פּובליציסטיק

צווישן אונדז גערעדט

Between You and Me

פֿון מיכאל פֿעלזענבאַום

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

גלײַך אין דער פֿרי האָב איך זיך געשטעלט אױף די שנייגליטשערס און געלאָפֿן אינעם נאָענטסטן שטעטל, כּדי אָנצוקלינגען דער מאַמען קיין פֿלאָרעשט. קױם זיך דערװאַרט, ווי די טעלעפֿאָניסטקע האָט אויסגעשריִען: „פֿלאָרעשט — אין דער ערשטער קאַבינע‟. די מאַמע האָט זיך זײער דערפֿרײט און גלײַך געזאָגט: „אײַ, קום גיכער אַהײם, מיר האָבן אַ גאַסט… װער איז? װעסט קײן מאָל ניט טרעפֿן. פֿײגעלע האָט דיך געזוכט, געפֿונען אונדזער טעלעפֿאָן־נומער, און מיר האָבן זי פֿאַרבעטן צו גאַסט. קום, קום גיכער אַהײם.‟

אין צװײ װאָכן אַרום זײַנען מיר שױן געשטאַנען אונטער דער חופּה.

פֿערציק יאָר איז פֿאַרבײַ, נאָר װי אַ חלום… כ’האָב קײן מאָל ניט געהאַט קײן צײַט פֿאַר מײַן פֿרױ און קינדער, שטענדיק געקעמפֿט מיט כּלערלײ מאַכטן, יאָרן לאַנג זיך געװאַלגערט אין דער פֿרעמד, געװען פֿאַרטיפֿט אין שרײַבערײַ און בעסער געקענט, װאָס סע טוט זיך בײַ די העלדן פֿון מײַנע װערק, אײדער בײַ מײַן פֿרױ און קינדער. מיט אײן װאָרט, געהאָרעװעט װי אַ פֿערד, און דאָ, פּלוצעם — ממש אַ מחיה, כ’קען אַ געשרײ טאָן אין מאָטל פּײסי דעם חזנס נוסח: „עס קומט מיר אַ מזל־טובֿ! איך בין אַן אַרבעטסלאָזער!‟

מע דאַרף זיך ניט אײַלן צו דער אַרבעט, מע קען רויִק פֿרישטיקן און כאַפּן אַ שמועס מיט דער פֿרױ. צי קען דען זײַן עפּעס בעסערס?… כ’בין פּשוט, גאָט צו דאַנקען, אַן אַרבעטסלאָזער. און ניט, װײַל איך װיל ניט אַרבעטן. און ניט, װײַל איך קען ניט אַרבעטן. און ניט, װײַל איך בין צו אַלט. חס־וחלילה! ביז דער פּענסיע דאַרף מען נאָך דערלעבן. פּשוט, אַלע אַרבעטס־װאַקאַנסיעס זײַנען פּלוצעם אױסגעכאַפּט געװאָרן. איך קען ניט זאָגן, אַז מיר איז ניט באַקאַנט דער־אָ מצבֿ — אַן אַרבעטסלאָזער.

אַ פּאָר מאָל האָב איך שױן פֿאַרזוכט פֿון דעם ביטערן ביסן, אָבער אַזױ לאַנג װי דאָס מאָל… נאָך ניט. כ’הײב אָן זיך פֿילן װי אַן אמתער לײדיקגײער. אָבער, פֿון דער צװײטער זײַט, קײן מתּנה בין איך דאָך ניט, כ’האָב ממש אַ שװערן כאַראַקטער, און װען איך װאָלט ניט געדאַרפֿט לעבן בשלום מיט זיך אַלײן, װאָלט איך זיך שױן פֿון לאַנג געגט מיט זיך אַלײן. „װאָרטשע ניט, װי אַן אַלטער ייִד, — שטעלט מיך אָפּ מײַן פֿײגעלע, — נו, װעסט יאָ געפֿינען אַ שטיקל אַרבעט. איז װאָס װעט געשען? װעסט איבערקערן די װעלטן? מאַקסימום, װעסטו פֿאַרדינען אַ פּאָר גראָשן און זײ פֿאַרשענקען דעם צײנדאָקטער. מילא, װעסט זיך אַרײַנשטעלן אַ פּאָר צײן, כּדי זאָלסט קענען אָפּבײַסן און צעקײַען אַן עפּל. אױך מיר אַ חריפֿות. און אױב װעסט ניט געפֿינען קײן אַרבעט, װעסטו װײַטער טשמאָטשקען דײַן צװאָרעך…

יאָ, זאָג איך, ביסט טאַקע גערעכט, נאָר עס חלומט זיך מיר אַ מאָל אַ שטיקל פֿלײש אָדער אַ… „אָ, גאָט מײַנער, — רײַסט מיך איבער די פֿרױ, — צו פֿלײש דאַרף מען דאָך האָבן אַ פּאָר צײן. פֿאַרענדיק שױן מיטן פֿרישטיק און גײ שרײַבן, אַניט, װעסטו אױף צװאָרעך אױך ניט האָבן.‟ גאָט צו דאַנקען, זאָג איך, אַז מיר װױנען בײַם פֿעלד, אַז כ’װעל ניט האָבן צװאָרעך, װעל איך קײַען גראָז. און גראָז אין פֿעלד, געלױבט איז דער אײבערשטער, װעט סטײַען פֿאַר אַלעמען.