װאָס לײענט פּוטין?

What Does Putin Read?


פֿון מיכאל קרוטיקאָוו

Published March 12, 2014, issue of March 28, 2014.

בעתן איצטיקן מיליטערישן און פּאָליטישן קריזיס אַרום אוקראַיִנע האָבן אײניקע אַנאַליטיקער אַרױסגעזאָגט ספֿיקות אין פּוטינס געזונטן שׂכל. באמת, װען מען הערט זיך צו צו זײַנע װערטער און נאָך מער, װען מען באַטראַכט זײַנע טועכצן, האָט מען אַ שטאַרקן חשד, אַז ער איז פּשוט ניט מיט אַלעמען. דאָס האָט געלאָזט פֿאַרשטײן אױך די דײַטשישע קאַנצלערין אַנגעלאַ מערקעל: „ער װױנט אין אַן אַנדער װעלט!‟ און װי עס האָט אַנטדעקט די רוסישע זשורנאַליסטקע מאַריאַ סנעגאָװאַיאַ, איז דאָס טאַקע אַן אַנדערע װעלט, אַ פּראָדוקט פֿון דער צעהיצטער פֿאַנטאַזיע פֿון אײניקע רוסישע שרײַבער.

סנעגאָװאַיאַ האָט געפֿונען דעם מקור פֿון פּוטינס פּאָליטישע חלומות. דאָס איז אַן אוטאָפּישער (אָדער אַנטי־אוטאָפּישער) ראָמאַן פֿונעם הײַנטיקן רוסישן מחבר מיכאַיִל יוריעװ מיטן טיטל „די דריטע אימפּעריע: רוסלאַנד װי עס דאַרף זײַן‟. דאָס בוך איז אַרױס אין 2007, אָבער דער אױסגעטראַכטער דערצײלער קוקט צוריק אױף דער װעלט־געשיכטע פֿון זײַן שטאַנדפּונקט אין יאָר 2054. ער איז אַ בראַזיליאַנער, װאָס האָט באַזוכט די „דריטע רוסישע אימפּעריע‟, אַ נײַע מלוכה, וואָס איז אַנטשטאַנען אויף די חורבֿות פֿונעם אַמאָליקן סאָװעטן־פֿאַרבאַנד אינעם 21סטן יאָרהונדערט.

אין תּוך גענומען, איז דאָס ניט קײן ראָמאַן, אָבער אַ פּאָליטישע, עקאָנאָמישע און אידעאָלאָגישע פּראָגראַם פֿאַר איבערבױען די הײַנטיקע שװאַכע און קאָרומפּירטע רוסישע מלוכה אין אַ מעכטיקער אימפּעריע. מיכאַיִל יוריעװ געהערט צו דער גאַנץ גרױסער און אײַנפֿלוסרײַכער גרופּע פֿון קאָנסערװאַטיװע נאַציאָנאַליסטישע דענקער, װאָס שטיצן פּוטינס רעזשים און באַזאָרגן אים מיטן אידעיִשן יסוד. אין די 1990ער יאָרן איז יוריעװ געװען אַ מיטגליד פֿונעם רוסישן פּאַרלאַמענט און אַפֿילו פֿאַרנומען דעם פּאָסטן פֿונעם װיצע־פֿאָרזיצער. איצט איז ער אַ דערפֿאָלגרײַכער אונטערנעמער; און זײַן בוך, האַלט סנעגאָװאַיאַ, איז אַ פּאָפּולערע לעקטור אין די רוסישע הױכע פֿענצטער, פּוטין בתוכם.

דאָס סאַמע אינטערעסאַנטע פֿאַרן איצטיקן מאָמענט איז די באַשרײַבונג פֿון דער תּקופֿה פֿון „װלאַדימיר דעם צװײטן‟, דאָס הײסט, װלאַדימיר פּוטין (װלאַדימיר דער ערשטער איז געװען דער פֿירשט, װאָס האָט געשאַפֿן די קיִעװער מלוכה מיט אַ טױזנט יאָר צולריק). אונטער זײַן שליטה איז פֿאָרגעקומען דער גורלדיקער קאָנפֿליקט צװישן רוסלאַנד און דעם מערבֿ, װאָס האָט באַשטימט דעם װײַטערדיקן גאַנג פֿון דער װעלט־געשיכטע. און געשען איז דאָס אַזױ: „דער פֿונק, װאָס האָט אױפֿגעריסן דעם פּולװערפֿאַס און אַריבערגעפֿירט די קאָנפֿראָנטאַציע פֿונעם ווערטער־רױם אינעם רױם פֿון האַנדלונג איז געקומען פֿון אוקראַיִנע.‟

לױט יוריעװס פֿאַנטאַסטישן סצענאַר, װאָס װערט הײַנט מקיים פֿאַר אונדזערע אױגן, האָט אַ פּאָליטישער קריזיס אין אוקראַיִנע גורם געװען אַן אױפֿשטאַנד אין די דרום־מיזרחדיקע געגנטן פֿונעם לאַנד. זײ האָבן ניט אָנערקענט די קיִעװער רעגירונג און דערקלערט אַן אײגענע רעפּובליק פֿון „דאָנעצק און שװאַרצן ים‟. די אוקראַיִנישע אַרמײ איז אַנטלאָפֿן קײן מערבֿ. רוסלאַנד האָט לכתּחילה אָפֿיציעל מודיע געװען, אַז עס האָט גאָר ניט צו טאָן מיטן אױפֿשטאַנד, אָבער, װען די קיִעװער מאַכט האָט זיך געװענדט נאָך הילף צו „נאַטאָ‟, האָט רוסלאַנד אַרײַנגעפֿירט זײַן מיליטער אין מיזרח–אוקראַיִנע.

דערנאָך האָט מען געמאַכט אַ „רעפֿערענדום‟, און 82 פּראָצענט פֿון דער באַפֿעלקערונג פֿון די מיזרח– און דרום־אוקראַיִנישע שטחים האָט געשטימט פֿאַרן אַרײַנגײן אינעם באַשטאַנד פֿון רוסלאַנד. אַזױ אַרום איז געשאַפֿן געװאָרן אַ נײַע מלוכה מיטן נאָמען „דער רוסישער פֿאַרבאַנד‟.

די דאָזיקע מעשׂה האָט אַ סך טשיקאַװע פּרטים, װאָס פֿאַלן פּינקטלעך צונױף מיט די איצטיקע געשעענישן, אַפֿילו די צײַט פֿון דער רוסישער אָקופּאַציע איז אָנהײב מאַרץ. אָבער ניט דאָס איז דער עיקר; די אָקופּאַציע און אַנעקסיע פֿון מיזרח־אוקראַיִנע איז געװען דער ערשטער טראָט אױפֿן װעג פֿון בױען די אַזױ־גערופֿענע רוסישע „דריטע אימפּעריע‟, װאָס זעט אױס װי אַ גילגול פֿונעם דײַטשישן „דריטן רײַך‟.

די װײַטערדיקע טריט זײַנען געװען: מאָסקווע האָט אָקופּירט קאַזאַכסטאַן, דערנאָך בעלאַרוס, טורקמעניסטאַן, און אַזױ װײַטער — ביז ישׂראל. די נײַע „דריטע אימפּעריע‟ זעט אױס װי אַ קאַריקאַטור פֿונעם סאָװעטן־פֿאַרבאַנד — אַ טאָטאַליטאַרישע מאַכט, די באַפֿעלקערונג איז צעטײלט אויף דרײַ שטאַנדן, און אין גאַנצן אָפּגעריסן פֿון דער אַרומיקער װעלט. אַלע זײַנען פֿאַרטאָן אין ריזיקע פּראָיעקטן, װי למשל, דאָס בױען אַ װײַט־צפֿונדיקע אײַזנבאַן־ליניע צװישן פּעטערבורג און טשוקאָטקע.

װען מען לײענט דעם דאָזיקן ראָמאַן, קאָן מען ניט משׂיג זײַן, צי מײנט דער מחבר דאָס ערנסט, אָדער ער מאַכט חוזק פֿון אַזאַ מין שונד־זשאַנער. הײַנט אין רוסלאַנד גײט אַרױס אַ שלל פֿון ענלעכער משוגע־װילדער ליטעראַטור, װאָס איז גאַנץ פּאָפּולער בײַם ברײטן עולם לײענער. ביז לעצטנס האָט מען געמײנט, אַז די דאָזיקע לײענער זײַנען לרובֿ פּרימיטיװע עם־הארצים, אָבער איצט זעט מען בפֿירוש, אַז די דאָזיקע מענטאַליטעט איז פֿאַרשפּרײט אױך אינעם קרעמל.

עס גײט אַװדאי ניט אין דעם, װאָס פּוטין נוצט דעם דאָזיקן ראָמאַן װי אַ מין װעגװײַזער פֿאַר זײַנע האַנדלונגען. אָבער מיכאַיִל יוריעװ, װי אױך הונדערטער אַזעלכע נאַציאָנאַליסטישע אינטעלעקטואַלן, רעפּרעזענטירן דעם געדאַנקען־גאַנג פֿון די דעה־זאָגערס אין דער הײַנטיקער רוסישער פּאָליטיק. אַ סימן־מובֿהק פֿונעם דאָזיקן געדאַנקען־גאַנג איז, אַז ער פֿאַרמאָגט ניט קײן אָריגינעלע אײגענע געדאַנקען. די רוסישע „דריטע אימפּעריע‟ איז ניט מער װי אַ נאָכמאַכונג פֿונעם נאַציסטישן „דריטן רײַך‟; און די אױפֿפֿירונג פֿון דער נײַער פּראָ-רוסישער מאַכט אין קרים איז אַ רעאַלער מוסטער פֿונעם נײַעם רוסישן פֿאַשיזם.

אָבער פּוטין איז ניט קײן היטלער און ניט קײן סטאַלין. ער איז אַ קלײן מענטשעלע מיט אַ ריזיקן גדלות־קאָמפּלעקס, װעלכער לעבט אין אַן אײגענער װעלט פֿון אימפּערישע חלומות. די גרעסטע סכּנה פֿאַר דער װעלט איז אַפֿילו ניט ער אַלײן, נאָר דאָס, װאָס זײער אַ סך מענטשן אין רוסלאַנד, סײַ צװישן דעם פּראָסטן פֿאָלק און סײַ צװישן דער אינטעליגענץ, לעבן אין דער זעלביקער װעלט פֿון פֿאַשיסטישע שונד־ראָמאַנען. שלום–עליכם איז טאַקע געװען גערעכט: „שונד איז ניט נאָר שלעכט, נאָר באמת געפֿערלעך‟.