קאָני־אײַלענד, אַ לאַנד פֿון אײביקן פּורים

Coney Island, Where Purim is Forever

Getty Images

פֿון מיכאל קרוטיקאָוו

Published March 09, 2016, issue of April 01, 2016.

די אױסשטעלונג „קאָני־אײַלענד: װיזיעס פֿונעם אַמעריקאַנער חלום־לאַנד‟, אינעם ברוקלינער מוזײ, אַנטפּלעקט פֿאַר די באַזוכער די בונטע פֿילפֿאַרביקײט פֿונעם אַמאָליקן פּאָפּולערן פֿאַרװײַלונג־פּאַרק אױפֿן סאַמע ברעג פֿונעם אַטלאַנטישן ים.

בעת זײַן בלי־תּקופֿה אין דער ערשטער העלפֿט פֿון 20סטן יאָרהונדערט, האָט קאָני־אײַלענד צוגעצױגן ניט נאָר מיליאָנען באַזוכער פֿון ניו־יאָרק און די סבֿיבֿות, נאָר אױך צענדליקער קינסטלער, װאָס האָבן דאָ געפֿונען טעמעס פֿאַר זײערע שאַפֿונגען. דאָ האָבן זײ געשעפּט רױשטאָף פֿאַר זײער כּוח־הדמיון, און בײַ אײניקע איז קאָני־אײַלענד פֿאַרבליבן אױף יאָרן די באַליבטסטע טעמע. דאָ האָבן זײ געפֿונען אימאַזשן, מעטאַפֿאָרן און קאָלירן פֿאָרצושטעלן זײערע װיזיעס פֿון אַמעריקע.

ייִדן האָבן זיך באַװיזן אױף קאָני־אײַלענד גאַנץ פֿרי, נאָך אײדער מען האָט דאָ אױפֿגעבױט דעם פּאַרק. אַן אַמעריקאַנער בוך „אַ טאָג אױף קאָני־אײַלענד‟, װאָס איז אַרױס אין 1880, פֿאַרמאָגט שױן אַ סטערעאָטיפּיש בילד פֿון אַ ייִדישן פּעדלער: „אױף יעדער שריט און טריט / באַגעגנט מען אַ פֿלײַסיקן איזראַעליט, פֿאַרקױפֿן זונברילן‟ (די ייִדישע איבערזעצונג פֿון רודאָלף גלאַנץ). אינעם 20סטן יאָהונדערט האָט מען געשילדערט קאָני־אײַלענד אין פֿאַרשידענע סטילן און מאַנערן: ראָמאַנטיש, רעאַליסטיש, סאַטיריש, איראָניש, סימבאָליסטיש, אַבסטראַקט. מען האָט דאָ געפֿונען סײַ ביליקע און צומאָל מיאוסע מאַסן־קולטור, סײַ דאָס אָרט פֿאַר פּראַװען גלות ביחידות, סײַ פֿרײד און סײַ אומעט, סײַ לעבן און סײַ דעם טױט.

אינעם אָנהײב פֿון זײַן בלי־תּקופֿה, פֿאַר די שׂרפֿות, װאָס האָבן צעשטערט אַ סך פֿון די אַטראַקציעס, האָט קאָני־אײַלענד אױסגעזען װי אַ נס צוליב טעכנאָלאָגישע חידושים און קינסטלערישע המצאות. װי אַ גאַנצקײט, האָט ער געמאַכט אַ גװאַלדיקן רושם אױף די קינסטלער אין די 1920ער און 1930ער יאָרן. אַפֿילו הײַנט זעט מען אין די אָפּגעהיטע שטיקלעך פֿון די אַמאָליקע מכשירים, װיפֿל מי און אײַנפֿאַלערישקייט האָט מען אַרײַנגעלײגט אין די קלענסטע דעטאַלן.