ייִדישע סודות וועגן „סאַנטאַ־קלאַוס‟

Jewish Secrets About Santa


פֿון לענאָר סקענאַזי (Forward)

Published December 20, 2013, issue of January 17, 2014.

בײַ די אַמעריקאַנער קינדער הייסט „סאַנטאַ־קלאַוס‟ שׂימחות און מתּנות — סײַדן, ווען עס גייט אַ רייד וועגן ייִדישע קינדער. מישעל סוקאָניק, אַ יונגע שרײַבערין, וואָס וווינט אין ברוקלין, האָט לעצטנס דערציילט וועגן אַן איבערלעבונג ווען זי, אַ ייִדישע פֿרוי, איז קינדווײַז געגאַנגען אין אַ קריסטלעכן קינדערגאָרטן:

„אונדזערע לערער פֿלעגן אונדז דערציילן מעשׂיות וועגן ׳סאַנטאַ־קלאַוס׳, ווי אַזוי ער גיט מתּנות פֿאַר קינדער איבער דער גאָרער וועלט. איך האָב זיך געפֿילט באַליידיקט צוליב דעם, וואָס ער איז קיינמאָל נישט געקומען אין מײַן שטוב.‟ זײַענדיק אַ קליין מיידל, האָט זי דעמאָלט באַשלאָסן, אַז „סאַנטאַ‟ האָט פֿײַנט די ייִדן.

איינמאָל, ווען די לערער האָבן איר געזאָגט, אַז „סאַנטאַ־קלאַוס‟ וועט קומען אינעם קינדערגאָרטן, האָט סוקאָניק זיך איבערגעשראָקן און געזאָגט איר מאַמען, אַז זי וויל נישט גיין אַהין. די מאַמע האָט איר אויסגעזאָגט דעם גרויסן סוד, אַז „סאַנטאַ־קלאַוס‟ איז בלויז אַ סימבאָל, און דערצו נישט קיין ייִדישע זאַך.

קאַרלי סקאַדוטאָ, אַ ייִדישע פֿרוי פֿון שיקאַגע, וואָס האָט מיידלווײַז געהייסן קאַופֿמאַן, האָט דערציילט, אַז זי האָט זיך געלערנט אין אַ שול, וווּ עס זענען געווען בלויז צוויי־דרײַ ייִדישע קינדער פֿון איר עלטער. זי האָט זיך געפֿילט צעמישט און פֿאַרטרויערט, ווײַל די אַנדערע קינדער האָבן דערציילט מעשׂיות וועגן „סאַנטאַ־קלאַוס‟, אָבער זי האָט אים קיינמאָל נישט געזען. די עלטערן האָבן באַשלאָסן צו אַנטפּלעקן איר דעם אמת. ווען זי האָט אויסגעזאָגט איר נישט־ייִדישן חבֿר טאָם דעם סוד, אַז „סאַנטאַ‟, איז, אין דער אמתן, אַן אויסגעטראַכטע מעשׂה, האָט דאָס קריסטלעכע ייִנגל זיך צעוויינט. ווען קאַרלי איז אַהייםמגעקומען פֿון דער שול, האָט די מאַמע שוין געוווּסט וועגן דעם געשעעניש און געפֿאָדערט, אַז איר טאָכטער זאָל בעטן מחילה בײַם נישט־ייִדישן ייִנגל. מיט יאָרן שפּעטער, האָט קאַרלי פֿאַרשטאַנען איר מאַמעס לאָגיק. טאָם איז געווען דאָס עלטסטע קינד אין דער משפּחה. אויב ער וואָלט איבערדערציילט דעם סוד וועגן „סאַנטאַ־קלאַוס‟ זײַנע ברידער און שוועסטער, וואָלט עס אַ תּל געמאַכט פֿון זייער יום־טובֿ.

נעמי זעוועלאָף, די שרײַבערין און רעדאַקטאָרין פֿונעם Forward, האָט דערציילט אַן ענלעכע מעשׂה. איר לערערין אינעם קינדערגאָרטן האָט געפֿאָדערט קיינעם נישט אויסצוזאָגן, אַז ס׳איז נישטאָ קיין אמתער „סאַנטאַ קלאַוס‟. זי איז דעמאָלט געווען 5 יאָר אַלט, און זיך געפֿילט ווי דאָס איינציקע „נאָרמאַלע‟ קינד אינעם קלאַס.

נישט אַלעמאָל זענען אָבער די ייִדישע באַגעגענישן מיט „סאַנטאַ־קלאַוס‟ אַזוי אומבאַקוועם. איין „סאַנטאַ‟ האָט אויסגעזאָגט אַ ייִדיש מיידל דעם סוד, אַז ער איז אויך אַ ייִד. אַן אַנדער „סאַנטאַ‟ האָט דערציילט אַ ייִדיש קינד, אַז ער האָט געפּראַוועט חנוכּה מיט דער „חנוכּה־פֿייע‟ און האָט איבערגעגעבן, אַז זי וווינט אין מיאַמי.