ידיעות פֿון מאָסקווע

News from Moscow

פֿון אלכּסנדרה פּאָליאַן

Published November 19, 2014, issue of December 05, 2014.

הזכּרה־צערעמאָניע נאָך די קרבנות פֿונעם טעראָריסטישן אַטאַק אין ירושלים

די ייִדישע קהילה פֿון רוסלאַנד דריקט אויס איר מיטלייד צו די משפּחות פֿון קרבנות פֿונעם טעראָריסטישן אַטאַק, וואָס איז פֿאָרגעקומען אין ירושלים דעם 18טן נאָוועמבער.

אָפֿיציעלע בריוו האָבן פֿאַרעפֿנטלעכט די ביידע הויפּט־רבנים — אי ר׳ אַדאָלף שאַיעוויטש אי ר׳ בערל לאַזאַר. איינער פֿון די אומגעקומענע, ר’ משה טווערסקי, איז אַ קרובֿ פֿונעם טשערנאָבילער רבין, וואָס איז אַנומלט געקומען מיט אַ וויזיט קיין מאָסקווע און געבענטשט דעם עולם פֿון דער כאָראַלער שיל אויף אַרכיפּאָוו־גאַס. דאָרטן, אין דער כאָראַלער שיל, וועט דאָנערשטיק פֿאָרקומען אַ טרויער־צערעמאָניע מיט אַזכּרה.

אין דעם נײַעם ייִדישן מוזיי, וואָס געהערט צו דער צווייטער ייִדישער קהילה, דעם חב”ד, האָט מען הײַנט געעפֿנט אַן אויסשטעלונג לכּבֿוד ר’ שמריה־לייב מעדאַליע — דער מאָסקווער רבֿ, וואָס איז דערשאָסן געוואָרן אין 1938 פֿון הרוגי־מלכות. ס’האָט זיך אַרויסגעוויזן, אַז די דאָזיקע אויסשטעלונג, וואָס דער מוזיי האָט צוגעגרייט שוין לאַנג, איז טראַגיש און סימבאָליש צונויפֿגעפֿאַלן מיט די געשעענישן פֿון קעגנוואַרט.

וואַלערי סענדעראָוו, ייִדישער מאַטעמאַטיקער און קעמפֿער קעגן אַנטיסעמיטיזם, געשטאָרבן

וואַלערי סענדעראָוו
וואַלערי סענדעראָוו

די וואָך איז אין מאָסקווע געשטאָרבן וואַלערי סענדעראָוו — אַ מאַטעמאַטיקער, אַ פֿילאָסאָף און אַ געזעלשאַפֿטלעכער טוער. ער איז באַרימט פֿאַר האָבן געווען דער ערשטער צו שרײַבן וועגן דעם אַזוי־גערופֿענעם „אינטעלעקטועלן גענאָציד‟ פֿון די ייִדן אין ראַטן־פֿאַרבאַנד.

אין די 1970ער יאָרן, זײַענדיק אַ לערער פֿון מאַטעמאַטיק, האָט ער פֿאַרעפֿנטלעכט דעם פֿאַקט, אַז זײַנע תּלמידים־ייִדן, אַפֿילו די בעסטע, וואָס האָבן געוווּנען אויף אַל־פֿאַרבאַנדישע מאַטעמאַטישע אָלימפּיאַדן, האָבן ניט געקענט באַשטיין דעם אײַנטריט־עקזאַמענען אויפֿן מעכאַניש־מאַטעמאַטישן פֿאַקולטעט פֿון מאָסקווער מלוכה־אוניווערסיטעט — אַזוי האָט זיך די מעשׂה אָנגעהויבן. ער האָט פּובליקירט עטלעכע אַרטיקלען וועגן דעם, און אויך אַ בוך מיטן נאָמען „אינטעלעקטועלער גענאָציד‟ — וועגן דער דיסקרימינאַציע פֿון די ייִדן אויף אויפֿנאַם־עקזאַמענס אין די בעסטע מאַטעמאַטישע אוניווערסיטעטן.

סענדעראָוו, בשותּפֿות מיט אַנדערע געלערנטע, האָט געשאַפֿן „דעם ייִדישן פֿאָלקס־אוניווערסיטעט‟ — אַן אומפֿאָרמעלער קרײַז, וווּ די ייִדישע אַביטוריענטן, וואָס זענען ניט אַרײַן אין קיין אוניווערסיטעט, האָבן געקענט זיך לערנען מאַטעמאַטיק אויף זייער אַ הויכן ניוואָ. אין 1982 איז סענדעראָוו אַרעסטירט געוואָרן, און האָט פֿאַרבראַכט עטלעכע יאָר אין לאַגער. נאָך דער באַפֿרײַונג האָט ער געלעבט אין מאָסקווע, געלערנט אינעם פֿיזיש־טעכנישן אוניווערסיטעט און געאַרבעט אין געזעלשאַפֿטלעכע און רעליגיעזע אָרגאַניזאַציעס.

נײַער קלוב פֿאַר ייִדישע סטודענטן אין מאָסקווער מלוכה־אוניווערסיטעט

אין מאָסקווער מלוכה־אוניווערסיטעט האָט מען געשאַפֿן אַ ייִדישן סטודענטן־קלוב. זײַן ערשטע באַגעגעניש איז פֿאָרגעקומען אין מאָסקווער ייִדישער קהילה „חבֿרים‟. די אָרגאַניזאַטאָרן ריכטן זיך אי אויף מסיבות, אי אויף ערנסטע לעקציעס. דער ציל פֿונעם קלוב איז צו דערמעגלעכן די ייִדישע סטודענטן פֿון דעם בעסטן אוניווערסיטעט אין דער מלוכה צו וויסן מער וועגן זייער אָפּשטאַם.

רוסישע איבערזעצונג פֿון באַשעוויס־זינגערס „דער הויף‟ ווערט פּובליקירט

אין מאָסקווער פֿאַרלאַג „קניזשניקי‟ איז אַרויס אין דער רוסישער איבערזעצונג דער ראָמאַן „דער הויף‟ פֿון יצחק באַשעוויס זינגער, וואָס איז פּובליקירט געוואָרן אין „פֿאָרווערטס‟ אין 1953־1955. די איבערזעצערין איז וואַלענטינאַ פֿעדטשענקאָ — פֿילאָלאָגין פֿון פּעטערבורג.

אַחוץ דעם, איז די וואָך אין „קניזשניקי‟ אויך אַרויס אַ היסטאָרישע פֿאָרשונג: גרשון דוד הונדערטס בוך „ייִדן אין פּוילן־ליטע אינעם 17טן י”ה: מקורים פֿון דער מאָדערנער צײַט‟.

אויסשטעלונג פֿון דאַדויִסטישער קונסט אין פּעטערבורגער מוזיי

אין ראַמען פֿון קולטור־טויש צווישן רוסלאַנד און מדינת־ישׂראל, האָט זיך די וואָך אין פּעטערבורגער מוזיי „הערמיטאַזש‟ געעפֿנט אַן אויסשטעלונג פֿן דאַדאַיִסטישער מאָלערײַ. עס ווערן אויסגעשטעלט בילדער פֿון טריסטאַן טצאַראַ, רענע מאַגריט, זשאַן מיראָ, מען ריי און מאַרסעל דושאַן; אַלע בילדער געהערן צו דער זאַמלונג פֿון „מוזאון־ישראל‟. די אויסשטעלונג וועט זײַן אָפֿן ביז פֿעברואַר 2015.

די ידיעות פֿון מאָסקווע, ווי אויך ייִדישע נײַעס פֿון אַנדערע לענדער איבער דער וועלט, קאָן מען הערן יעדן טאָג אין אונדזער ראַדיאָ־פּראָגראַם „דער פֿאָרווערטס־קול‟.