ליטעראַטור

מע רײַסט זיך שוין ווידער...

The Bickering Continues...

פֿון עמיל קאַלין

יעדן ראָש־השנה חזרט ער איבער בײַם טיש דאָס זעלבע חכמהלע: דאָס סעודהלע איז נישט נאָר, כּדי צו פּראַווען ראָש־השנה, נאָר אויכעט זייער גט. זיי האָבן זיך געגט מיט פֿערצן יאָר צוריק. געשען איז דאָס אַ טאָג פֿאַר ראָש-השנה.

דאָס גטן זיך איז געגאַנגען גלאַט, נישט ווי בײַ אַנדערע פּאָרלעך — אָן מיאוסע קריגערײַען, מאַכן אויף צעפּיקעניש, געריכטן, ריכטער און אויסגעשליפֿענע אַדוואָקאַטן; און פֿאַרוואָס טאַקע זאָל עס ווערן מיאוס? די קינדער זענען שוין געווען גרויס און דאָס פֿאַרמעגן — קליין. מע האָט עס געמאַכט „ציוויליזירט‟, איז מען געגאַנגען אויף אַ פּשרה — אַזוי האָט ער אויך ליב צו דערציילן: זי האָט באַקומען אַלץ, און ער — אַ לאָך פֿון אַ בייגל.

און צו מאָל דערציילט ער, אַז פֿאַרקערט: זי האָט גאָרנישט באַקומען, און ער — דאָס גאַנצע פֿאַרמעגן. בשעת־מעשׂה צעלאַכט ער זיך, גיסט זיך צו מער ווײַן און זאָגט: „אָבער מיר זענען געבליבן גוטע פֿרײַנד‟. ער זאָגט נישט קיין ליגן; אמת, זיי וווינען אין פֿאַרשיידענע שטעט, אָבער רעדן אַיעדן טאָג אויפֿן טעלעפֿאָן, און אַז איינער פֿון זיי דאַרף הילף, ווענדט ער זיך גלײַך צום צווייטן.

און אָט איז שוין ווידער ראָש־השנה; אַלע האָבן זיך אויסגעזעצט אַרום טיש, ווי יעדעס יאָר: זיי, די אַמאָליקע מאַן־און־ווײַב, זייערע דרײַ קינדער, אַליין שוין נישט קיין קינדער, די צוויי כּלות און איין אייניקל. אַלע ווייסן שוין פֿון לאַנג די מעשׂה מיט דער „פּשרה‟, זי רופֿט אַרויס אַ גענעץ. מע ווינקט זיך אונטער, און מע לאַכט אין די פֿויסטן.

די קינדער קוקן אויף די געוועזענע מאַן־און־ווײַב און קענען נישט תּופֿס זײַן, ווי זיי האָבן חתונה געהאַט און נאָך מער: ווי זיי האָבן געמאַכט דרײַ קינדער? ער: אַן איידעלער, גוטמוטיקער מאַן אין די שפּעטע זעכציקער. דאָס רונדיקע, ספֿק־רויטע, ספֿק־בראָנזעווע פּנים מיט פֿעטע באַקן איז באַרעמלט מיט אַ שיטערער, ווײַס־געוואָרענער, קורצער באָרד, זיצט בײַם טיש, ווי מע וואָלט אים צוגעשמידט צום בענקל, מיט האַלב־פֿאַרמאַכטע אויגן. אין זײַן שווערער האַנט האַלט ער אַ גלעזל ווײַן, און זײַן מויל הערט נישט אויף צו קײַען.

זי: אַ דינינקע, רירעוודיקע, פֿלינקע פֿרוי, מיט אַ העל, באַשפּרענקלט פּנים און צוויי גרויסע בלויע אויגן, פֿון וועלכע עס קוקט אַרויס אַן אומאויסשעפּלעכע לעבעדיקע נײַגעריקייט. אַלץ וואָס זי האָט צו זאָגן, זאָגט זי קורץ און שאַרף אָן איבעריקע ווערטער. זי קען נישט אײַנזיצן שטיל אויף אַ רגעלע. זי פֿרעגט בײַ יענעם צי דאָס עסן איז געשמאַק, צי די „גאָלדענע יויך‟ איז טאַקע „גאָלד מיט זילבער‟, און אַז מע ענטפֿערט, אַז עס פֿעלט אַ ביסל זאַלץ, גיט זי אַ שפּרונג אונטער, פֿליט צו צום שאַפֿקעלע, און אָט שטייט שוין דאָס זעלצערל אויפֿן טיש.

ער איז ערשט צוריקגעקומען פֿון אַ וואַקאַציע אין רומעניע, און אַצינד טיילט ער זיך מיט זײַנע אײַנדרוקן מיט די געסט:

„כ’בין געווען אין טשאַושעסקוס פּאַלאַץ, ׳דאָס פֿאָלקס־הויז׳, האָט ער דאָס גערופֿן. אַ שטיק גרויסקייט-משוגעת, אַ ריזיקע געבײַדע, די צווייט־גרעסטע אויף דער וועלט, נאָך דעם פּענטאַגאָן. די זאַלן און די צימערן האָט מען געבויט מיט אַ ביליקן געשמאַק פֿון אַן עם־האָרץ. שאַ, איר ווייסט ווי ער זעט אויס? ווי אַ פּאַלאַץ פֿון אַ ׳בוליבאַשאַ׳, דעם ציגײַנערישן קעניג!‟

איר קול הערט זיך פֿונעם עק־טיש: „רעדסט אַזוינע שטותים, אַזוי זאָל מיר גוט זײַן…‟

און ער רעדט ווײַטער:

„עס טוט וויי, וואָס מע האָט אַראָפּגעריסן אַ גאַנצן קוואַרטאַל, פֿיל מיט שיינקייטן און הײַזער מיט אַ היסטאָרישן ווערט, כּדי צו בויען אַזאַ מאָנסטער‟.

זי האָט אַן אַנדער מיינונג, מע האָט אַראָפּגעריסן כאַטעס, אָרעמע הײַזער, קרומע פּלויטן…

„עס זענען דאָרט געשטאַנען עטלעכע אַלטע קלויסטערס…‟.

„חלומות, נאָר צעקראָכענע הײַזער…‟

„דו דערציילסט מיר?‟

זי הייבט אויף די שטים: „ס’איז נישט אמת וואָס דו זאָגסט!‟

ער טוט אַ מאַך מיט דער האַנט: „נישט אמת…‟ בשעת די געסט בײַם טיש האָבן געקעמפֿט מיט די גרויסע פּאָרציעס פֿלייש, געפֿינען ער־און־זי נײַע סיבות זיך צו קריגן: צי מע מאַכט דעם סאָוס צום פֿלייש מיט ציבעלעס? צי זענען די קאַרטאָפֿליעס ווייך צי נישט? ווי עס האָט געהייסן דער בילד-שיינער אַקטיאָר אין עפּעס אַן אַלטן פֿילם, און וואָס איז געווען דער סיפּור-המעשׂה, און ווי אַזוי האָט ער זיך פֿאַרענדיקט?

ווײַטער האָבן זיך אינעם שמועס אָנטייל גענומען אַלע געסט, און ס׳איז אַוועק אַ רייד וועגן פּאָליטיק, וועטער, טראַפֿיק אין שטאָט און אויף די גאַסן, פֿון וואַנען האָט מע געקראָגן די טעלער מיט די רויזן — אַ מתּנה פֿון דער אַרבעט אָדער פֿון אַ ווײַטן פֿעטער?

זי דערלאַנגט צום טיש דעם לעקעך.

ער שנײַדט זיך אָפּ אַ פֿעט שטיקל, גיט אַ בײַס אָפּ, און רעדט מיט אַ פֿול מויל: „אין רומעניע, פֿלעג מען צום לעקעך אויכעט צושטעלן אַ טעלערל מיט אײַנגעמאַכטס‟.

צעפֿלאַקערט זי זיך: „וואָס עפּעס? קיינמאָל נישט!‟

„אַזוי געדענק איך.‟

„געדענקסט נישט ריכטיק. פֿאַרמישסט די יוצרות‟.

„נישט ריכטיק? איך געדענק אַפֿילו מיט וואָסער אײַנגעמאַכטס. אַן אײַנגעמאַכטס פֿון ביטערע קאַרשן. קליינטשיקע אַזעלכע, וואָס די פּויערטעס פֿלעגן ברענגען אין שטאָט אַרײַן. אַזוינע קאַרשן זענען געוואַקסן לעבן יאַס‟.

„נישט געשטויגן נישט געפֿלויגן. ביטערע קאַרשן האָט מען געהאַט ערשט סוף-פֿרילינג‟.

„ניין, אָנהייב האַרבסט…‟

„פֿרילינגס־צײַט, זאָג איך דיר!‟

ער טוט אַ צי מיט די אַקסלען און דערמיט נעמט צו דער קריגערײַ אַן עק.

אַז מע שטייט אויף פֿון דעם טיש, זענען די בײַכער, די פֿיס און די קעפּ שווער. מע וואַקלט זיך פּאַוואָליע צו צו דער טיר און מע ווינטשט זיך איינער דעם אַנדערן: ס׳זאָל אויסגיין דאָס פֿריִערדיקע יאָר, צוזאַמען מיט די קללות, און עס זאָל זיך אָנהייבן אַ יאָר מיט ברכות. און די אַמאָליקע מאַן־און־ווײַב ווינטשן זיך אין האַרצן: „און מע זאָל זיך רײַסן ווײַטער‟.