„זומער אין מאַריִענבאַד‟ — אַ פֿאָרשטעלונג אין תּל־אָבֿיבֿ

"Summer in Marienbad" – A Comedy in Tel Aviv

רדי רובינשטיין

פֿון לייבל רויטמאַן

Published May 21, 2017, issue of May 26, 2017.

דער, וואָס איז אַ ביסל באַקאַנט מיטן ישׂראלדיקן טאָג־טעגלעכן יש, ווייסט וועגן דעם באַזונדערן פֿאַרווײַליקן רוחניות, וואָס פֿילט אָן די אַטמאָספֿער פֿון די תּל־אָבֿיבֿער גאַסן דאָנערשטיק אין אָוונט.

פֿאַר אַ סך אַנשטאַלטן איז עס דער לעצטער טאָג פֿון דער אַרבעטוואָך, בעיקר פֿאַר אוניווערסיטעטן, קאָלעדזשן און מלוכישע אינסטאַנצן, און אויב געוויסע אונטערנעמונגען אַרבעטן יאָ פֿרײַטיק — איז עס אַ קורצער טאָג, וואָס מאַכט ווייניקער קאַליע דאָס יום־טובֿדיקע געפֿיל פֿונעם לעצטן אָוונט ערבֿ שבת. און וואָס קען זײַן בעסער ווי צו גיין אין אַ וווּנדערלעכן פֿרילינג־אָוונט אין טעאַטער, און על אחת כּמה וכמה אויב דער טעאַטער איז „תּיאטרון גשר‟ — דער ליבלינג פֿון דעם תּל־אָבֿיבֿער עולם שוין אין משך פֿון 26 יאָר.

די טעג שטעלט מען דאָרט פֿאָר אַ פּיעסע לויט שלום־עליכמס ראָמאַן אין בריוו, „מאַריענבאַד‟. בעסער קען שוין ניט זײַן. ווען איך בין אַרײַן אין טעאַטער־זאַל און גענומען מײַן פּלאַץ האָב איך באַלד אָנגעטראַסקעט אַ דיפּעשע צו מײַן פֿרײַנד אין מאָסקווע:

„איך געפֿין זיך אין תּל־אָבֿיבֿ, אין דער ערשטער העברעיִשער שטאָט, זיץ אין טעאַטער, וואָס איז געגרינדעט פֿון נײַע עולים פֿון רוסלאַנד און זע אַ פּיעסע לויטן גרויסן ייִדישן שרײַבער. סוררעאַליזם און שוין.

אַפּראָפּאָ „רוסישן‟ טעאַטער: „תּיאטרון גשר‟ (גשר מיינט אַ בריק — אַ קולטורעלע בריק צווישן קלאַסישן רוסישן און מאָדערנעם ישׂראלדיקן טעאַטער) איז געגרינדעט געוואָרן אין יאָר 1991 ווען דער רוסישער רעזשיסאָר און פּעדאַגאָג יעווגעני אַריה האָט עולה געווען מיט אַ גרופּע פֿון זײַנע געטרײַע תּלמידים און מיטדענקער, מיט אַ כּוונה צו שאַפֿן אַן אייגנאַרטיקן, אינגאַנצן נײַעם טעאַטער און האָט מצליח געווען.

זייערס אַ פֿאַרמיטלער און וועגווײַזער איז געווען פּראָפֿעסאָר אַריה הראל (1911־ 1998), אַ ישׂראלדיקער דיפּלאָמאַט און באַרימטער ענדאָקרינאָלאָג. אין יאָר 1959 איז אַריה הראל געווען באַשטימט אַלץ אַמבאַסאַדאָר פֿון מדינת־ישׂראל אין ראַטן־פֿאַרבאַנד. זײַענדיק אין רוסלאַנד האָט ער זיך באַזונדערס אָפּגעגעבן מיטן אַנטוויקלען קולטורעלע באַציִונגען צווישן ביידע מדינות. אַחוץ דעם האָט פּראָפֿעסאָר הראל, אַ געבוירענער אין קיִעוו, געהאַט אַ באַזונדערן סענטימענט צו דער ייִדישער שפּראַך און דער ייִדישער קולטור, און געשפּילט אַ וויכטיקע ראָלע אינעם גורל פֿון נחמה ליפֿשיץ ז״ל (1927־2017), די וועלטפּרימע פֿונעם ייִדישן פֿאָלקסליד. יאָרן לאַנג איז ער געווען אַ מיטגליד פֿון דער פֿאַרוואַלטונג פֿון שלום־עליכם־הויז אין תּל־אָבֿיבֿ, דעם צענטער פֿון דער ייִדישער קולטור און ליטעראַטור.

רדי רובינשטיין

די ערשטע פֿאָרשטעלונג פֿונעם נײַעם טעאַטער איז געווען Rosencrantz and Guildenstern Are Dead פֿונעם באַרימטן ענגלישן דראַמאַטורג Tom Stoppard. דער נײַער טעאַטער האָט דעמאָלט אַרויסגערופֿן אַ גאַנץ נעגאַטיווע רעאַקציע פֿונעם ישׂראלדיקן עסטאַבלישמענט, וואָס האָט מורא געהאַט פֿאַר דער שאַרפֿער קאָנקורענץ און האָט באַשולדיקט „גשר‟ אין סעפּאַראַטיזם און אין שטערן דעם געדאַנק פֿון אַ קולטורעלן שמעלצטאָפּ.