ייִדיש איבער דער וועלט

Yiddish Around the World

פֿון דזשאָרדין קוציק

Published December 17, 2014, issue of January 02, 2015.

ייִדיש־רעדנדיקער אויפֿפּאַסער געזוכט

דער „ייִדישער ביכער־צענטער‟ אין אַמהערסט, מאַסאַטשוסעטס זוכט עמעצן, פֿאַר אַ פּאָזיציע אינעם „שטײַנער זומער־פּראָגראַם אין ייִדישער שפּראַך‟. דער קאַנדידאַט, וואָס וועט אַרבעטן סײַ ווי אַן אויפֿפּאַסער אינעם סטודענטן־אינטערנאַט (Residential Assistant), סײַ ווי אַ געהילף צו די אַדמיניסטראַטאָרן פֿון דער פּראָגראַם, מוז פֿליסיק באַהערשן די ייִדישע שפּראַך און קענען גוט אַרבעטן מיט קאָלעדזש־סטודענטן. דער אויפֿפּאַסער וועט וווינען צוזאַמען מיט די סטודענטן און אָרגאַניזירן פֿאַר זיי אַקטיוועטעטן, וואָס וועלן זיי געבן אַ געלעגנהייט צו פֿאַרבעסערן זייער קענטעניש פֿון ייִדיש. דער פּאַסיקער קאַנדידאַט וועט אַרבעטן 7 טעג אַ וואָך פֿונעם 7טן יוני ביזן 24סטן יולי און מוז קענען פֿירן אַן אויטאָ.

דער אויפֿפּאַסער בײַם סטודענטישן־אינטערנאַט וועט ווערן באַצאָלט $3,500 פֿאַרן זומער און וועט דאָרטן וווינען בחינם. כּדי אָנצוגעבן אויפֿן פּאָסטן, שיקט אַרײַן אַ רעזומע, צוויי רעקאָמענדיר־בריוו און אַ דערקלערונג, פֿאַר וואָס איר ווילט באַקומען די שטעלע אויף aleos-urbel@bikher.org. נאָך אינפֿאָרמאַציע: //www.yiddishbookcenter.org/job-opportunities#RA.

פּראָגראַמען אויף דער „ייִדיש־פֿאַרם‟

די סטודענטן און לערער בײַם פֿאַראַיאָריקן ווינטער־אולפּן אויף דער „ייִדיש־פֿאַרם‟
די סטודענטן און לערער בײַם פֿאַראַיאָריקן ווינטער־אולפּן אויף דער „ייִדיש־פֿאַרם‟

די „ייִדיש־פֿאַרם‟ אין גושן, ניו־יאָרק האָט לעצטנס איבערגעגעבן די לערן־פּלענער פֿאַר אירע קומענדיקע קורסן. אין יאַנואַר וועלן פֿאָרקומען צוויי קורסן, אַ צען־טאָגיקער ווינטער־אולפּן און אַ זעקס־טאָגיקע פּראָגראַם פֿאַר ישיבֿה־מיידלעך.

דער אולפּן, וואָס וועט פֿאָרקומען פֿונעם 5טן ביזן 15טן יאַנואַר, טראָגט מיט זיך דעם אַמביציעזן ציל צו לערנען אַזוי פֿיל ייִדיש, ווי מע וואָלט געלערנט אין איין זמן בײַ „קאָלאָמביע־אוניווערסיטעט‟. די פּראָגראַם ווערט טאַקע אָנגעפֿירט בשותּפֿות מיט דער ייִדיש־פּראָגראַם בײַ „קאָלאָמביע‟ און די קלאַסן ווערן געלערנט דורך ד׳׳ר חנה מייזער. כּדי צו באַקומען נאָך אינפֿאָרמאַציע אָדער זיך צו רעגיסטרירן, באַזוכט: https://yiddishfarm.org/winterprogram.html.

די פּראָגראַם פֿאַר ישׁיבֿה־מיידלעך וועט פֿאָרקומען פֿונעם 18טן ביזן 23סטן יאַנואַר. די תּלמידות וועלן זיך אויסלערנען ייִדישע לידער, ווי אויך גענוג ייִדיש, כּדי צו האַלטן אַ פּשוטן שמועס אויף מאַמע־לשון. נאָך אינפֿאָרמאַציע: https://yiddishfarm.org/yeshivaweek.html

אַקאַדעמישע קאָנפֿערענץ אין פּוילן געווידמעט י. ל. פּרץ

פֿונעם 7טן ביזן 10טן סעפּטעמבער 2015 וועט פֿאָרקומען אַ קאָנפֿערענץ געווידמעט דעם לעבן, ווערק און סבֿיבֿה פֿון י. ל. פּרץ. די קאָנפֿערענץ, „י. ל. פּרץ און זײַן קרײַז‟, ווערט אײַנגעאָרדנט דורכן „מוזיי פֿון דער געשיכטע פֿון די ייִדן אין פּוילן‟ אין וואַרשע און דעם „אינטערנאַציאָנאַלן צענטער פֿאַרן אויספֿאָרשן די געשיכטע און קולטורעלע ירושה פֿון די ייִדן אין צענטראַל־ און מיזרח־אייראָפּע בײַם קאַטוילישן אוניווערסיטעט אויפֿן נאָמען פֿון דזשאָן פּאָול דעם 2טן‟. די קאָנפֿערענץ וועט פֿאָרקומען אין צוויי ערטער: בײַם „מוזיי פֿון דער געשיכטע פֿון די ייִדן אין פּוילן‟ אין וואַרשע און בײַ דער רעמאָנטירטער שיל אין זאַמאָשטש.

די קאָנפֿערענץ וועט באַהאַנדלען צוויי הויפּט־טעמעס: די אַקטיוויטעטן פֿונעם ייִדישן קולטורעלן קרײַז, וואָס איז באַאײַנפֿלוסט פֿון פּרצס ליטעראַרישע שאַפֿונגען און דאָס לעבן און שאַפֿן פֿון פּרץ אַליין. די רעפֿעראַטן, ביז 20 מינוט, וועלן געהאַלטן ווערן אויף ענגליש און פּויליש, מיט איין סעסיע אויף ייִדיש. ד׳׳ר רות ווײַס וועט בײַזײַן אויף דער קאָנפֿערענץ און אָפּהאַלטן די הויפּט־רעדע.

כּדי אַרײַנצושיקן אַ קיצור פֿון אײַער רעפֿעראַט אָדער צו באַקומען נאָך אינפֿאָרמאַציע באַזוכט: https://wkregupereca.wordpress.com/english/. קיצורים וועט מען אָננעמען ביזן 31סטן דעצעמבער.

„המנס מפּלה‟: ייִדישע פֿאָרשטעלונג אין פּאַריז

דער „טרוים־טעאַטער‟ בײַ דער „מעדעם־ביבליאָטעק‟ אין פּאַריז, צוזאַמען מיטן „צענטער פֿאַר קונסט און קולטור‟ וועלן אין גיכן פֿאָרשטעלן אַ נײַע פּיעסע אויף ייִדיש. די שפּיל, „המנס מפּלה‟ פֿון חיים סלאָוועס, איז לכתּחילה אָנגעשריבן געוואָרן אין 1940 אָבער איז ווידער באַאַרבעט געוואָרן נאָכן חורבן. די איצטיקע אַדאַפּטאַטציע איז צונויפֿגעשטעלט געוואָרן דורך שאַרלאָט מעסער.

די שפּיל, אויף ייִדיש מיט פֿראַצויזישע איבערקעפּלעך, וועט פֿאָרקומען אינעם „עספּאַס ראַשי‟, אויף 39 Broca־גאַס, שבת, דעם 24סטן און 31סטן יאַנואַר, און דעם 7טן פֿעברואַר, 8:45 אין אָוונט; און זונטיק, דעם 25סטן יאַנואַר, און דעם 1טן און 8טן פֿעברואַר, 4:30 נאָך מיטאָג. כּדי צו באַשטעלן אַ בילעט באַזוכט: //yiddishweb.com/homens-mapole-le-nouveau-spectacle-du-troim-teater/.

אינטערנעץ־אַרכיוו פֿונעם פּראָיעקט פֿון געשיכטע בעל־פּה באַנײַט

קריסטאַ וויטני בעת אַן אינטערוויו מיט דער אַקטריסע לאה שלאַנגער אין ישׂראל
קריסטאַ וויטני בעת אַן אינטערוויו מיט דער אַקטריסע לאה שלאַנגער אין ישׂראל

צווישן די סאַמע וויכטיקסטע קולטורעלע איניציאַטיוון אין דער הײַנטיקער ייִדיש־וועלט געפֿינט מען דעם „אַרכיוו פֿון געשיכטע בעל־פּה אויפֿן נאָמען פֿון וועקסלער‟. דער פּראָיעקט, וואָס איז געגרינדעט געוואָרן דורך קריסטאַ וויטני אין 2009 ווי אַ טייל פֿון איר אַרבעט ווי אַ סטיפּענדיאַטקע בײַם „ייִדישן ביכער־צענטער‟, האָט אין די לעצטע 5 יאָר זיך צעוואַקסן, און שליסט הײַנט אַרײַן מער ווי 480 פּראָפֿעסיאָנעלע אינטערוויוען, - מער ווי 110 פֿון זיי אויף ייִדיש.

די אינטערוויוען, געשאַפֿן לויט דער שיטה פֿון „געשיכטע בעל־פּה‟ (בל״עז Oral History) דויערן געוויינטלעך אַרום 1.5 שעה און נעמען אַרײַן סײַ אינטערוויוען מיט די סאַמע וויכטיקסטע קולטורעלע פֿיגורן אין דער וועלט פֿון ייִדיש און סײַ ייִדן פֿון אַ גאַנץ יאָר.

בײַם אָנהייב פֿונעם פּראָיעקט האָט מען געמאַכט כּמעט אַלע אינטערוויוען בײַם „ייִדישן ביכער־צענטער‟ אין אַמהערסט, מאַסאַטשוסעטס. די לעצטע 3 יאָר, אָבער, זענען קריסטאַ און אירע קאָלעגן געפֿאָרן אין אַלע עקן וועלט, כּדי צו אינטערוויויִרן מענטשן און פֿאַראייביקן זייערע זכרונות. קריסטאַ איז שוין געפֿאָרן קיין ישׂראל, פּוילן, ליטע, מאָנטרעאַל, טאָראָנטאָ, וויסקאָנסין און קאַליפֿאָרינע און איז שוין פֿיר מאָל געפֿאָרן אויף דער AJS־קאָנפֿערענץ.

צווישן די צענדליקער גאָר וויכטיקע קולטור־טוערס, וואָס מע האָט אינטערוויויִרט, געפֿינט מען עטלעכע קולטורעלע פֿיגורן, וואָס זענען לײדער ניטאָ מער מיט אונדז ווי חנה מלאָטעק, חנה (אַדריאַן) קופּער, ביילע שעכטער־גאָטעסמאַן, דוד ווערדיגער, ליבער קאַץ, ישׂראל זמיר און שמעון אַלפּעראָוויטש. אויך אינטערעסאַנט די לייענערס פֿונעם „פֿאָרווערטס‟ זענען אינטערוויוען מיט די שרײַבער פֿון אונדזער צײַטונג, צווישן זיי - שׂרה־רחל שעכטער, הערשל גלעזער, לייזער בורקאָ, עדי מהלאל, יצחק לודען, איציק גאָטעסמאַן און דער שרײַבער פֿון די דאָזיקע שורות.

ביז לעצטנס האָט מען נאָר געקענט זען די גאַנצע אינטערוויוען אויפֿן וועבזײַטל פֿונעם „אינטערנעץ־אַרכיוו‟ אָבער הײַנט קען מען זיי אַלע געפֿינען אויפֿן באַנײַטן וועבזײַטל פֿונעם „פּראָיעקט פֿון געשיכטע בעל־פּה אויפֿן נאָמען פֿון וועקסלער‟, געסדרט לויטן נאָמען פֿונעם מענטש, וועמען מע האָט אינטערוויויִרט. כּדי צו זען די אינטערוויוען, באַזוכט: //www.yiddishbookcenter.org/oral-history/home.

רעפֿעראַט וועגן „אַנדער־וועלטניקעס‟ אין נתּניה

לייבל באָטוויניק וועט האַלטן אַ רעדע אויף ייִדיש אויף דער טעמע „ייִדיש, אַנדער־וועלטניקעס, און מלחמות: וואָס פֿאַרבינדט זיי‟. דער רעדע וועט געהאַלטן ווערן דאָנערשטיק, דעם 22סטן יאַנואַר, 7 אַזייגער אין אָוונט בײַם „מרכּז דוד‟, 9 אַחימאיר גאַס אין נתּניה.