ראָן דערמערס „גרויסע חכמות‟

Ron Dermer‘s “Pearls of Wisdom”

דער ישׂראל-אַמבאַסאַדאָר, ראָן דערמער
דער ישׂראל-אַמבאַסאַדאָר, ראָן דערמער

פֿון עדי מהלאל

Published December 05, 2014, issue of January 02, 2015.

גרויס איז לעצטנס געווען די שׂימחה אויפֿן קאַמפּוס פֿון מערילענד-אוניווערסיטעט! וואָס איז? דער ישׂראל-אַמבאַסאַדאָר, ראָן דערמער, איז געקומען האַלטן דאָרט אַ לעקציע. צי וואָלט דער עולם ריכטיק פֿאַרשטאַנען די הײַנטיקע וועלט, אָן דערמערס פֿאַרכאַפּענדיקער לעקציע?

אָבער ערשטנס, דאַרף מען דערקלערן, ווער איז ראָן דערמער? פֿון וואַנען איז ער געקומען? צי איז ער איינער פֿון די פּראָגרעסיווע פּאָליטיקער, וואָס די פּראָבלעמען פֿון די „קליינע מענטשן‟ אַרן אים? און ווי אַזוי איז ער בכלל געקומען צו דער דאָזיקער חשובֿער ראָלע?

געבוירן אין מיאַמי-ביטש, פֿלאָרידע, אין 1971, אין אַ פּאָליטישער משפּחה — סײַ זײַן טאַטע, סײַ זײַן פֿעטער האָבן געדינט ווי דער שטאָט-מעיאָר פֿון מיאַמי-ביטש — פֿלעגט ער אין זײַנע יונגע יאָרן שפּילן אין אַמעריקאַנער פֿוטבאָל אונטער דער הייסער פֿלאָרידער זון. אָט דעם היציקן טעמפּעראַמענט האָט ער מיט זיך געבראַכט, ווען ער האָט עולה געווען קיין ישׂראל אין די 1990ער יאָרן. נישט געקוקט אויף דער אַמאָליקער משפּחה־פֿאַרבינדונג מיט די דעמאָקראַטן, ווערט דערמער פֿאַררעכנט ווי אַ נעאָ-קאָנסערוואַטאָר: ער פֿלעגט אַרבעטן מיט ניוט גינגרידזש, און די משפּחה האַלט אָן נאָענטע באַציִונגען מיט דער באַקאַנטער בוש-פֿאַמיליע אין פֿלאָרידע. די דאָזיקע פֿאַקטן, פּלוס דער פֿאַקט, אַז גראָד נתניהו האָט אים באַשטימט אויף דער שטעלע, האָבן פֿון אים געמאַכט אַ „פּערסאָנאַ נאָן גראַטאַ‟ אינעם „ווײַסן הויז‟.

צווישן די באַליבסטע ביכער פֿונעם געוועזענעם פּרעזידענט דזשאָרדזש דאַבליו בוש, געפֿינט זיך דאָס בוך „לטובֿת דער דעמאָקראַטיע‟ (The Case for Democracy, 2004), וואָס נתן שטשעראַנסקי האָט אָנגעשריבן צוזאַמען מיט דערמערן. דאָרטן דערקלערן זיי ווי וויכטיק איז פֿאַר דער וועלט, אַז אַמעריקע זאָל זיך קעגנשטעלן יעדער „נישט-דעמאָקראַטישער‟ מדינה, און דערמיט צו ווײַזן, ווי שיין און טאָלעראַנט איז די דעמאָקראַטישע שיטה. דעריבער איז שווער געווען צו גלייבן, אַז דערמער, וואָס לויבט אָן אַ שיעור די דעמאָקראַטישע שיטה אין זײַן בוך, זאָל אויף זײַן לעקציע אינעם אוניווערסיטעט פֿאַקטיש רופֿן די מענטשן נישט צו גיין שטימען אין די וואַלן. לשיטתו, איז אַ נידעריקער פּראָצענט ווײלער בעצם אַ גוטער סימן פֿון אַ „געזונטער געזעלשאַפֿט‟, וואָס „מאַכט נישט קיין גרויסן צימעס פֿון פּאָליטיק אין אַלגעמיין‟.

אַזאַ בצימצומדיקער באַגריף פֿון „דעמאָקראַטיע‟ זאָגט אַ סך וועגן דערמערן גופֿא, און זײַן וועלט-אַנשויונג בכלל. פֿאַרקערט: אַנשטאָט צו שטרעבן צום פֿאַרטיפֿערן דעם באַגריף דעמאָקראַטיע, צו דערמוטיקן מענטשן זיי זאָלן וואָס מער אָנטייל נעמען אין די וויכטיקע פּראָצעסן און אין דער אָנפֿירונג פֿון זייער לעבן; פֿאַרטיפֿערן און צו דעמאָקראַטיזירן יעדע מדינה, אַרײַנגערעכנט אַמעריקע, זי זאָל וואָס מער רעפּרעזענטירן דאָס ווילן פֿון דער מערהייט אין דער געזעלשאַפֿט — אַנשטאָט דעם, זאָגט ער: „ניין!‟ — וואָס ווייניקער דעמאָקראַטיע, אַלץ בעסער און געזינטער איז! אַזוי אַז אַפֿילו דעם קליינעם, און לרובֿ נישט אַזוי עפֿעקטיוון מיטל פֿון שטימען, האַלט דערמער, אַז נישט כּדאי אים צו ניצן, וואָס גייט בעצם האַנט בײַ האַנט מיט די כּסדרדיקע פּרוּוון פֿון די רעפּובליקאַנער, דורך כּלערליי קונצן, צו פֿאַרקלענערן די צאָל וויילער צווישן די מינאָריטעטן און בײַ די נידעריקע קלאַסן.

נאָך איין דערמערס אַ פּערל פֿון יענעם אָוונט איז געווען זײַן צעטיילונג צווישן „אמתע פֿעלקער‟ און „אויסגעטראַכטע פֿעלקער‟. „עס זענען נישטאָ קיין סך אמתדיקע נאַציעס אין דעם מיטעלן מיזרח‟ — האָט ער געגעבן צו פֿאַרשטיין, — „די עגיפּטער זענען אַ נאַציע, אָבער אַחוץ דעם, געפֿינען זיך צווישן זיי בעצם אַ סך שבֿטים, וואָס די אייראָפּעער האָבן פֿון זיי קינסטלעריש געמאַכט נאַציעס… אָבער מיר [ייִדן] זענען אַן אמתע נאַציע.‟

דער פֿאַקט, אַז די מערבֿ-וועלט, מיט אַמעריקע בראָש, דערשטיקט שוין יאָרן לאַנג די מאָדערניזירונג-פּראָצעסן, צוליב זייערע עקאָנאָמישע אינטערעסן אין דעם ראַיאָן, האָט דערמער, אַ פּנים, „פֿאַרגעסן‟ צו דערמאָנען. אַמעריקעס שטיצע פֿאַר דער טעאָקראַטישער סאַודישער רעגירונג, און פֿון ישׂראלס אַקופּאַציעס פֿון די פּאַלעסטינער טעריטאָריעס, זענען בבֿחינת בלויז איינציקע בײַשפּילן פֿון דעם מין.

אַ כּלל, דערמער האָט אין זײַן רעדע בסך-הכּל אויסגעפֿילט זײַן ראָלע ווי אַן אַמבאַסאַדאָר, כּפֿי מע דערוואַרט פֿון אים: מסביר צו זײַן די [רעכטע] פּאָליטיק פֿון ישׂראל, און זי פֿאָרצושטעלן אויפֿן בעסטן מעגלעכן אופֿן. אלא מאַי, ווערן הײַנט ווייניקער און ווייניקער מענטשן דערפֿון איבערצײַגט.