אַ נײַער אָנהייב בײַ חב״ד אין מומבײַ

A New Beginning at Chabad Mumbai

מלך ווישוואַנאַט (אין מיטן) בעת דעם חנוכּת־הבית פֿונעם „נאַרימאַן־הויז‟ אין מומבײַ, אינדיע
Courtesy of chabad.org
מלך ווישוואַנאַט (אין מיטן) בעת דעם חנוכּת־הבית פֿונעם „נאַרימאַן־הויז‟ אין מומבײַ, אינדיע

פֿון מלך ווישוואַנאַט

Published September 30, 2014, issue of October 24, 2014.

דעם פֿאַרגאַנגענעם חודש האָט זיך ווידער געעפֿנט דאָס חב״ד־הויז אין מומבײַ, אינדיע — אַ בנין, וואָס איז אין אָט דער שטאָט באַקאַנט מיטן נאָמען „נאַרימאַן־הויז‟.

צופֿעליק בין איך געווען אַן עדות פֿונעם נײַעם עטאַפּ אין דער באַציִונג צווישן ייִדן און אינדיער. ס׳איז געווען מער ווי פֿינעף מיט אַ האַלב יאָר צוריק, דעם 26סטן נאָוועמבער 2008, אינעם אַמעריקאַנער „דאַנקטאָג‟, ווען דער בנין האָט זיך אַנטפּלעקט פֿאַר דער וועלט אין טראַגישע אומשטאַנדן. אַ גרופּע פּאַקיסטאַנער טעראָריסטן האָבן זיך מיט גוואַלד אַרײַנגעריסן אינעם בנין און פֿאַרכאַפּט דעם חב״ד־שליח הרבֿ האָלצבערג און זײַן פֿרוי, צוזאַמען מיט אַנדערע ייִדן, וואָס זענען דעמאָלט געווען אינעם בנין. די טעראָריסטן האָבן אומגעבראַכט אַלע זעקס ייִדישע נפֿשות. דעם זעלבן טאָג האָבן אַנדערע טעראָריסטן פֿונעם זעלבן קעמערל געהרגעט 158 אומשולדיקע מענטשן — הינדוס, קריסטן און מוסולמענער — אין פֿאַרשיידענע ערטער פֿון מומבײַ.

דעם פֿריִערדיקן זומער בין איך, מיט מײַן טאָכטער מינע, געהאַט געווען צו גאַסט בײַ הרבֿ גבֿריאל (גאַבי) האָלצבערג און זײַן רביצין רבֿקי. איך האָב זייער וואַרעמע זכרונות פֿון אָט דעם וויזיט, בפֿרט צוליב הרבֿ האָלצבערגס היימישן און אָפֿענעם אויפֿפֿיר מיט אַלעמען, מיט וועלכע ער איז געקומען אין קאָנטאַקט — ייִדן צי נישט־ייִדן. מײַן צווייטער קאָנטאַקט מיטן „נאַרימאַן־הויז‟, נאָך דעם וויזיט, איז געווען פֿון מעבֿר־לים. אין דער נאַכט פֿונעם טעראָריסטישן אָנפֿאַל האָט חב״ד זיך געשטעלט אין קאָנטאַקט מיט מיר, כּדי אַרויסצוהעלפֿן זיי ווי אַן איבערזעצער. ווען מע האָט פֿון אַמעריקע אָנגעקלונגען צו ר׳ גבֿריאלן האָט איינער פֿון די טעראָריסטן אויפֿגעהויבן דאָס טרײַבל. מע האָט געוואָלט פּרוּוון איבערצײַגן די טעראָריסטן זיי זאָלן באַפֿרײַען די ייִדישע געפֿאַנגענע. צום באַדויערן, האָט מען אָבער נישט מצליח געווען, און די מעשׂה האָט זיך פֿאַרענדיקט טראַגיש.

אַכט חדשים נאָך דעם שוידערלעכן אינצידענט, זומער 2009, בין איך ווידער געווען אין מומבײַ. איך בין געפֿאָרן אין דער געגנט פֿון „נאַרימאַן־הויז‟, און האָב צום ערשטן מאָל, מיט די אייגענע אויגן, געזען דאָס אָרט, וווּ די טעראָריסטן האָבן זיך אַרײַנגעבראָכן, און דערשאָסן דעם רבֿ און זײַן רביצין. מע האָט מיר אויך אָנגעוויזן אויפֿן באַלקאָן אַקעגן איבער דער גאַס, וווּ אַן אַלט מוסולמעניש פּאָרפֿאָלק האָט געזען, ווי די טעראָריסטן האָבן די ייִדן אומברחמנותדיק געפּײַניקט.

ביז יענעם מאָמענט זענען מײַנע זכרונות געווען באַזירט נאָר אויף קלאַנגען און קולות, און געדרוקטע ווערטער. דאָס וואָס איך האָב איצט געזען, איז געווען אַ שטאַרקע דערמאָנונג פֿון די גרויליקע געשעענישן פֿון דאַנקטאָג 2008. איך האָב אויך געזען די קוילנלעכער אין די ווענט לעבן „נאַרימאַן־הויז‟, צוזאַמען מיט דער דעקלאַראַציע פֿון די אָרטיקע מוסולמענישע און הינדו־אײַנוווינער: „מיר פֿאַראורטיילן די טעראָריסטישע אָנפֿאַלן פֿון 26־11־2008“.

הײַיאָר, מיט קנאַפּע זעקס יאָר נאָך דער טראַגעדיע, בין איך צוריקגעפֿאָרן אין מומבײַ מיטצואַרבעטן מיטן „גבֿריאל־פּראָיעקט מומבײַ‟ (Gabriel Project Mumbai), אַ נישט־מלוכישע אָרגאַניזאַציע (NGO), געגרינדעט פֿון מײַנעם אַ חבֿר, יעקבֿ שטאָקמאַן. כאָטש איך האָב נישט געוווּסט דערפֿון, האָט יעקבֿ געהאַט פּלאַנירט, אַז איך זאָל בײַזײַן אינעם באַנײַטן „נאַרימאַן־הויז‟ בעת זײַן חנוכּת־הבית.

דורכגייענדיק דורך אַ ים מיט פּאָליציאַנטן, בין איך אַרײַן אין דער מיט קאַנווע־באַדעקטער געסקע, וווּ די צערעמאָניעס האָבן געזאָלט פֿאָרקומען. צום סוף פֿון דער געסקע איז געווען דער אַרײַנגאַנג אין „נאַרימאַן־הויז‟. מער איז שוין נישט געשטאַנען דער הויף־טויער פֿאַרן בנין; איצט האָט מען געקאָנט זען אַ גרעסערן אימפּאָנירנדיקן אויפֿבוי מיט אַ שפּאָגל נײַ מירמל־פּנים, וואָס לויט מײַן געשמאַק, האָט זיך עס נישט אַרײַנגעפּאַסט אין דער געגנט מיט אירע אַלטע בנינים, וואָס זענען מערסטנס געשטאַנען אויף זייער אָרט ווי שטומע עדות פֿון דער טראַגישער געשיכטע. איך האָב אָבער נישט געהאַט קיין סך צײַט זיך אַרומצוקוקן; באַלד האָב איך דערזען באַקאַנטע חב״דניקעס — סײַ פֿון אַמעריקע און סײַ פֿון אינדיע, וואָס האָבן מיך מקבל־פּנים געווען און אַרײַנגעפֿירט אין דעם „הויז‟. זיי האָבן נישט געוווּסט, אַז איך בין דאָ אין שטאָט און האָבן זיך זייער דערפֿרייט מיך צו זען.

דער חנוכּת־הבית האָט זיך אָנגעהויבן מיט אַ פּאָר ווערטער פֿון הרבֿ קאָטלאַרסקי, דער ראָש פֿון דעם חב״ד־דערציִונג־אָפּטייל, דער „מרכּז לעניני חינוך‟. איך האָב געוואַרט צו זען וואָס ער וועט זאָגן אויף דער וויכטיקער אונטערנעמונג. מיט זעקס יאָר צוריק האָט חב״ד אין זינען געהאַט נאָר די ייִדן, וואָס זענען אומגעקומען אין דעם „נאַרימאַן־הויז‟. פֿונדעסטוועגן, זענען אויך געווען מער ווי הונדערט אינדישע קרבנות, האָבן אַ סך אינדיער זיך געפֿילט אַ ביסל געטראָפֿן און אַנטוישט פֿון אַזאַ נישט־וויסנדיקייט; מע האָט געשפּירט, אַז מע אָנערקענט נישט די טראַגעדיע בײַ די אינדיער. עטלעכע אינדישע צײַטונגען, וואָס האָבן געשריבן וועגן דעם אינצידענט, האָבן אַרויסגעהויבן דעם פֿאַקט, אַז דער ייִדישער צענטער גיט זיך אָפּ נאָר מיט אויסלענדער.

פֿאַרן אָנפֿאַל זענען טאַקע געווען זייער ווייניק פֿאַרבינדונגען צווישן די אײַנוווינער פֿונעם „נאַרימאַן־הויז‟ און זייערע שכנים; אַדרבא, ווען דער אַטאַק איז פֿאָרגעקומען, האָבן געוויסע פֿון די היגע תּושבֿים געהאַט אַ חשד, אַז די ייִדן האָבן גאָר געשפּילט עפּעס אַ ראָלע אין דעם.

וואַרטנדיק אויף הרבֿ קאָטלאַרסקיס קאָמענטאַרן, האָב איך זיך געפֿרעגט: וואָס וועט איצט זײַן דער צוגאַנג מצד חב״ד? לאַנג האָב איך נישט געדאַרפֿט אײַנהאַלטן דעם אָטעם. כּמעט בײַם אָנהייב פֿון זײַן רעדע האָט ער שוין געזאָגט: „מיר וועלן קיין מאָל נישט וויסן די סיבה פֿאַר וואָס זעקס קדושים, צוזאַמען מיט 158 אַנדערע, זײַנען אַוועקגעריסן געוואָרן פֿון אונדז אויף זייער אַ באַרבאַרישן און אוממענטשלעכן אופֿן“.

„זעקס קדושים‟, יאָ, אָבער פֿאָרט „צוזאַמען מיט 158 אַנדערע‟.

שפּעטער אין אָוונט האָט מען מודיע געווען די געסט וועגן די פּלענער פֿאַרן נײַעם בית־חב״ד. די דרײַ אונטערשטע גאָרנס וועט מען ניצן פֿאַר אַ מיקווה, אַ רעסטאָראַן, אַ שיל און ביוראָען; אויף די דרײַ אייבערשטע גאָרנס וועט זיך געפֿינען אַ מוזיי, אין אָנדענק פֿון הרבֿ האָלצבערג און זײַן פֿרוי. די טעמע פֿון דעם מוזיי וועט אָבער זײַן די שבֿע מיצוות בני־נח — די זיבן געבאָט, וואָס זענען, לויט דער ייִדישער טראַדיציע, געצילעוועט אויף דער גאַנצער מענטשהייט: זעקס לאַוון קעגן עבֿודה־זרה, גנבֿה, עריות, שעלטן גאָט, רציחה, און עסן פֿלייש פֿון אַ חיה בשעת זי איז נאָך אַלץ בײַם לעבן, און איין מיצווה, דהײַנו, אויפֿצושטעלן געריכטן.

פֿאַר מיר איז דאָס געווען אַ באַווײַז פֿון אַ געוויסער עוואָלוציע אין דעם חב״ד־צוגאַנג אַקעגן די אינדיער. לייגנדיק דעם טראָפּ אויף אָט דעם נײַעם בנין, אויף די אוניווערסאַלע אַספּעקטן פֿון יהדות, האָבן זיי, אַזוי צו זאָגן, מוסר־מודיע געווען, אַז פֿון איצט אָן וועט די חב״ד־פֿאַרבינדונג זײַן נישט בלויז מיט די אָרטיקע און אויסלענדישע ייִדן, נאָר מיט אַלע אינדיער. די שבֿע מיצוות בני־נח בפֿרט, זײַענדיק אַ צונויפֿפֿלעכט פֿון גײַסטיקע און געזעלשאַפֿטלעכע מיצוות, שטעלן מיט זיך פֿאָר אַן אוניקאַל מיטל אויסצושטרעקן די האַנט צו די אינדיער. אינדיע און אינדישע רעליגיעס האָבן אַ סך וואָס איבערצוגעבן די ייִדן וועגן דער נאַטור פֿונעם אייבערשטן, אָבער ייִדן קענען אויך לערנען די אינדיער וועגן די מאָראַלישע און געזעלשאַפֿטלעכע קאָמפּאָנענטן פֿון אמונת־הבורא.

דער 26סטער נאָוועמבער איז אַ דאַטע, וואָס לאָזט זיך מיר נישט גרינג צו פֿאַרגעסן, אָבער דער 25סטער אויגוסט איז נאָך אַ דאַטע — אַ נײַע דאַטע, וואָס רעפּרעזענטירט אַ מער אָפֿענעם און פֿרײַנדלעכן צוגאַנג צו די אינדיער און דער אינדישער קולטור. מיט דעם וואָלט גאַבי זיך זיכער געפֿרייט.