אינעם נײַעם מאָסקווער ייִדישן מוזיי איז פֿאָרגעקומען אַ זיצונג פֿון קוראַטאָריום. מע האָט געהערט אַ באַריכט וועגן דער טעטיקייט פֿונעם מוזיי פֿאַרן לעצטן האַלב־יאָר, און אַרומגערעדט דעם בודזשעט און די פּלענער אויף דעם קומעדיקן יאָר, דהײַנו: פֿאַרברייטערן די סיסטעם פֿון בילדונג־פּראָגראַמען און שאַפֿן אַן אייגענע פֿרײַוויליקע באַוועגונג. דער נײַער ייִדישער מוזיי איז איינער פֿון די פּאָפּולערסטע פֿינף מוזייען אין מאָסקווע. במשך פֿון די לעצטע 6 חדשים האָבן אים באַזוכט מער ווי 60,000 מענטשן. דער מוזיי פֿירט אַדורך עקסקורסיעס און רעפֿעראַטן, אָרגאַניזירט אויסשטעלונגען און ציט צו גאָר אַ ברייטן עולם. דער אָנפֿירער פֿונעם מוזיי, ר’ אַלכּסנדר באָראָדאַ, האָט געזאָגט, אַז דער גרעסטער ציל פֿונעם מוזיי איז צו דערציִען אַ טאָלעראַנטע געזעלשאַפֿט.
לערערס פֿון דעם געוועזענעם ראַטן־פֿאַרבאַנד זענען געפֿאָרן קיין פֿראַנקרײַך אויף אַ סעמינאַר, געווידמעט דעם חורבן, ווי אַ טעמע און אַ שול־לימוד. עטלעכע טוצן לערער פֿון רוסלאַנד, אוקראַיִנע און מאָלדאַוויע זענען אָנגעקומען אויף עטלעכע טעג קיין דראַנסי, אויפֿן אָרט פֿונעם געוועזענעם נאַציסטישן קאָנצענטראַציע־לאַגער.
דער סעמינאַר איז געווען אָרגאַניזירט פֿון דער רוסלענדישער פֿונדאַציע „חורבן‟ און דעם פֿראַנצייזישן מעמאָריאַל־צענטער „שואה‟ (אָדער „חורבן‟). פֿאַר די לערערס האָבן געהאַלטן רעפֿעראַטן באַרימטע אייראָפּעיִשע געלערנטע; צווישן זיי — דער באַקאַנטסטער פֿאָרשער פֿון דער סאָוועטישער געשיכטע, ניקאָלאַ ווערט, און דער היסטאָריקער, זשאָרזש בן־שׂושׂן. די רייד איז געגאַנגען וועגן דער געשיכטע פֿון ייִדנטום און אַנטיסעמיטיזם אין אייראָפּע, וועגן דער געשיכטע פֿון נאַציאָנאַל־סאָציאַליזם און אויכעט פֿון סטאַליניזם. די אָנטיילנעמער פֿונעם סעמינאַר האָבן זיך אויך געטראָפֿן מיט דער לעבן־געבליבענער קאַצעטלערין פֿון אוישוויץ, איוועט לוי. דער סעמינאַר האָט זיך פֿאַרענדיקט בײַ אַ רונדן טיש, וווּ עס איז אַרומגערעדט געוואָרן דער אופֿן פֿון לערנען וועגן דעם חורבן מיט די שול־תּלמידים.
אין דער שטאָט וולאַדימיר, ניט ווײַט פֿון מאָסקווע, אָרגאַניזירט מען אַ פֿאַרמעסט אויף דעם בעסטן פּראָיעקט פֿון אַ דענקמאָל; מע פּלאַנירט צו פֿאַראייביקן דעם אָנדענק פֿון יורי לעוויטאַן, דעם באַרימטן סאָוועטישן ראַדיאָ־דיקטאָר, וואָס איז געבוירן געוואָרן אין וולאַדימיר. פֿונעם יאָר 1931 האָט לעוויטאַן געאַרבעט אויפֿן סאָוועטישן ראַדיאָ. דעם 22סטן יוני 1941 האָט ער איבערגעגעבן די ידיעה, אַז דאָס נאַצישע דײַטשלאַנד איז באַפֿאַלן דעם סאָוועטן־פֿאַרבאַנד, און זינט יענעם טאָג פֿלעגט ער כּסדר פֿאָרלייענען אַלע נײַעס פֿונעם פֿראָנט. זײַן קול איז געווען באַקאַנט אַלע תּושבֿים פֿונעם ראַטן־פֿאַרבאַנד, און די נאַצישע מאַכט האָט געהאַלטן לעוויטאַנען פֿאַרן ערשטן שׂונא פֿון דײַטשלאַנד. דאָס יאָר, אין אָקטאָבער, וועט מען פּראַווען 100 יאָר פֿון לעוויטאַנס געבוירן־טאָג, און לכּבֿוד דעם יוביליי, פּלאַנירט די שטאָט־אַדמיניסטראַציע פֿון וולאַדימיר צו שטעלן לעוויטאַנען אַ דענקמאָל. דער פּראָיעקט ווערט געשטיצט אויך פֿון דער פֿעדעראַציע פֿון ייִדישע קהילות אין רוסלאַנד.
אין סאַנקט־פּעטערבורג איז אין די ראַמען פֿונעם פֿעסטיוואַל „אָפּען לוק‟ פֿאָרגעקומען די ערשטע פֿאָרשטעלונג פֿונעם ישׂראלדיקן באַלעט, „מיר, די מענער‟. אויפֿגעפֿירט האָט דעם באַלעט די קאַמפּאַניע „עידן שרבי און טענצערס‟ — אַ יונגע, נאָר שוין אַ באַרימטע און דערפֿאָלגרײַכע טרופּע, וואָס איז שוין אַ סך אויפֿגעטראָטן אין ישׂראל און אין אייראָפּע.
„אָפּען לוק‟ איז דער יערלעכער פֿעסטיוואַל פֿונעם מאָדערנעם טאַנץ, וואָס קומט פֿאָר אין פּעטערבורג אויף עטלעכע בינעס פֿונעם באַרימטן אַלעקסאַנדרינער טעאַטער און ברענגט צונויף מאָדערנע באַלעט־קאָלעקטיוון פֿון דער גאַנצער וועלט, און עס קומען אַהין כּסדר אויך ישׂראלדיקע אַרטיסטן.
דער באַלעט „מיר, די מענער‟ האָט צו טאָן מיט דער טעמע פֿון הויז און היים: ווען און וווּ פֿילט מען זיך אין דער היים, צי קען מוזיק ווערן אַ היים, און אַזוי ווײַטער. די 3 טענצער — די מענער, דערציילן אין זייערע טענץ וועגן זייער באַציִונג צו דער היים און צו דער מוזיק.
The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason.