ידיעות פֿון בוענאָס־אײַרעס

News From Buenos Aires

ד״ר גבֿריאל ראַבינאָװיטש
ד״ר גבֿריאל ראַבינאָװיטש

פֿון אַבֿרהם ליכטענבוים

Published February 20, 2014, issue of March 14, 2014.

אַנטי־ישׂראל־בויקאָט אין ספּאָרט

דער אַנטיסעמיטיזם בושעװעט אין די ספּאָרט־אָרגאַניזאַציעס. די פּאַלעסטינער פֿוסבאָל־פֿעדעראַציע װיל אָננעמען אויפֿן קומענדיקן קאָנגרעס אין בראַזיל אַ באַשלוס אַרויסטרײַבן ישׂראל פֿון דער אינטערנאַציאָנאַלער פֿוסבאָל־פֿעדעראַציע, און איר מער ניט דערלויבן זיך צו באַטייליקן אויף אינטערנאַציאָנאַלע פֿאַרמעסטן. אַראַבישע לענדער און אַפֿריקאַנער פֿעדעראַציעס שטיצן דעם פֿאָרשלאָג, און די טשילער מאַנשאַפֿט „פּאַלעסטינאָ‟ אַרבעט מעשׂים דערויף. אויך אין סאָטשי, בעת דער װינטער־אָלימפּיאַדע, האָט דער עולם שאַרף רעאַגירט קעגן דעם ייִדישן שופֿט, װאָס האָט אַנולירט אַ גאָל פֿון דער רוסישער פֿעדעראַציע בעת אַ האָקיי־פֿאַרמעסט, און געזונגען: „מיר װעלן פֿון דיר מאַכן זייף‟. אין בוענאָס-אײַרעס האָבן די לאָקאַלע פֿעדעראַציעס שאַרף רעאַגירט.

מאָריסקן פֿאָדערן גלײַכע רעכט מיט די ספֿרדים

אין אַרגענטינע װוינען אַ 50 משפּחות, װאָס שטאַמען פֿון די „מאָריסקן‟ — אַראַבער, װאָס זײַנען געצװוּנגען געװאָרן אין שפּאַניע אַריבערצוגיין צום קאַטוילישן גלויבן אין די צײַטן פֿון דער אינקװיזיציע. דאָך, האָט מען זיי פֿאַרטריבן אין 1502. אין מאַראָקאָ װוינען נאָך אַ 600 משפּחות מאָריסקן. נאָך דעם װי דער שפּאַנישער פּאַרלאַמענט האָט דערמעגלעכט די ספֿרדים צו באַקומען צוריק די שפּאַנישע בירגערשאַפֿט, װאָס די ייִדן האָבן פֿאַרלוירן אין 1492, האָבן זיי צוגעשטעלט בקשות און געפֿאָדערט די זעלביקע רעכט װי פֿאַר די ספֿרדישע ייִדן. דערװײַל האָט זיך שפּאַניע ניט אַרויסגעזאָגט װעגן דעם ענין.

פּויפּסט פֿראַנציס לאָזט זיך באַזוכן מיטעלן מיזרח

די אַרגענטינער דעלעגאַציע, װאָס װעט באַגלייטן דעם פּויפּסט פֿראַנציס אין זײַן באַזוך אין ירושלים, ראַמאַלאַ און יאָרדאַניע, װערט אָרגאַניזירט פֿון דער דעפּוטאַטן־קאַמער, דעם אינסטיטוט פֿאַר צװישן־רעליגיעזן דיאַלאָג, און דעם לאַטײַן־אַמעריקאַנער ייִדישן קאָנגרעס. זיי װעלן זיך טרעפֿן מיט מאַכמוד אַבאַס, פֿון דער פּאַלעסטינער אויטאָריטעט, מיטן פּרעזידענט שמעון פּערעס, קעניג אַבדאַלאַ און מיטן פּויפּסט גופֿא. אין דער דעלעגאַציע: 2 ייִדישע דעפּוטאַטן — קונקעל פֿון דער פּעראָניסטישער פּאַרטיי, און בערגמאַן פֿון דער אָפּאָזיציע; די ראַבינערס גאָלדמאַן און סקאָרקאַ, דער גלח גיזשערמאָ מאַרקאָ, און פֿאָרשטייער פֿון ייִדישע אינסטיטוציעס.

די מיסיע שטרעבט צו ברענגען אַן אָפּטימיסטישן „מעסעדזש‟ אין מיטעלן מיזרח, אַז רעליגיעס קענען לעבן בשלום און, אַז אַרגענטינע איז אַ בײַשפּיל פֿון אַזאַ מין צוזאַמענלעבן.

די דעלעגאַציע װעט אויך געװויר װערן פֿון די פּלענער פֿון װאַטיקאַן צו עפֿענען די סודותדיקע אַרכיװן װעגן חורבן, װאָס ליגן באַהאַלטן און פֿאַרשלאָסן אין רוים. פֿראַנציס האַלט ניט פֿון קיין סודות, און ער האָט זיך אַ סך מאָל אַרויסגעזאָגט, אַז די קירכע דאַרף ניט מורא האָבן פֿאַרן אמת און פֿאַר די פּאָלעמישע באַציִונגען פֿון פּיִוס דער 12טער און דעם נאַציזם. ידיעות, װאָס זײַנען דערגאַנגען פֿון װאַטיקאַן זאָגן, אַז מען האָט שוין פֿאַרענדיקט מיט דער דיגיטאַליזאַציע פֿון די דאָקומענטן.

מאָנטעװידעאָ: אַ פֿאַרווער פֿאַר ייִדן

די קהילה אין מאָנטעװידעאָ, אורוגװײַ האָט אָנגעגעבן אין געריכט די אָרגאַניזירער פֿון אַ מסיבה, װאָס האָבן אײַנגעלאַדן די געסט און זיי געװאָרנט, אַז פֿאַר ייִדן איז פֿאַרבאָטן דער אַרײַנגאַנג. די אָרגאַניזאַציע האָט זיך נישט אַרויסגעזאָגט װעגן דעם ענין.

ד״ר גבֿריאל ראַבינאָװיטש: נײַע אַנטדעקונגען אין מעדיצין

ד״ר גבֿריאל ראַבינאָװיטש פֿירט אָן מיט די פֿאָרשונגען װעגן ראַק אין דעם אינסטיטוט פֿאַר ביאָלאָגיע און מעדיצינישע עקספּערימענטאַלע פֿאָרשונגען פֿון דער שטאָט בוענאָס־אײַרעס. ער האָט לעצטנס פֿאַרעפֿנטלעכט די רעזולטאַטן פֿון זײַנע פֿאָרשונגען, װאָס האָבן געמאַכט אַ שטאַרקן רושם אין דער מעדיצינישער װעלט. ער האָט אַנטדעקט די מעכאַניזמען, פֿאַר װאָס רפֿואות װירקן אַנדערש אויף פֿאַרשיידענע פּאַציענטן און מען האַלט, אַז דאָס איז פֿאַקטיש אַ רעװאָלוציע אין דער היילונג פֿון דער קראַנקײט. פּרעסע, ראַדיאָ און טעלעװיזיע האָבן אָפּגעגעבן אַ סך פּלאַץ פֿאַרן ייִדישן פֿאָרשער, װאָס איז װעלט־באַרימט פֿאַר זײַנע אַקאַדעמישע בײַטראָגן.

דער אַרכיוו פֿונעם פֿאָרשער אינעם ייִוואָ

דער אַרכיװ פֿון ד״ר יוסף ליבערמאַן, איינער פֿון די גרעסטע פֿאָרשער װעגן דער ייִדישער קאָלאָניזאַציע אין אַרגענטינע, װאָס האָט פּובליקירט אָן אַ שיעור אַרטיקלען און ביכער אויף דער טעמע, איז איבערגעגעבן געוואָרן אין ייִװאָ. זײַנע יורשים האָבן פֿאַרשטאַנען, אַז דער בוענאָס־אײַרעסער ייִװאָ איז דאָס פּאַסיקע פּלאַץ פֿאַר זײַן ריזן אַרכיװ, װאָס װעט שטיין צו דינסט די פֿאָרשער און לערער.

די ידיעות פֿון בוענאָס־אײַרעס, ווי אויך ייִדישע נײַעס פֿון אַנדערע לענדער איבער דער וועלט, קאָן מען הערן יעדן טאָג אין אונדזער ראַדיאָ־פּראָגראַם „דער פֿאָרווערטס־קול‟.