קהילה

ס׳רובֿ שאָטלענדישע ייִדן זאָרגן זיך וועגן אומאָפּהענגיקייט

Most Scottish Jews are Wary of Independence

פֿון בען סיילס (ייִט״אַ)

בלויז עטלעכע טעג איידער שאָטלאַנד דאַרף באַשליסן, צי זי זאָל זיך אָפּזינדערן פֿון בריטאַניע, צי נישט, זעט מען אין גלאַזגאָ, די גרעסטע שטאָט פֿון לאַנד, שילדן פֿון ביידע צדדים: בלאָע פּלאַקאַטן מיטן וואָרט „יאָ!‟ און רויטע, וווּ עס שטייט: „ניין, אַ דאַנק‟.

אָבער אין פֿראַנק איינדזשעלס הויז, זעט מען נישט קיין שום פּלאַקאַטן, כאָטש ער איז אַן אָפֿענער שטיצער פֿון דער אומאָפּהענגיקייט־באַוועגונג. ווי אַ געוועזענער קאַנדידאַט אינעם אָרטיקן צווײַג פֿון דער „שאָטלענדישער אומאָפּהענגיקייט־פּאַרטיי‟ (SNP), האָט איינדזשעל זיך באַטייליקט אין אַ צאָל מאַניפֿעסטאַציעס, און געפּריידיקט די מעלות פֿאַר דער שאָטלענדישער עקאָנאָמיע, ווען זי וואָלט געווען אומאָפּהענגיק.

ווי אַ ייִד איז ער אָבער אַ טייל פֿון אַ מינאָריטעט. ס׳רובֿ פֿון די אַפֿיליִיִרטע ייִדן אין לאַנד ווילן גיכער בלײַבן אַ טייל פֿון גרויס־בריטאַניע — אַרײַנגערעכנט זײַן פֿרוי, איליין. „די SNP האָט שוין אַ געשיכטע פֿון פּראָ־פּאַלעסטינער שטיצע,‟ האָט איליין איינדזשעל געזאָגט. „דייוויד קאַמעראַן [דער בריטישער פּרעמיער], פֿון דער אַנדערער זײַט, איז שטאַרק פּראָ־ישׂראל, און איז תּמיד געווען אַזוי.‟

דעם דאָנערשטיק דאַרף שאָטלאַנד אָפּשטימען, צי ס׳זאָל ווערן אַן אומאָפּהענגיק לאַנד, אָדער ממשיך זײַן די מער ווי 300־יאָריקע פֿאַראייניקונג מיט ענגלאַנד. לויט די לעצטע אַנקעטעס, איז דאָס לאַנד צעשפּאָלטן וועגן דעם ענין, כּמעט העלפֿט אויף העלפֿט.

„די ייִדן האָבן ביז איצט געלעבט גוט אין שאָטלאַנד,‟ האָט דערקלערט מאַלקאָם ליווינגסטאָן, פֿאָרזיצער פֿון דער גלאַזגאָ־קהילה. „ס׳איז בלויז לעצטנס, וואָס די עקסטרעמע פּאַלעסטינער גרופּעס האָבן דאָס צעשטערט. דער שאָלענדישער פּאַרלאַמענט ווײַזט הײַנט ערנסטע סימנים פֿון אַנטי־ישׂראלדיקע און אַנטיסעמיטישע שטעלונגען.‟

לויטן צענזוס פֿון יאָר 2011 געפֿינען זיך ווייניקער ווי 6,000 ייִדן אין לאַנד, בערך 1.0 פּראָצענט פֿון דער באַפֿעלקערונג. ס׳רובֿ פֿון זיי וווינען אין און לעבן דער אינדוסטריעלער שטאָט גלאַזגאָ. אויב אָבער מע רעכנט צו די נישט־אַפֿיליִיִרטע ייִדן, קאָן די צאָל זײַן נעענטער צו 10,000, האָט באַמערקט דער דירעקטאָר פֿונעם „שאָטלענדישן ראָט פֿון ייִדישע קהילות‟, אפֿרים באָראָווסקי.

הגם די ייִדישע קהילה האָט נישט אויסגעפֿרעגט אירע מיטגלידער וועגן זייער מיינונג פֿונעם רעפֿערענדום, האַלט באָראָווסקי, אַז די אָפֿיציעלע פֿאַרדאַמונג פֿון ישׂראל מצד דער רעגירונג דעם זומער האָט מסתּמא איבערצײַגט אַ טייל ייִדן זיך אַנטקעגנצושטעלן דער אומאָפּהענגיקייט.

בעת דער מלחמה האָט די שאָטלענדישע רעגירונג אַרויסגעלאָזט נישט ווייניקער ווי אַכט דערקלערונגען, קריטיקירנדיק די ישׂראלדיקע אַקציעס אין עזה. דעם 5טן אויגוסט האָט זי גערופֿן פֿאַר אַ וואָפֿן־עמבאַרגאָ קעגן ישׂראל, ווי אַ פּראָטעסט קעגן דער הויכער צאָל אומגעבראַכטע ציווילע לײַט אין עזה. במשך פֿון איין טאָג אין אויגוסט האָט די גלאַזגאָ־מוניציפּאַליטעט אַפֿילו אַרויפֿגעצויגן די פּאַלעסטינער פֿאָן איבערן שטאָטהויז.

„איך קען מענטשן, וועלכע האָבן לכתּחילה פּלאַנירט צו שטימען „יאָ‟, אָבער וועלן איצט שטימען „ניין‟, און טאַקע צוליב דער אָבסעסיע מיט ישׂראל און דעם מיטעלן מיזרח,‟ האָט באָראָווסקי געזאָגט דער ייִט״אַ.

דעם זומער איז דער אַנטיסעמיטיזם אויך געשטיגן. מער ווי 35 אַנטיסעמיטישע אַקציעס זענען פֿאָרגעקומען אין יולי און אויגוסט, אין פֿאַרגלײַך מיט 14 איצידענטן במשך פֿונעם גאַנצן יאָר 2013. הגם די SNP, וואָס פֿירט אָן מיט דער אומאָפּהענגיקייט־קאַמפּאַניע, האָט עפֿנטלעך פֿאַרדאַמט אַנטיסעמיטיזם, זאָרגן זיך אַ טייל ייִדן, אַז דער נאַציאָנאַליזם פֿאַרבונדן מיט דער קאַמפּאַניע האָט אַרויסגערופֿן אַ באַהאַלטענע אַנטיפּאַטיע צו ייִדן.

„איך זאָג נישט, אַז די SNP איז גלײַך ווי די נאַציאָנאַליסטישע פּאַרטייען אין דײַטשלאַנד, אָבער אין יעדער נאַציאָנאַליסטישער גרופּע געפֿינט זיך אַן עלעמענט, וואָס באַשולדיקט די מינאָריטעטן אין אַלע צרות.‟ געוויסע שאָטלענדישע ייִדן זאָגן, אַז זיי פֿילן בכלל אַ נעענטערע פֿאַרבינדונג מיט בריטאַניע ווי מיט שאָטלאַנד. אין פֿאַרגלײַך מיט די אײַנגעזעסענע שאָטלענדישע משפּחות, וואָס שטאַמען אָפּ פֿון די אַמאָליקע שבֿטים פֿון לאַנד, האָבן אַ סך ייִדן אימגירירט אַהער פֿון מיזרח־אייראָפּע בלויז מיט 100 יאָר צוריק — 200 יאָר נאָך דעם ווי ענגלאַנד און שאָטלאַנד האָבן זיך פֿאַראייניקט אין 1707.

„קיינער פֿון מײַן משפּחה איז נישט געווען דאָ אין 1707,‟ האָט באַמערקט דזשאָעל קאָן, אַ ייִדישער בירגער פֿון שאָטלאַנד.

די ייִדן, וועלכע שטיצן יאָ די אומאָפּהענגיקייט, זאָגן, אַז דער קאַמף איז ענלעך צום אייביקן ייִדישן בענקען נאָך ארץ־ישׂראל. די שאָטלענדישע נאַציאָנאַליסטן האָבן געלעכצט נאָך אומאָפּהענגיקייט זינט די ערשטע אויפֿשטאַנדן קעגן דער ענגלישער הערשאַפֿט אינעם 13טן יאָרהונדערט, פּונקט ווי די ייִדן אין גלות האָבן הונדערטער יאָרן געחלומט פֿון ציון.

דזשאָו גאָלדבלאַט, אַ טעקסאַס־געבוירענער, וועלכער האָט הײַיאָר באַקומען די שאָטלענדישע בירגערשאַפֿט, האַלט, אַז די אומאָפּהענגיקייט וועט זײַן גוט פֿאַר ייִדן. „ס׳איז מיר אַ חידוש ווען איך זע ווי מײַנע ייִדישע ברידער און שוועסטער שרעקן זיך פֿאַר אַן ענדערונג,‟ האָט ער געזאָגט. „ס׳איז גלײַך ווי די אַמאָליקע צײַטן, ווען בני־ישׂראל האָבן געזאָגט: ׳נו, פּרעה איז ביז איצט געווען גאַנץ גוט צו אונדז. לאָמיר נישט ריזיקירן׳.‟