סאַטירע אויף ייִדיש אין אַ שוועדישער טאָג־צײַטונג

Satire, in Yiddish, in a Swedish Newspaper

ד״ר סאַלאָמאָן שולמאַן, דער מחבר פֿון די אַרטיקלען
Rose Saremi
ד״ר סאַלאָמאָן שולמאַן, דער מחבר פֿון די אַרטיקלען

פֿון שׂרה־רחל שעכטער

Published September 21, 2014, issue of October 10, 2014.

שטעלט אײַך פֿאָר, אַז אין דער „ניו־יאָרק פּאָסט‟ וואָלט מען אָפּגעדרוקט אַ סעריע אַרטיקלען וועגן דעם פּאָליטישן מצבֿ אין לאַנד — אויף ייִדיש.

ס׳קלינגט אפֿשר ווי אַ באָבע־מעשׂה, אָבער פּונקט אַזאַ זאַך איז דעם חודש פֿאָרגעקומען אין שוועדן. צווישן דעם 2טן און דעם 16טן סעפּטעמבער — די לעצטע צוויי וואָכן פֿאַר די נאַציאָנאַלע וואַלן — האָט די גרעסטע טאָג־צײַטונג פֿון דרום־שוועדן, Sydsvenska Dagbladet, אָפּגעדרוקט אויף איר וועבזײַט פֿינף סאַטירישע אַרטיקלען וועגן דער וואַל־קאַמפּאַניע, אין אַ ריינעם, פֿאָלקסטימלעכן ייִדיש.

דער מחבר פֿון די אַרטיקלען, ד״ר סאַלאָמאָן (שלמה) שולמאַן, איז אַ קינדער־פּסיכיאַטער אין לונד, וועלכער האָט שטאַרק ליב ייִדיש און האָט גערן אָנגענומען די אַרבעט, ווען די רעדאַקציע פֿון Sydsvenska האָט אים פֿאַרבעטן אָנצושרײַבן זײַנע קאָמענטאַרן וועגן די וואַלן, אויף ייִדיש.

„זיי קענען מיך שוין, ווײַל איך פֿלעג שרײַבן פֿאַר זיי אויף שוועדיש וועגן ליטעראַטור, מעדיצין און ייִדישע ענינים,‟ האָט סאַלאָמאָן דערקלערט בעת אַן אינטערוויו מיטן „פֿאָרווערטס‟. „דאָס איז אָבער געווען דאָס ערשטע מאָל, וואָס איך שרײַב קאָמענטאַרן וועגן פּאָליטיק.‟

כאָטש סאַלאָמאָנס פּרנסה איז ווי אַ פּסיכיאַטאָר, גיט ער אויך אָפּ אַ סך צײַט לטובֿת ייִדיש. ער פֿירט אָן מיט אַ ייִדיש־לייענקרײַז אין לונד, און האָט איבערגעזעצט אויף ייִדיש אַ בוך פֿון דער באַקאַנטער מחברין, ראָזע לאַגערקראַנץ, מיטן נאָמען „פֿאַרבלאָנדזשעטע בריוו‟.

נו, ווי איז עס אים געפֿעלן געוואָרן צו שרײַבן וועגן פּאָליטיק? „פֿאַר מיר איז עס געווען הערלעך!‟ האָט ער געזאָגט. „כ׳האָב עס געפּרוּווט טאָן אויף אַ ייִדישן אופֿן — סײַ ערנסט, סײַ מאַכן אַ ביסל חוזק פֿון דער סיטואַציע. און אויף אַן אמת, איז עס געגאַנגען ווי פֿון זיך אַליין!‟

הגם מע האָט געמאַכט אַ ביסל פּירסום וועגן די אַרטיקלען, דורך „פֿייסבוק‟ און דורך דער ייִדישער קהילה אין מאַלמע, וואָס האָט אַרויסגעשיקט אַ בליצבריוו צו אירע מיטגלידער וועגן דעם, האָבן ווייניק ייִדן געוווּסט וועגן די אַרטיקלען, אָדער זיי געלייענט. אָבער באַרבראָ פּאָסנער, אַ ייִדישע כּלל־טוערין אין מאַלמע, האָט געזאָגט, אַז די מענטשן וואָס האָבן עס יאָ געלייענט, האָבן הנאה געהאַט.

„איך מיין, ס‘איז זייער שיין, וואָס די צײַטונג האָט אָפּגעדרוקט די אַרטיקלען,‟ האָט געזאָגט פּאָלאַ גראָסמאַן, אַ לערערין אין שטאָקהאָלם, וועלכע האָט מיט עטלעכע יאָר צוריק געהאָלפֿן צונויפֿצושטעלן אַן אילוסטרירט שוועדיש־ייִדיש ווערטערביכל אויף דער אינטערנעץ. „כ’ווייס נישט פֿאַר וואָס די צײַטונג האָט באַשלאָסן עס אָפּצודרוקן, אָבער אפֿשר איז עס געווען אַ זשעסט אַרויסצוּווײַזן סאָלידאַריטעט מיט די ייִדן, בעת עס וואַקסט דער אַנטיסעמיטיזם אין מאַלמע.‟