ר׳ מאָטל, דער מאָסקװער שוחט און מוהל

Reb Motl, the Shochet and Mohel of Moscow

ברוך מרדכי ליפֿשיץ (רעכטס), מאַרינאַ־ראָשטשאַ, 1991
ברוך מרדכי ליפֿשיץ (רעכטס), מאַרינאַ־ראָשטשאַ, 1991

פֿון מיכאל קרוטיקאָוו

Published May 08, 2014, issue of May 23, 2014.

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

װען עס איז געקומען די צײַט צו טראַכטן װעגן אַ שידוך, האָט ער געפֿונען אַ פֿרומע משפּחה מיט אַ טאָכטער און איז שױן געװען גרײט צו שרײַבן תּנאים, אָבער קודם, האָט ער באַשלאָסן אומבאַדינגט צו באַקומען אַ ברכה פֿונעם ליובאַװיטשער רבין, װאָס איז דעמאָלט געװען אין אָטװאָצק לעבן װאַרשע. און פֿאַר אָט דעם בריװ האָט ער באַקומען זיבן יאָר תּפֿיסה־לאַגער. װען ער האָט זיך באַפֿרײַט פֿון דער תּפֿיסה, איז שױן געװען נאָך דער מלחמה. קײנער פֿון זײַן משפּחה איז ניט געבליבן צװישן די לעבעדיקע.

אין 1957, אין דער צײַט פֿון כרושטשאָװס „אָדליגע‟, האָט די סאָװעטישע מלוכה דערלױבט צו עפֿענען אַ ישיבֿה בײַ דער מאָסקװער קאָרשיל. ר׳ מאָטל, װאָס האָט צו יענער צײַט שױן שטודירט הילכות שחיטה אין טשערנאָװיץ, האָט באַשלאָסן, אַז ס׳איז כּדאַי צו פֿאָרן קײן מאָסקװע און קריגן דאָרט אַן אָפֿיציעלן „דיפּלאָם‟ װי אַ שוחט פֿון דער מאָסקװער ישיבֿה. אײניקע פֿרומע ייִדן האָבן דעמאָלט געטענהט, אַז די דאָזיקע ישיבֿה איז ניט מער װי אַ שױפֿענצטער, װאָס זאָל װײַזן דער װעלט, אַז די סאָװעטישע ייִדן פֿאַרמאָגן אַלע רעליגיעזע פֿרײַהײטן.

דער לעפּעלער רבֿ, ר׳ אַבֿרהם לובאַנאָװ, װאָס איז דעמאָלט געװען אין לענינגראַד, האָט געהאַלטן, אַז די מאָסקװער בחורים זײַנען עם־הארצים, װאָס די סאָװעטישע מאַכט גרײט זיי צו ווערן נײַע „קאַזיאָנער ראַבינער‟. דער מאָסקװער רבֿ, ר׳ יהודה לײב לעװין, האָט אים ספּעציעל פֿאַרבעטן צו פֿאַרהערן זײַנע תּלמידים. לכּבֿוד דעם איז די גאַנצע ישיבֿה אַפֿילו געקומען אױפֿן װאָקזאַל מקבל פּנים צו זײַן דעם חשובֿן לענינגראַדער גאַסט. צום סוף, איז ער געווען צופֿרידן מיט זײערע קענטענישן און האָט אַלײן געשטיצט די מאָסקװער ישיבֿה.

אין 1983, װען מײַן זון איז געבױרן געװאָרן, האָב איך, דורך מײַנע פֿרומע באַקאַנטע, פֿאַרבעטן ר׳ מאָטלען צו מאַכן ברית־מילה. אָפֿיציעל האָט מען געמוזט אים „באַשטעלן‟ דורך דער מאָסקװער קהילה־פֿאַרװאַלטונג, אָבער דאָס װאָלט גורם געװען כּלערלײ צרות מיט דער מלוכה. אַלײן האָט ר׳ מאָטל װעגן אַזעלכע „פֿאָרמאַליטעטן‟ ניט געדאגהט. ער איז געקומען מיט זײַן אַסיסטענט ר׳ ליפּע, װאָס איז געװען אַ זײגערמאַכער אױפֿן קיִעװער װאָקזאַל.

נאָכן ברית זײַנען מיר געזעסן אַ ביסל, געמאַכט אַ לחיים. ר׳ מאָטל און ר׳ ליפּע האָבן פֿאַרביסן מיט מצה און שפּראָטן־פֿישלעך, װאָס זײ האָבן געבראַכט מיט זיך, דערצײלט אַ ביסל װעגן די אַמאָליקע צײַטן אין קיִעװ, און געװוּנטשן, אַז מײַן זון זאָל װערן אַ מיניסטער. קײן מיניסטער איז ער דערװײַל נאָך ניט געװאָרן.

ר׳ ברוך מרדכי ליפֿשיץ איז געװען אַן אמתער צדיק הדור, אַ קלײנטשיקער באַשײדענער ייִד מיט לעבעדיקע אױגן און קאַרג אויף װערטער. ער איז ניפֿטר געװאָרן אין ברוקלין יום ד׳, אַדר שני, אינעם עלטער פֿון 98 יאָר. זכר צדיק לבֿרכה.