פֿאַר וואָס דאַווענען אין דער מאָסקווער כאָרשיל אַזוי פֿיל גרים?

Why Does This Moscow Shul Attract So Many Converts?

שמעון און מרים מאַקורין מיט זייער ייִנגעלע, ישׂראל־מאיר
Courtesy: The Moscow Jewish religious community
שמעון און מרים מאַקורין מיט זייער ייִנגעלע, ישׂראל־מאיר

פֿון אלכּסנדרה פּאָליאַן

Published August 18, 2017, issue of August 25, 2017.

(די 3 טע זײַט פֿון 4)

צווייטנס, אַ פּאַראַדאָקס — אָבער די כאָר־שיל איז דאָ דווקא אַ חסרון. איר געבײַדע געפֿינט זיך אין סאַמע צענטער מאָסקווע, ניט אַזוי ווײַט פֿון קרעמל. זייער אַ קליינער טייל פֿונעם עולם קען זיך דערלויבן צו דינגען אָדער קויפֿן אַ דירה אין יענער געגנט — און דאָס הייסט, אַז עס איז ניטאָ קיין שאַנס צו שאַפֿן אַ „ייִדישע געגנט‟ דאָרט. די לאַגע פֿון דער גרויסער חב״ד־שיל איז אין דעם אַספּעקט אַ סך בעסער: מאַרייׅנאַ ראָשטשאַ איז ניט קיין פּרעסטיזשפֿולע געגנט, ס׳איז גענוג ווײַט פֿונעם צענטער, אַז דער פּרײַז פֿון די דירות איז אָן אַ שיעור ווייניקער.

צוליב דעם און אפֿשר אויך צוליב אַנדערע סיבות — האָט די ליטוואַקישע קאָנפֿעדעראַציע ניט מצליח געווען צו שאַפֿן קיין אינפֿראַסטרוקטור פֿון ייִדיש לעבן אין מאָסקווע. צו דער קהילה געהערט נאָר איין שול, וואָס איז בפֿירוש אַ חדר — מע לערנט דאָרט די וועלטלעכע לימודים אויף זייער אַ נידעריקן ניוואָ, און דערפֿאַר שיקן אַפֿילו די ליטוואַקישע רבנים זייערע קינדער אין די שולן פֿון חב״ד. אויב אין מאַרייׅנאַ ראָשטשאַ געפֿינען זיך דרײַ גרויסע קראָמען, וואָס פֿאַרקויפֿן כּשר עסן און ווײַן — איז אין דער גרויסער כאָרשיל דאָ בלויז אַ קליינטשיק געוועלבל אונטער די טרעפּ פֿון בנין.

איר איינציקע הצלחה איז איר קינדער־גאָרטן: ער אַרבעט און ציט צו ניט נאָר קינדער פֿון די מענטשן וואָס באַלאַנגען צו דער ייִדישער קהילה אָבער אויך אַנדערע.

וואָס איז טאַקע מאָדנע — אין דער שיל זענען ניטאָ קיין פּראָגראַמען פֿון גמילות־חסדים, אַחוץ שבת אין דער פֿרי נאָכן דאַווענען ווען מע סערווירט אַ מאָלצײַט פֿרײַ פֿון אָפּצאָל פֿאַר די עלטערע לײַט. דאָס גאַנצע געלט, וואָס ווערט אָנגעזאַמלט אין צדקה־פּושקעס, גייען אויפֿן אויפֿהאַלן דעם בנין און אויסצאָלן די לוין די מיטאַרבעטער.

דריטנס זענען אין אין כּלערליי געגנטן איבער מאָסקווע דאָ צענדליקער מנינים, מע זאָל שבת קענען גיין אַהין צו פֿוס, און אַלע, אַחוץ איינעם, געהערן דעם חב״ד. די ליטוואַקישע קאָנפֿעדעראַציע האָט געעפֿנט בלויז 3 מנינים, אַלע אין צענטער, ניט ווײַט פֿון דער שיל.

ר׳ יהושע ראָזענצווײַג, דער רבֿ פֿון דער קהילה אין טווער (200 ק״ם פֿון מאָסקווע), האָט מיר דערציילט, אַז ס׳איז אים געוואָרן כּמעט אוממעגלעך צו אַרבעטן מיט דער ליטוואַקישער קאָנפֿעדעראַיע, בפֿרט מיט איר פֿאָרזיצער, ר׳ שמעון לוין, און דעם הויפּט־רבֿ פֿון מאָסקווע, ר׳ פּנחס גאָלדשמידט: עס זענען געווען אַ סך פֿאָדערונגען, בתוכם פֿינאַנציעלע, — און כּמעט בכלל ניט קיין שטיצע. איז ער איבערגעגאַנגען צו דער חב״ד־פֿעדעראַציע.

אַזוי איז געשען בײַ אַ צאָל אַנדערע קהילות, ווי אויך בײַ סתּם ייִדן, וואָס פֿלעגן קומען אין דער גרויסער כאָרשיל. די אַטמאָספֿער אין דער ליטוואַקישער שיל איז ניט די בעסטע — און דער עולם ווערט ניט באַטראַכט פֿאַר חשובֿ. אַ סך ייִדן, וואָס האָבן באַזוכט די שיל צוזאַמען מיט מיר, האָבן מיר דערציילט, אַז זיי פֿילן זיך שטאַרק באַליידיקט פֿון אַזאַ באַציִׅונג — און געפֿינען אַ בעסערע אַטמאָספֿער בײַ די חב״ד־מנינים.

אַחוץ דעם, איז מיט אַ יאָר צוריק געוואָרן נאָך שווערער פֿאַר די ייִדן צו קומען אין שיל שבת: אין דער דירה וווּ עס האָבן פֿריִׅער געקענט איבערנעכטיקן מיידלעך, פֿרויען און יונגע משפּחות, איז געבליבן נאָר איין אַזאַ שבת־אינטערנאַט — פֿאַר מענער.