Ruth Levin

רות לעווין און איר נײַער אַלבאָם „ציגעלע־מיגעלע‟
רות לעווין און איר נײַער אַלבאָם „ציגעלע־מיגעלע‟

פֿון דזשאָרדין קוציק

Published February 28, 2016, issue of March 18, 2016.

ווי אַ קליין מיידעלע אין מאָסקווע, האָט רות לעווין פֿאַרגעדענקט אַ בילד אויף דער וואַנט פֿון איר שטוב, אויף וועלכן צוויי מיידעלעך שפּילן זיך לעבן אַ ציג, וואָס עסט בלעטער אויף אַ קוסט. נאָכן אויספֿרעגן איר פֿאָטער, דעם זינגער און קאָמפּאָזיטאָר לייבו לעווין וועגן דעם בילד, האָט זי זיך דערוווּסט, אַז דאָס בילד הייסט „ציגעלע־מיגעלע‟, און אַז געצייכנט האָט עס דער קינסטלער איזיו שערף, איר פֿאָטערס אַ חבֿר פֿון די קינדער־יאָרן. יאָרצענדליקער שפּעטער האָט דאָס בילד פֿאַרנומען דאָס אָרט אויף דער הילע פֿון אַ נײַעם אַלבאָם ייִדישע קינדער־לידער, וואָס רות לעווין האָט געשאַפֿן. דער אַלבאָם הייסט טאַקע „ציגעלע־מיגעלע‟.

„ווי אַ קינד האָב איך ניט גערעדט ייִדיש, ווײַל די מאַמע האָט ניט געקענט די שפּראַך‟, האָט רות לעווין דערקלערט בעת אַ טעלעפֿאָנישן שמועס מיטן „פֿאָרווערטס‟. ווי אַ תּלמידה אין רוסלאַנד האָט זי אָבער זיך גוט אויסגעלערנט דײַטש און, אַ דאַנק איר דײַטש, רוסיש און העברעיִש, וואָס זי האָט זיך באַלד אויסגעלערנט נאָכן באַזעצן זיך אין ישׂראל, איז עס ניט געווען אַזוי שווער זיך אויסצולערנען ייִדיש. אין „בר־אילן‟ אוניווערסיטעט האָט זי, ווי אַ ייִדיש־סטודענטקע, אַמאָל גערעדט מיט לילה האָלצמאַן, די סעקרעטאַרשע פֿון דעם אָרטיקן ייִדיש־פֿאַקולטעט וועגן דעם בילד, וואָס איז אַמאָל געהאָנגען בײַ לייבו לעווין אין דער היים.

„לילה האָט מיר דערקלערט, אַז ׳ציגעלע־מיגעלע׳ קומט פֿון אַ קינדער־ליד, וואָס זי פֿלעגט זינגען אין אַ קינדער־כאָר אין איר שול פֿאַר דער מלחמה‟, האָט רות איבערגעגעבן. „ווי אַ מיידל, איז זי אַליין אַרויסגעקראָכן פֿון אַ מאַסן־גרוב, וווּ מע האָט דערשאָסן אַלע אײַנוווינער פֿונעם שטעטל.‟ האָלצמאַן האָט פֿאַר רות פֿאַרשריבן די ווערטער פֿונעם ליד „פֿרילינג איז געקומען‟ פֿון יוסף יאָפֿע און איר אויסגעלערנט דאָס ליד, וואָס הייבט זיך אָן:

„ציגעלע־מיגעלע, קאָטינקע,
בינעלעך און בלומען,
נעענטער, ליבינקע, צו מיר,
פֿרילינג איז געקומען!‟

„עפּעס איז געשען מיט מיר‟, — האָט לעווין ווײַטער דערקלערט אויפֿן טעלעפֿאָן. „איך האָב פֿאַרשטאַנען, אַז איך דאַרף צוריקברענגען די לידער פֿון די דערשאָסענע קינדער, ווי אויך זייערע דראַמעס און זייערע רעדנסאַרטן.‟ דער פּראָיעקט איז אָנגעגאַנגען 25 יאָר.