פּובליציסטיק

אוקראַיִנע האָט אַ נײַעם פֿירער

Ukraine Has a New Leader

פֿון גענאַדי עסטרײַך

אין מײַן פֿריִערדיקן אַרטיקל האָב איך געשריבן וועגן דעם ערד-ציטערניש, וועלכן עס האָבן אַרויסגערופֿן די אַנומלטיקע אייראָפּעיִשע און לאָקאַלע וואַלן אין גרויס-בריטאַניע צוליב דעם דערפֿאָלג פֿון דער אומאָפּהענגיקייט-פּאַרטיי, ענלעך צו דער אַמעריקאַנער „טי-פּאַרטי‟. אַ „ציטערניש‟ לעבט מען איבער אויך אין פֿראַנקרײַך, וווּ עס האָט אין די וואַלן אויף אַ סענסאַציאָנעלן אופֿן צונויפֿגעקליבן אַ סך שטימען דער נאַציאָנאַלער פֿראָנט, וועלכער זעט אויס אַפֿילו געפֿערלעכער פֿון דער בריטישער אומאָפּהענגיקייט-פּאַרטיי. דאָך, אויף דער אינטערנאַציאָנאַלער שקאַלע, זײַנען דאָס בפֿירוש שטורעמס אין אַ גלאָז טיי.

אַנדערש איז עס מיט אוקראַיִנע, וווּ דעם 25סטן מײַ האָט מען אויסגעקליבן אַ נײַעם פּרעזידענט, אַנשטאָט דעם אַנטלאָפֿענעם וויקטאָר יאַקונאָוויטשן, וועלכער באַווײַזט זיך פֿון צײַט צו צײַט ערגעץ אין רוסלאַנד און רעדט עפּעס נאַרישקייטן, וואָס אינטערעסירן שוין קיינעם ניט. איצט, אָבער, האָט דאָס לאַנד אַ נײַעם פֿירער, וואָס הייסט פּעטראָ פּאָראָשענקאָ.

מע קען ניט זאָגן, אַז דער 48־יאָריקער פּאָראָשענקאָ איז אַ פּנים-חדשות, בפֿרט פֿאַר די אוקראַיִנער. ער האָט שוין פֿאַרנומען פֿאַרשיידענע שטעלעס אין דער רעגירונג, געווען דער אויסערן-מיניסטער און דער מיניסטער פֿון עקאָנאָמיע. דערצו איז ער איינער פֿון די רײַכסטע אוקראַיִנער; מע שאַצט אָפּ, אַז ער, אַ באַלעבאָס פֿון אַ נעץ זיסוואַרג-פֿאַבריקן און אַנדערע געשעפֿטן, האָט אַ פּאָר ביליאָן דאָלאַר.

ס‘איז וויכטיק, אַז ער איז דער ערשטער פּרעזידענט, וואָס האָט באַקומען די גרעסטע צאָל שטימען אין אַלע געגנטן פֿון אוקראַיִנע. דאָס איז באַזונדערס וויכטיק פֿאַרן לאַנד, וואָס מע האַלט עס פֿאַר אַ שיִער ניט קיין צופֿעליק צונויפֿגעשטוקעוועטער מדינה, וווּ די מיזרח-אוקראַיִנער קענען ניט פֿאַרטראָגן די מערבֿ-אוקראַיִנער. אין דער אמתן, הייסט עס לחלוטין ניט, אַז צווישן די תּושבֿים פֿון פֿאַרשיידענע ווינקלען פֿון אוקראַיִנע האָט זיך פּלוצעם צעברענט אַ הייסע ליבע. דאָס הייסט, אין אַ היפּשער מאָס, אַז די אָפֿענע אַגרעסיע מצד רוסלאַנד האָט אין אַ געפּרעסטער צײַט קאָנסאָלידירט דאָס צעברעקלטע פֿאָלק. עפּעס אַ חלק פֿון דער באַפֿעלקערונג האָט זיך סײַ-ווי-סײַ ניט באַטייליקט אין דער קאָנסאָלידאַציע, אָבער אַזעלכע לײַט שאַפֿן אַ מינאָריטעט.

די וואַלן טראָגן אין זיך אויך אַ ייִדישע מעשׂה, אָבער פּינקטלעכער, עטלעכע ייִדישע מעשׂיות. קודם-כּל, רעדט מען וועגן עפּעס אַ ייִדישקייט פֿון פּאָראָשענקאָ. מע טענהט, אַז זײַן פֿאָטער איז געבוירן געוואָרן אין אַ ייִדישער משפּחה, אָבער שפּעטער האָט ער געביטן זײַן ייִדישן פֿאַמיליע-נאָמען אויף דעם אוקראַיִנישן נאָמען פֿון זײַן ווײַב, דעם פּרעזידענטס מוטער. שווער צו זאָגן, אויף וויפֿל איז די דאָזיקע אינפֿאָרמאַציע פֿאַרלאָזלעך. אָבער ס׳איז וויכטיק, אַז זי האָט ברייט צירקולירט, און אַז דאָס האָט ניט געשטערט כּמעט 10 מיליאָן אוקראַיִנער צו שטימען פֿאַר אים.

די צווייטע מעשׂה האָט צו טאָן מיט מיכאַיִל דאָבקין, דעם געוועזענעם גובערנאַטאָר פֿון דער כאַרקאָווער געגנט. דאָבקינס פֿאָטער איז בלי-ספֿק אַ ייִד, אָבער אַריבער 500 טויזנט לײַט האָבן געשטימט פֿאַר אים. און די דריטע מעשׂה איז שוין גאָר אַ ייִדישע. די רייד גייט וועגן וואַדים ראַבינאָוויטשן, וואָס מאַכט ניט קיין סוד פֿון זײַן ייִדישקייט. ער איז אַקטיוו ווי אַ ייִדישער טוער, און האָט זיך באַטייליקט אין די וואַלן, כּדי ווײַזן, ווי עס האַלט מיט אַנטיסעמיטיזם אין אוקראַיִנע. דער סוף איז, אַז פֿאַר אים האָבן געשטימט אַריבער 400 טויזנט לײַט, וואָס איז צוויי מאָל מער ווי די צאָל שטיצער פֿון אָלעג טיאַהניבאָק — דער איינציקן קאַנדידאַט, וואָס האָט זיך אַ מאָל „אויסגעצייכנט‟ מיט זײַנע אַנטיסעמיטישע דיבורים.

איך הייב ניט אָן צו וויסן די סיבה פֿון דער דערשײַנונג, נאָר ראַבינאָוויטש האָט געהאַט דעם גרעסטן דערפֿאָלג דווקא אין דער געגנט, וווּ איך בין געבוירן געוואָרן, דער זאַפּאָראָזשע. מײַן קרובֿ, וואָס וווינט אין זאַפּאָראָזשע און האָט געשטימט פֿאַר פּאָראָשענקאָ, האָט מיר געזאָגט, אַז אַ פּאָר פֿון זײַנע באַקאַנטע קריסטלעכע אוקראַיִנער האָבן אויסגעקליבן דווקא ראַבינאָוויטשן. פֿאַר וואָס? זיי האָט זיך אויסגעדוכט, אַז ער, ראַבינאָוויטש, האָט גערעדט קלוג און צו דער זאַך. אין דער אמתן, געהערט ניט דער דאָזיקער ראַבינאָוויטש צו די למד-וואָווניקעס פֿון אונדזער צײַט. זײַנע געשעפֿטן רופֿן אַרויס אַ סך ערנסטע פֿראַגעס אַזוי ווײַט, אַז מע לאָזט אים אַפֿילו ניט אַרײַן אין די פֿאַראיינקטע שטאַטן.

אַזוי צי אַזוי, האָבן די וואַלן געמאַכט אַ תּל פֿון דער רוסישער פּראָפּאַגאַנדע מכּוח דעם פֿאַשיזם, נאַציזם און ווילדן נאַציאָנאַליזם, וואָס הערשן מכּלומרשט אין אוקראַיִנע. בכלל, וועלן מוזן די רוסישע פּראָפּאַגאַנדיסטן באַרעכטיקן די באָבע-מעשׂיות, מיט וועלכע זיי האָבן געהאָדעוועט און האָדעווען נאָך אַלץ דעם עולם זייערן. זיי הערן ניט אויף צו העראָיִזירן די מורדים, טיילווײַז רוסישע, וואָס הערן ניט אויף צו פֿירן אַ מין מלחמה אין די צוויי געגנטן פֿון אוקראַיִנע — אין דער דאָנעצקער און לוגאַנסקער.

אַ סבֿרא, אַז וולאַדימיר פּוטין האָט געוואָלט עפּעס אַנדערשס, עפּעס מער ממשותדיקס איידער נאָר אָפּבײַסן קרים. ער האָט, אַ פּנים, ניט אויסגערעכנט, אַז די וועלט וועט רעאַגירן אַזוי שאַרף אויף זײַן חוצפּה. דער סוף איז (אַזוי לכל-הפּחות זעט עס אויס דערווײַל), אַז גלײַכצײַטיק מיטן באַקומען קרים האָט רוסלאַנד פֿאַרלוירן אוקראַיִנע און, אין אַ געוויסן זין, פֿאַרלוירן די וועלט.