פּרשת ויקראָ, תּשע״ז

Weekly Torah Portion: Vayikro, 5777

Yehuda Blum

פֿון יואל מאַטוועיעוו

Published March 30, 2017, issue of March 29, 2017.

ווען אַ דרײַ־יאָריק ייִנגל הייבט אָן לערנען די תּורה, לייענט מען מיט אים, לויטן באַקאַנטן מינהג, די ערשטע פּסוקים פֿון דער הײַנטיקע פּרשה, וווּ עס גייט אַ רייד וועגן די קרבנות. דער אומגעוויינטלעך קליינער אות „אַלף‟ אינעם וואָרט „ויקראָ‟ איז מרמז, אַז לגבי דער אין־סופֿיקער חכמה פֿונעם אייבערשטן זענען מיר אַלע אַזוי ווי קליינע קינדער.

אַ ריי קלאַסישע מפֿרשים דערקלערן דעם קליינעם „אַלף‟ אויף אַ פֿאַרקערטן אופֿן. דער אומגעוויינטלעכער אות ווײַזט, אַז משה רבינו האָט דערגרייכט גאָר אַ הויכע השׂגה פֿון רוחניות; זײַן נשמה איז צעשווענקט געוואָרן אינעם געטלעכן ליכט און פֿאַרלוירן זײַן אינדיווידועלן „איך‟. לכתּחילה האָט משה געוואָלט אָנשרײַבן „ויקר‟ אָן אַן אַלף, מיינענדיק, אַז דער באַשעפֿער האָט זיך אים אַנטפּלעקט בלויז על־פּיּ־צופֿאַל, בדרך־מקרה, און נישט צוליב זײַנע אייגענע מעלות. דער רבונו־של־עולם האָט אים אָבער געהייסן נישט פֿאַרקלענערן זײַן מענטשלעכע ראָלע אין דער נבֿואה און אַרײַנצושרײַבן דעם „אַלף‟.

אַזוי צי אַזוי, באַקומט זיך, אַז דער קליינער אות סימבאָליזירט צוויי פֿאַרקערטע ענינים: די פּלוצעמדיקע אַנטפּלעקונג פֿונעם געטלעכן ליכט, וואָס קאָן אויסזען אומגעריכט און צופֿעליק און דעם געטלעכן רוף, מיט וועלכן דער אייבערשטער ווענדט זיך פּערזענלעך צו יעדן מענטש. הגם אין אונדזער סדרה גייט אַ רייד וועגן משה רבינו, איז דער דאָזיקער ענין אַקטועל פֿאַר יעדן מענטש; דערפֿאַר הייבן די חדר־ייִנגלעך אָן לערנען די תּורה דווקא פֿון דער הײַנטיקער פּרשה. אַדרבה, ווי באַלד מיר זענען אַלע קליין און נישטיק לגבי דעם געטלעכן אין־סוף, קאָן די השׂגה פֿון אַ קליין קינד זײַן אַפֿילו העכער, ווי בײַ אַ דערוואַקסענעם תּלמיד־חכם. די חז״ל זאָגן, אַז ווען אַ קינד חזרט איבער אַ צופֿעליקן פּסוק, שטעקט דערין אַ נבֿיאישער כּוח. דווקא צוליב דעם, וואָס דער יונגער שׂכל איז נישט „אָנגעלאָדן‟ מיטן באַוווּסטזיניקן שׂכלדיקן „באַגאַזש‟, קאָן ער גובֿר זײַן די גרענעצן פֿונעם דערוואַקסענעם שׂכל און צוקומען אויף אַ דירעקטן אופֿן צום סאַמע תּוכן, צום קליינעם „אַלף‟ פֿון משה רבינו אַליין.

אינעם צווייטן פּסוק פֿון אונדזער סדרה, וואָס די קליינע קינדער לייענען, ווען זיי הייבן אָן לערנען די תּורה אין חדר, שטייט געשריבן: „אָדם כּי־יקריבֿ מכּם קרבן לה׳‟ — ווען אַ מענטש פֿון אײַך וועט ברענגען אַ קרבן פֿאַרן אייבערשטן. על־פּי חסידות, מיינט דאָס וואָרט „מכּם‟ — „פֿון אײַך‟ — אַז דער מענטש אַליין דאַרף זיך מקריבֿ זײַן, כּדי זיך צו דערנענטערן צום רבונו־של־עולם. די פֿיזישע קרבנות, וואָס מע פֿלעגט ברענגען אינעם בית־המיקדש, זענען בלויז דער אויסערלעכער טייל פֿונעם אינערלעכן קרבן, פֿון דער פּערזענלעכע עבֿודה פֿונעם שטרעבן צוקומען במסירות־נפֿש צום באַשעפֿער.

צוליב וואָס הייבן די קינדער אָן לערנען די תּורה פֿון אונדזער פּרשה? לויטן פּשוטן אָפּטײַטש, בלײַבן די מיצוות פֿון קרבנות אַקטועל הײַנט צו טאָג, הגם מיר האָבן נישט קיין מעגלעכקייט זיי מקיים צו זײַן בגשמיות. ווען משיח וועט קומען, וועט פֿונעם הימל אַראָפּקומען דער נײַער בית־המיקדש, וווּ מע וועט פֿון ס׳נײַ אויספֿירן אַלע מיצוות, וואָס שטייען געשריבן אין דער הײַנטיקער סדרה. פֿאַר אַ קינד איז באַזונדערס וויכטיק צו לערנען אַזעלכע „משיחישע‟ פּסוקים.

אין דער אמתן, האַלטן ווײַט נישט אַלע גרויסע רבנים און מקובלים, אַז די קרבנות וועלן באַנײַט ווערן אויף אַ בוכשטעבלעכן אופֿן אין משיחס צײַטן. הרב אַבֿרהם־יצחק קוק האָט בפֿירוש נישט געהאַלטן אַזוי, אָבער ער איז נישט געווען דער ערשטער. אין אַ באַקאַנטן מדרש שטייט געשריבן, אַז אין דער צוקונפֿט וועלן אַלע קרבנות בטל ווערן, אַחוץ דעם קרבן־תּודה, וואָס פֿאָדערט נישט קיין בהמות אָדער עופֿות. צווישן די ספֿרי־חסידות ווערט די דאָזיקע טעמע באַזונדערס פּרטימדיק באַשריבן אינעם ספֿר „אור יצחק‟ פֿון רבי יצחק ראַדווילער, דער זון פֿונעם באַרימטן זלאָטשעווער מגיד. לויט אַ באַקאַנטער דעה, וועט די פֿיזישע הלכה אין איר הײַנטיקער פֿאָרעם בטל ווערן אין משיחס צײַטן. אויב אַזוי, באַטאָנט דער חסידישער צדיק, וועט די פּרשת־הקרבנות גופֿא ווערן אַ קרבן און די נשמה פֿון יעדן מתפּלל וועט ווערן אַ פּערזענלעכער בית־המיקדש. פֿאַרן חטא פֿונעם גאָלדענעם קאַלב האָבן ייִדן זיך נישט גענייטיקט אינעם משכּן; אין דער משיחישער תּקופֿה וועט מען אויך לאַוו־דווקא מוזן אויפֿשטעלן אַ נײַעם גשמיותדיקן בית־המיקדש.