קהילה

ייִדן אין פֿראַנקרײַך זיצן אויף די וואַליזקעס

Escaping From France to Israel Is Not the Answer

פֿון לאָראַן־דוד סאַמאַמאַ (Forward)

וואָס פֿאַר אַ סיבה ווירקט אויף די ייִדן אין פּאַריז, ליאָן און מאַרסיי, וועלכע טראַכטן אַוועקצופֿאָרן פֿון פֿראַנקרײַך? די כוואַליע פֿון אַנטיסעמיטישיע מעשׂים אינעם לאַנד, צי פּראַגמאַטישע חשבנונות?

אַ טייל פֿראַנצויזישע ייִדן פֿילן זיך הײַנט געכאַפּט אין דער אַלטער היסטאָרישער פּאַסטקע. פֿון איין זײַט, וואַקסט אינעם לאַנד די פּאָפּולאַריטעט פֿונעם „נאַציאָנאַלן פֿראָנט‟ און אַנדערע פֿאַשיסטישע באַוועגונגען; פֿון דער צווייטער זײַט, פֿאַרשפּרייטן זיך אינעם לאַנד די ראַדיקאַלע איסלאַמיסטישע גרופּעס, וואָס פּרעדיקן אַנטיסעמיטיזם. נאָך דער צווייטער וועלט־מלחמה, האָט מען אין מײַן לאַנד, פֿראַנקרײַך, געשטרעבט אינגאַנצן פּטור צו ווערן פֿון אַנטיסעמיטיזם און ראַסיזם בכלל. אין דער הײַנטיקער פֿראַנצויזישער רעפּובליק זענען אַלע בירגער גלײַך; ס׳איז נישט קיין שוואַרצע און ווײַסע, קאַטויליקער, ייִדן צי מוסולמענער. יעדער איז אַ פֿראַנצויז, וואָס לעבט לויטן פּרינציפּ פֿון „פֿרײַהייט, גלײַכהייט און ברודערשאַפֿט‟.

פֿון קינדווײַז אָן בין איך דערצויגן געוואָרן, גלייבנדיק אינעם דאָזיקן וווּנדערלעכן לאָזונג. צום באַדויערן, אָבער, ווערט ער הײַנט נישט אַלעמאָל געפֿאָלגט. ווי אַ רעזולטאַט, איז איינער פֿון מײַנע ברידער אַוועקגעפֿאָרן פֿון פּאַריז קיין ניו־יאָרק און קלײַבט זיך דאָרט צו בלײַבן, און דער צווייטער ברודער שטודירט אין שפּאַניע און שוועדן. איך פֿיל זיך נישט צופֿרידן מיט דעם, וואָס אַ סך מײַנע חבֿרים האָבן עמיגרירט.

מיט עטלעכע יאָר צוריק בין איך געוואָרן דער הויפּט־רעדאַקטאָר פֿונעם זשורנאַל l’Arche — אַ וויכטיקע אויסגאַבע פֿאַר פֿראַנצויזישע ייִדן, היסטאָריש פֿאַרבונדן מיט סאָציאַליסטישע געדאַנקען. ווען איך האָב געזאַמלט אַ נײַע גרופּע שרײַבער אונטער מײַן רעדאַקציע, האָב איך פֿאָרגעלייגט צו פֿאַרעפֿנטלעכן מער פּאָזיטיווע אַרטיקלען וועגן דעם ייִדישן לעבן אינעם לאַנד, אַנשטאָט די אייביקע טענות, אַז ייִדן דאַרפֿן עולה זײַן קיין ישׂראל.

מײַן באַשלוס איז אָבער דורכגעפֿאַלן, ווײַל די לייענער האָבן נישט געוואָלט הערן קיין פּאָזיטיווע אָפּרופֿן וועגן פֿראַנקרײַך. וואָס קען איך אויף דעם ענטפֿערן? נישט אַלצדינג אין דער הײַנטיקער פֿראַנצויזישער געזעלשאַפֿט איז אַזוי פֿויגלדיק און עס זענען טאַקע פֿאַראַן ערנסטע סיבות זיך צו זאָרגן. פֿונדעסטוועגן, האָבן מיר דאָך אַ פּרעמיער־מיניסטער, מאַנועל וואַלס, וועלכער באַשיצט די ייִדן כּסדר פֿון אַנטיסעמיטיזם, ווי אויך אַ גאַנצע ריי אַנדערע באַקאַנטע פֿיגורן, וואָס זאָרגן זיך וועגן דער דאָזיקער פּראָבלעם.

איז עס טאַקע אַ גוטער געדאַנק אַוועקצופֿאָרן פֿון אַ פּראָבלעמאַטיש לאַנד קיין ישׂראל, וווּ עס קומען כּסדר פֿאָר מלחמות און טעראָריסטישע אַטאַקן? צי זענען די נײַע עולים זיכער, אַז דאָרטן וועלן זיי געפֿינען אַרבעט און באַזאָרגן זייערע קינדער מיט אַ גוטער בילדונג? די פֿראַנצויזישע פֿאַרעלטערטע פּאָליטישע סיסטעם ווייסט נישט, ווי אַזוי צו אינטעגרירן די נײַע אימיגראַנטן. כּל־זמן פֿראַנקרײַך בלײַבט איינס פֿון די שענסטע און פֿרידלעכסטע לענדער אין דער וועלט, וועט די אָרטיקע ייִדישע קהילה אַ צוקונפֿט, נישט געקוקט אויף אַלע זאָרגן.