עדיטאָריאַל: איז כּדאַי אײַנצופֿירן קיטניות פּסח?

Editorial: Is the Kitniut Switch Worth It?

דרײַ באַליבטע אַשכּנזישע מאכלים לכּבֿוד פּסח: געפֿרישטע מצה, האָלעפּצעס מיט מצה־פֿילעכץ און קניידלעך מיט יויך
דרײַ באַליבטע אַשכּנזישע מאכלים לכּבֿוד פּסח: געפֿרישטע מצה, האָלעפּצעס מיט מצה־פֿילעכץ און קניידלעך מיט יויך

פֿון שׂרה־רחל שעכטער

Published April 17, 2016, issue of May 13, 2016.

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

דאָך רופֿט פּסח אַרויס בײַ אַ סך פֿון אונדז זייער וואַרעמע זכרונות, פֿאַרבונדן מיטן טראַדיציאָנעלן אַשכּנזישן מעניו. די מצה־מעל קניידלעך מיט יויך זענען אַזאַ באַליבטע פּאָטראַווע בײַם סדר, אַז אָפֿט מאָל האַלטן די געסט אין איין בעטן נאָך און נאָך, ביז זיי קענען שוין נישט עסן דאָס רעשט פֿון דער מאָלצײַט.

אמת, דער טראַדיציאָנעלער אַשכּנזישער מעניו איז טאַקע אַ באַגרענעצטער, אָבער ער איז פֿאָרט אָנגעפּיקעוועט מיט מאכלים געירשנט פֿון די באָבעס, אָדער זיך אָפּגעלערנט פֿון שכנים אָדער קאָכביכער, וואָס אַ סך פֿון אונדז אַסאָציִיִרן מיטן פֿרילינגדיקן יום־טובֿ: מצה באַשמירט מיט פּוטער; כרעמזלעך, אָדער מצה־מעל לאַטקעס; געפֿרישטע מצה (דער ייִדישער טערמין פֿאַר „מצה־ברײַ‟); געקאָכטע קאַרטאָפֿל מיט סמעטענע, און נאָך און נאָך. איך פּערזענלעך האָב זייער וואַרעמע זכרונות פֿון דער הייסער פּסחדיקער מאַנע־קאַשע, וואָס די מאַמע פֿלעג אָפּקאָכן אין דער פֿרי מיט פּוטער, צימערינג און צוקער. כ׳פֿלעג אַרײַנגיסן אַ ביסל קאַלטע מילעך, איז עס געווען אַ מחיה!

דאָס זעלבע מיט די פֿליישיקע פּאָטראַוועס… אַ גאַנץ יאָר קוק איך אַרויס אויף די פּסחדיקע האָלעפּצעס, וואָס מע פֿילט אָן מיט פֿלייש און ווייכע מצות אַנשטאָט רײַז, און מע באַדעקט עס מיט אַ זיס־און־זויערן פּאָמידאָרן־סאָוס. די גאַנצע משפּחה האָט הנאה פֿונעם פֿילעכץ אין דער האָן, געמאַכט פֿון שוועמלעך, ציבעלע, מצה־מעל און יויך.

ס׳איז, דאַכט זיך, נישט קיין צופֿאַל, וואָס אַ סך ייִדן, וועלכע היטן נישט כּשר אַ גאַנץ יאָר, זענען במשך פֿון דער פּסח־וואָך זייער אָפּגעהיט: זיי פֿאַרבײַטן זייער געוויינטלעך געשיר מיט אַ פּסחדיקן; זיי וואַשן און רײַבן אָפּ די גאַנצע קיך — דעם טאָמבאַנק, אָפּגאָס, אויוון און פּאָדלאָגע — ביז אַלץ פֿינקלט און גלאַנצט. קיין שום חמץ אָדער קיטניות טאָר מען אַ גאַנצע וואָך נישט אַרײַנברענגען אַהין.

במשך פֿון די יאָרן האָב איך טאַקע גערעדט מיט אַ צאָל באַקאַנטע — נישט קיין פֿרומע, אַזוי גערופֿענע „ראש־השנה און יום־כּיפּור ייִדן‟ — וואָס היטן אַזוי שטרענג כּשר לפּסח, אַז ווען מע גייט אַרײַן צו זיי אין קיך, און מע זעט אַלע פּראָדוקטן אויף די פּאָליצעס, קען מען מיינען, אַז דאָ וווינען עכטע פֿרומע ייִדן.

ווען איך פֿרעג זיי: „פֿאַר וואָס מאַכט איר פּסח די קיך אַזוי שטרענג כּשר, ווען אַ גאַנץ יאָר איז כּשרות בײַ אײַך נישט אַזאַ וויכטיקער ענין?‟ ענטפֿערן זיי מיר, פּראָסט־און־פּשוט: „אָט דאָס הייסט פּסח בײַ מיר. אַזוי האָט די באָבע געטאָן, און די מאַמע אויך. איך ווייס, אַז עס קלינגט אפֿשר היפּאָקריטיש, אָבער אַפֿילו אויב איך בין נישט פֿרום, מוז פּסח בײַ מיר בלײַבן פּסחדיק.‟