ניו־יאָרקער סצענעס

New York Scenes

Getty Images

פֿון מרים שמולעוויטש־האָפֿמאַן

Published January 09, 2014, issue of January 31, 2014.

ס’איז געווען אַ רעגנדיקער טאָג, די הימלען אָנגעכמורעט, דער ווינט צעבאַלעוועט ווילד, און דער אויטאָבוס „בראָנקס נומ‘ 2‟ אַנטקעגן איבערן לינקאָלן־צענטער אויף דער 46סטער גאַס און בראָדוויי, פֿליט דורך ווי אַ וויכער. טראַכט איך זיך, אפֿשר איז ער געווען פֿול, נישט גענוג אָרט פֿאַר נײַע פּאַסאַזשירן, אפֿשר האָט דער שאָפֿער נישט באַמערקט דעם קליינעם עולם, וואָס האָט אויסגעקוקט די אויגן אײַנצושטײַגן; אפֿשר אַהין און אפֿשר אַהער, דער רעגן פּליוכעט און דער ווינט פֿײַפֿט און איך וואַרט. וואָס טוט מען?

אפֿשר כאַפּן אַ טעקסי אַהיים, אַ כּפּרה די פּאָר גראָשן, נאָך אַלעמען, מ’קען דאָך דאָ כאַפּן די כאַלאַטשקע. אָבער גיי געפֿין אַ טעקסי אין מאַנהעטן אַרום פֿינף אַזייגער אין אָוונט, ווען די ווינטערדיקע זון גענעצט בײַם געזעגענען זיך, און גייט כאַפּן אַ דרימל ערגעץ אונטער די הרי־חושך. די וואַרטנדיקע פּאַסאַזשירן בונטעווען זיך. איך כאַפּ דעם טעלעפֿאָן און קלינג 311 אויסצוגעפֿינען וואָס דאָ קומט פֿאָר. די ווײַבערישע שטימע וויל דווקא וויסן דעם נומער פֿון מײַנע צוויי אויטאָבוסן, וואָס האָבן געמאַכט דעם ויברח אין מיטן אַ שלאַקס־רעגן. „גיי ווייס‟, זאָג איך איר, „זיי זײַנען אַדורכגעפֿלויגן ווי נישט זיי מיינט מען, און גיי שרײַ חי־וקים.‟

דערווײַל קומט מיר אַנטקעגן אַ פּאָליציאַנט, אָנגעזאָטלט ווי אַן אַסטראָנאָט פֿאַרן אָפּפֿליִען צום פּלאַנעט „וואָלקן‟, פֿון וואַנען מיסטער ספּאַק האָט זיך באַוויזן אויף דער פּלאַנעטאַרער שיף „ענטערפֿרײַס‟ פֿון „סטאַר־טרעק‟. נישט גענוג וואָס דער פּאָליציאַנט האָט געטראָגן אַ פּלאַסטישן באַשלאָק (hood), איז ער געווען אויסגעשטאַט אין אַ רעגן־מאַנטל, הענטשקעס און לעדערנע שטיוולוינעס. ווי זשע האָב איך דערקענט, אַז ער איז אַ קנעפּל, אַ פּאָליציאַנט, הייסט עס, פּראָסט און פּשוט? ער האָט געטראָגן אין האַנט אַ בעלקע און פֿון צײַט צו צײַט זי געדרייט, ווי אַ צירקוסניק.

נישט פֿאַרלירנדיק קיין צײַט, בין אים צו צו אים און גענומען זיך סקאַרזשען (באַקלאָגן):

„צוויי אויטאָבוסן זײַנען שוין פֿאַרבײַ אונדזער סטאַנציע און זיך נישט אָפּגעשטעלט.‟

קוקט ער מיך אָן פֿון אונטערן באַשלאָק און מאַכט:

„ליידי! זעסטו דען נישט די מאַשינעריע, און וואָס עס טוט זיך דאָ? מ’צענעמט דאָ דעם גאַנצן טראָטואַר מיטן דורכפֿאָר־ברעג פֿון דער גאַס, מ’בויערט און מ’עקבערט מ’וויל דאָ צוקומען צו די גיגאַנטישע רערן־קאַנאַליזאַציע, דעריבער האָט מען באַפֿוילן די אויטאָבוסן זיך נישט אָפּשטעלן.‟

„פֿאַרוואָס זשע האָט מען עס נישט צו וויסן געטאָן דעם עולם?‟ — האָב איך געוואָלט וויסן.

„ווײַל די שטאָט איז פֿאַרנומען מיט בילכערע זאַכן.‟ — האָט ער אויסגעבורטשעט.

אָפּגעזאָגט דאָס זײַניקע, לאָז איך אים נישט אַרויסדרייען זיך אַזוי גרינג:

„מיסטער!‟ — זאָג איך אים, — „טו מיר אַ טובֿה, און שטעל אָפּ אַן אויטאָבוס און פֿרעג, וווּ איך קען צוקומען צו מײַן עקספּרעס־באַס?‟

דער פּאָליציאַנט איז אַ דזשענטלמען, שטעלט אָפּ אַ לאָקאַלן אויטאָבוס און שיקט מײַן פֿראַגע אין יענעמס ריכטונג. דער שאָפֿער לאָזט אים וויסן, אויב איך וויל דעם עקספּרעס־אויטאָבוס וואָס פֿאָרט קיין ריווערדייל, קען מען אים כאַפּן אויף דער 72סטער גאַס און אַמסטערדאַם עוועניו. דערווײַל ראַט ער מיך צו נעמען דעם לאָקאַלן באַס, ווײַל ער שטעלט זיך אָפּ אויף יענער סטאַנציע. איך שטײַג אײַן, די ווישערס פֿון דעם אויטאָבוס אַרבעטן איבער־שעהן, דער גאָס־רעגן אין דרויסן צעכליאַפּעט זיך אויף וואָס די וועלט שטייט. נאָך אַ פּאָר גאַסן שטײַג איך אויס און דערזע באַלד מײַן „בראָנקס־עקספּרעס נומ’ 2‟ גלײַך אונטער אים.

אויסגעווייקט ווי אַ מאַרינירטער־הערינג, שטײַג איך אײַן און ווי נאָר אַ יונגער מענטש דערזעט מיך, אַזוי שטעלט ער זיך אויף און גיט מיר זײַן געזעס, איך וווּנדער זיך, שוין זשע האָב איך זיך אויף אַזוי פֿיל געעלטערט? איך דעכע אָפּ לײַכטער און הייב זיך אָן צו זאָרגן ווי אַהיים צו קומען, נאָכן אויסשטײַגן דעם ריווערדייל־באַס, וואַרטן נאָך אויף מיר צוויי לאַנגע גאַסן צווישן צוויי שטאָטישע פּאַרקן, אָבער דערווײַל מאַך איך זיך באַקוועם.

אַנטקעגן מיר איז געזעסן אַן אַפֿראָ־אַמעריקאַנער עלטערע פֿרוי, מיט פּעק און זעק אויף אירע קני. זי נעמט אַרויס פֿון איינעם פֿון אירע קיישעלעך אַ זעקעלע מיט „ווײַז פּאַטייטאָ־טשיפּס‟, יענע וואָס איך האָב שוין אויפֿגעהערט צו עסן אַ שאָק מיט יאָרן. דער טעם איז מיר נאָך געלעגן אין מויל. זי רײַסט אויף דאָס זעקעלע און דער ריח אַטאַקירט מײַנע נאָזלעכער. זי נעמט אַרויס דאָס ערשטע רעפֿטעלע פֿון די געזאַלצענע, געפּרעגלטע קאַרטאָפֿל־טשיפּס, עפֿנט דאָס מויל, שטעקט אַרויס איר נאַסע צונג, לייגט פּאַוואָלינקע אַרויף דאָס קאַרטאָפֿעלע אויף איר צונג, שלײַכט עס אַרײַן אין מויל, און זי הייבט אָן צו כראָמטשן און גריזשען אויף אַ קול. מײַן מויל פֿילט זיך אָן מיט סלינע.

די פֿרוי ליידיקט אויס איין זעקעלע און נעמט זיך צו אַ צווייטס. איך נעם נישט אַראָפּ פֿון איר די אויגן, ווי איך וואָלט געווען אונטער אַ טראַנס פֿון „פּאַטייטאָ־טשיפּס‟, און קען זיך נישט באַפֿרײַען. נאָך אַלעמען, דער אויטאָבוס איז געווען געפּאַקט, אָבער מיך האָט קיינער נישט אינטערעסירט, אַחוץ די דאַמע מיט דער פֿאָרנדיקער־צונג, ווי אַ טיר פֿון אַ גאַראַזש, אָפֿן־פֿאַרמאַכט, אָפֿן-פֿאַרמאַכט — און דער ריח טראָגט זיך גלײַך צו מיר, און מײַנע טעם־צעלעכלעך אין מויל דערפֿרייען זיך ווי בײַ שלש־סעודות. וואָס בין איך משוגע? טראַכט איך זיך, האָסט שוין געזען אַזעלכעס, אַ פֿרוי עסט זעקעלעך מיט די טשיפּקעלעך, און איך פּענכע אויפֿן פּיסק, ווי אַ הונגעריק הינטל אויף צוויי פֿיסלעך.

מיר שטעלן זיך אָפּ בײַ אַ סטאַנציע, די פֿרוי האָט זיך שוין אײַנגעפּאַקט די מאָנאַטקעס, ערגעץ פֿאַרשטעקט די ליידיקע זעקעלעך מיט די טשיפּס, און דאָ דאַרף זי אויסשטײַגן. זי פּרובירט זיך אויפֿשטעלן, אָבער ס’גייט נישט, דער אויטאָבוס שטייט און וואַרט אויף איר. זי מוטשעט זיך אויפֿצושטיין. גוטע מענטשן פּרובירן איר העלפֿן, קוים מיט צרות איז זי געבליבן שטיין אויף ביידע פֿיס. איצט האָט זי געמוזט מאַכן טריט פֿאָרויס — וואָס מיר, ווער מיר — ס’גייט נישט. זי קרעכצט און אָכצט בײַם שטעלן אַ פֿוס. מענטשן העלפֿן איר. קוים מיט צרות כאַפּט זי זיך אָן אין די אײַזערנע שטאַנגען אינעווייניק פֿון אויטאָבוס און פּאַמעלעך, פּאַוואָליע איז זי דערקראָכן צו די טרעפּלעך. דער שאָפֿער האָט פּרובירט אַראָפּלאָזן די טרעפּ ביזן טראָטואַר און מיט גרויס מי איז די פֿרוי אַראָפּ, די טיר האָט זיך געשלאָסן, און מיר זײַנען אַוועק ווײַטער.

דאָס מאָל האָב איך צו זיך געלאַכט: “זעסט מירל! אַז מ’פּאַסמאַקעוועט זיך אַזוי פֿון זעקעלעך „פּאָטייטאָ־טשיפּס‟, קען מען נישט שטעלן קיין פֿוס — דאָס פֿעטס, דאָס זאַלץ, די כעמיקאַלן וואָס מאַכן עס אַזוי געשמאַק און, צום סוף, טוען זיי זיך נוקם זײַן.‟

איך האָב אַראָפּגעשלונגען די לעצטע סלינע אין מויל און אַ צופֿרידענע געוואַרט אויף מײַן ריי אויסצושטײַגן. נאָך אַלעמען, בײַגעוווינט אַ גוטע לעקציע, כאָטש ווער געדענקט נישט יענע יונגע יאָרן, ווען מ’האָט זיך געקענט פֿאַרגינען דאָס טעלערל פֿון הימל, אָנגעפּאַקט מיט „פּאָטייטאָ־טשיפּס.‟

אַראָפּ פֿון אויטאָבוס, שטעל איך פֿיס. זיי ווערן נאַס. איך ווער אויסגעווייקט פֿונעם רעגן. איצט דאַרף איך אַדורכמאַכן אַ מאַרשרוט פֿון אַ טונעל, צוויי פּאַרקן פֿון ביידע זײַטן גאַס. קיין אחד אין גאַס. ס’איז פֿינצטער. נישטאָ קיין ברירה, דער עיקר, איך בין אַליין אין גאַס. באַנדיטן פֿאַלן נישט אָן אין רעגנדיקע טעג, טראַכט איך זיך, זיי כאָליען ערגעץ אין דער היים, האָבן הנאה פֿון לעבן. דער לענגסטער וועג איז אין דער פֿינצטער, אין אַ גאָס־רעגן איינינקע אַליין. אָבער אַלץ האָט אַ סוף. און מײַן אַוואַנטורע אויך. איך קום אַהיים אַן אויסגעווייקטע ווי אַ קאַץ און הער אַן אָנזאָג:

„מאַם! איך בין געבליבן שטעקן מיטן אויטאָ אין מאַנהעטן, אָן אַ שירעם און אָן אַ רעגן־מאַנטל. קום ראַטעווען.‟